پایگاه بصیرت: «عمان» در سیاست‌خارجی ایران مترادف است با واژه «میانجی»؛ «عمان» یعنی «میانجی» روابط ایران با سایر کشورها، «عمان» یعنی «میزبان» نشست‌های محرمانه و پنهانی و «عمان» یعنی سرآغاز رایزنی‌هایی که ممکن است در ابتدا پیچیده و ممنوعه به‌نظر برسند. اینکه چرا مسقط در هر شرایطی همراه تهران بوده، ریشه در تاریخ روابط دو کشور دارد و اینکه چرا چنین همراهی در اکثر مواقع کارساز بوده، ریشه در روابط عمان با سایر کشورها دارد؛ عمان یکی از متحدان اصلی آمریکا در خاورمیانه و یکی از 6 عضو شورای همکاری خلیج‌فارس است و در عین همراهی با آن‌ها، همواره مستقل عمل کرده است.
حال خبر از دیدار «محرمانه» و اعلام‌نشده رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و وزیر انرژی آمریکا در «عمان» می‌رسد؛ علی‌اکبر صالحی و ارنست مونیز طی ماه گذشته در عمان دیدار داشتند تا «درباره رفع موانع اجرای توافق هسته‌ای» رایزنی کنند.
این دیدار در آستانه نزدیک‌شدن به‌روز انتشار قطعنامه شورای حکام آژانس برای مختومه‌شدن «موضوعات گذشته» برنامه هسته‌ای ایران انجام شد و نشان می‌دهد پیشبرد ابعاد مختلف لازم برای اجرایی‌شدن «برجام» تا چه اندازه پیچیده و گسترده است. قطعنامه شورای حکام روز سه‌شنبه براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رأی به مختومه‌شدن پرونده «موضوعات گذشته» برنامه هسته‌ای ایران موسوم به «پی‌ام دی» می‌دهد و این امر، یعنی مهم‌ترین شرط ایران برای اجرایی‌کردن «برجام»، عملی می‌شود. ازسوی دیگر، بازطراحی رآکتور اراک در دستورکار قرار می‌گیرد که مقدمات آن و اسناد مربوط به همکاری کشورهای عضو گروه 1+5 دراین مورد نهایی شده و به امضای تمامی طرف‌ها رسیده است. نکته دیگر تبادل سوخت و انتقال ذخایر اورانیوم 20درصدی ایران است. براساس برجام، ایران باید به‌زودی درمورد نحوه کاهش حدود 9 تن ذخایر اورانیوم با غنای پنج‌درصد و همچنین به صفر رساندن ذخایر 20درصد خود تصمیم‌گیری کند. مسئله مبادله اورانیوم سه و نیم‌درصد با اورانیوم خام میان ایران و روسیه مطرح‌شده اما مسئله اصلی ایران اورانیوم 20درصد است که حال زمزمه‌های انتقال آن به قزاقستان به گوش می‌رسد.
صالحی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران مسئله دیدار با مونیز و رایزنی برای «رفع موانع اجرای برجام» در عمان را تایید کرد و درمورد گزارش وال‌استریت‌ژورنال مبنی بر اینکه «ایران درحال بررسی گزینه انتقال بخشی از اورانیوم غنی‌شده مازاد خود به بانک سوخت قزاقستان است» گفت: «ما برای ارسال ضایعات سوخت با تعدادی از کشورها درحال گفت‌وگو هستیم.»
مسئله تبادل سوخت، رآکتور آب‌سنگین و تحریم‌ها سه مورد اصلی بود که سد دستیابی به توافق نهایی میان ایران و گروه 1+5 می‌شد، اما تمامی این اختلافات در مذاکرات فشرده‌ای که در 14 جولای (23 تیر) منجر به توافق هسته‌ای وین شد، برطرف شد؛ اینکه چطور با 18 ماه مذاکره اختلافات به کمترین سطح رسید و شرایط برای یک توافق جامع فراهم شد، برای برخی جای تعجب داشت اما حال که نزدیک به پنج ماه از این توافق می‌گذرد، با کنار هم گذاشتن تکه‌های پازل می‌توان چگونگی حصول این توافق را بیش‌ازپیش درک کرد؛ همزمان با توافق وین، دو توافق‌نامه میان ایران و آژانس امضا شد که همکاری بیشتر دوطرف برای بستن «پی‌ام دی» را به‌دنبال داشت و روز سه‌شنبه (24 آذر) نتیجه این توافق‌نامه‌ها با انتشار قطعنامه شورای حکام مشخص می‌شود. درمورد رآکتور آب سنگین اراک نیز تمام هماهنگی‌ها انجام‌شده است. نکته سوم، انتقال اورانیوم ایران به خارج از کشور است؛ کمتر از دو هفته پس از توافق هسته‌ای تاریخی میان ایران و 1+5 (پنجم شهریور)، قرارداد تاسیس نخستین بانک سوخت اتمی جهان در قزاقستان به امضا رسید.
این بانک می‌توانست بهترین گزینه برای انتقال اورانیوم ایران باشد. ایرانی که یک‌بار از اعتماد به فرانسه برای فروش اورانیوم ضربه خورده و درمورد انتقال آن به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز هیچ تصمیمی ندارد و علنا از بی‌اعتمادی به‌این سازمان سخن گفته، می‌تواند از تاسیس بانک سوخت آژانس در کشوری که روابط دوستانه و بسیار نزدیکی با ایران دارد، استقبال کند. یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس، نیز در زمان امضای قرارداد تاسیس این بانک، با آگاهی از مواضع تهران اعلام کرد ایران نیز می‌تواند برای تامین سوخت نیروگاه‌هایش از این بانک استفاده کند؛ نکته‌ای که صراحتا در متن برجام نیز پیشنهاد شده است. در «پیوست یک: اقدامات مرتبط با هسته ای» برجام، بند 57 آمده: «ایران ممکن است هر زمان که بانک سوخت آژانس در قزاقستان عملیاتی شد، فروش اورانیوم غنی‌شده مازاد خود در آنجا را انتخاب کند.»
در همین راستا، علی‌اکبر صالحی 22 شهریور در حاشیه کنفرانس سالانه آژانس در وین با وزیر انرژی قزاقستان دیدار کرده و درباره برجام و اشاره‌ای که در متن آن به بانک سوخت قزاقستان شده، به همتای قزاقستانی خود توضیحاتی ارائه کرد. تمامی این تکه‌های پازل وقتی در کنار هم قرار می‌گیرد.
گزارش وال‌استریت‌ژورنال درباره احتمال همکاری ایران و آمریکا برای انتقال اورانیوم ایران به قزاقستان نه‌تنها دور از انتظار نیست، بلکه رایزنی ماه گذشته مونیز و صالحی در عمان برای عملی‌کردن یکی دیگر از بندهای برجام ضروری به‌نظر می‌رسد. گام‌های اجرای برجام یک به یک برداشته می‌شود تا روند رسیدن به «روز اجرا» و لغو تحریم‌ها تسریع شود.
منبع: انتخاب
