سوء‌قصد به توافق

(روزنامه ابتكار - 1394/06/17 - شماره 3237 - صفحه 1)

گروه سیاسی: این روزها علی‌رغم تعطیلی مجلس شورای اسلامی، کمیسیون ویژه بررسی برجام به کار خود ادامه می‌دهد. با این حال روند کاری این کمیسیون حواشی خاص خود را به همراه داشته است. پس از حاشیه‌هایی که بر سر عدم پذیرش حمید بعیدی‌نژاد – رئیس تیم کارشناسی مذاکره‌کننده هسته‌ای – به عنوان طرف گفت‌وگو در یک برنامه تلویزیونی از سوی زاکانی – رئیس کمیسیون ویژه برجام – به وجود آمد، حضور برخی مهمانان خوانده و ناخوانده در نشست‌های این کمیسیون نیز محل تنش و چالش شده است.

حضور سعید جلیلی – رئیس هیات مذاکره‌کننده ایرانی پیش از دولت یازدهم و کاندیدای شکست‌خورده انتخابات ریاست‌جمهوری پیشین – به عنوان یک کارشناس در کمیسیون برجام به تریبون دفاع وی از عملکردش و تلاش برای مصادره و استفاده از تلقین تحویل دادن لقمه آماده به تیم بعدی تبدیل شده است. این در حالی است که برخی دلواپسان نیز با حضور در جلسات کمیسیون، حاشیه‌سازی‌هایی را نیز انجام داده‌اند. با این که حضور کارشناسان و افراد آگاه در جلساتی مثل کمیسیون‌های مجلس و یا حتی مجلس خبرگان – که جلیلی در آن نیز درباره برجام سخنرانی کرده بود – کار نیکویی است، اما لازم است در این مواقع از کارشناسان نگاه‌های مختلف سیاسی دعوت شود.

علاوه بر این، واقعیت این‌ است که مردم نگاه خود را به طرز فکر و رفتار جریانی که سعید جلیلی و نمایندگان جبهه پایداری مجلس نماینده آن هستند به موضوع مذاکرات هسته‌ای را در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 با رای خود به نمایش گذاشتند و حضور چنین افرادی در کمیسیونی که وظیفه بررسی برجام را بر عهده دارد، تنها به واکندن سنگ‌های بغض‌های سیاسی منجر می‌شود.دیروز برای دومین بار سعید جلیلی سرتیم پیشین مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در مذاکرات هسته‌ای با 1+5 به کمیسیون ویژه برجام دعوت شد. وی که در نشست قبلی تلاش کرد به گونه‌ای وانمود کند که توافق هسته‌ای لقمه‌ای آماده بود که در اختیار محمدجواد ظریف و یارانش قرار گرفت، دیروز به برجام حمله کرد و انتقاد‌هایی را به آن وارد ساخت.

سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون بررسی برجام درباره هفتمین جلسه این کمیسیون اظهار کرد: هفتمین جلسه کمیسیون ویژه رسیدگی به برجام به ریاست علی‌رضا زاکانی و با حضور سعید جلیلی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و رئیس پیشین تیم مذاکره کننده هسته‌ای، عباسی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی، و باقری برگزار شد تا تاریخچه مذاکرات از نگاه جلیلی و همفکرانش بررسی شود و محتوای برجام و قطعنامه 2231 از نظر آنها مورد رسیدگی قرار گیرد. سعید جلیلی در این نشست استثناء شدن ایران در برجام و قطعنامه را بر خلاف خط قرمز جمهوری اسلامی عنوان کرد و گفت: ما در این توافق‌ها پذیرفته‌ایم که حقوق کمتری در حوزه هسته‌ای داشته باشیم، ضابطه‌های بازرسی غیر متعارف را به طور استثنا پذیرفته‌ایم و ضابطه‌های استثنایی راستی‌آزمایی و پروتکل الحاقی را نیز پذیرفته‌ایم.

جلیلی در ابتدا عنوان کرد شاخصه قضاوت و ارزیابی ما در برجام بر این اساس محدودیت‌ها و امتیازهای داده شده است. به این معنا که هر چه محدودیت‌ها کمتر شود، تحریم‌ها بیشتر لغو شود، قطعنامه‌های شورای امنیت بیشتر لغو شود، محدودیت‌های تحقیق و توسعه کمتر شود، از ذیل ماده 41 خارج شویم، بازرسی‌های ما کمتر شود نشان دهنده آن است که ما گامی به جلو برداشته‌ایم. جلیلی با طرح این سوال که اما باید دید آورده‌های ما چه بود؟ اشاره کرد که آیا تعداد سانتریفیوژها، راه‌اندازی فردو، پیشرفت 76درصد آب سنگین اراک، تبدیل راکتور تهران به تولید، 450 کیلو مواد با غنای 20درصد، تکمیل و بهره‌برداری از نیروگاه بوشهر، صد تن آب سنگین، تبدیل قرص‌های سوخت به میله‌های سوخت و .... از جمله آورده‌ها و سرمایه‌های هسته‌ای تیم قبلی بود و ما در چنین شرایطی پرونده را تحویل دادیم. به گفته این رئیس سابق تیم مذاکره کننده از سوی دیگر داشته‌های راهبردی داشتیم که عبارت بودند از بی‌اعتبار کردن به کارگیری گزینه نظامی، ناامیدسازی دشمن از تحریم‌ها، شکل گیری اقتصاد مقاومتی، ناامیدسازی دشمن از فتنه 88، ثبات جایگاه منطقه‌ای ایران از جمله آورده‌های ما در این دوران بود و در چنین شرایطی پرونده را تحویل دادیم.

جلیلی همچنین عنوان کرده است که آورده‌های سیاسی ما در زمان تحویل پرونده پذیرش حق هسته‌ای ایران مطابق NPT، وادارسازی طرف مقابل مبنی بر کنار گذاشتن پیش شرط‌ها در مذاکرات، عدم استثناء شدن فعالیت‌های هسته‌ای ایران، پذیرش مولفه‌های توافق خوب از طرف مقابل، حمایت به اتفاق کشورهای عدم تعهد از حق هسته‌ای، وادار کردن طرف مقابل به ویژه آمریکایی‌ها مبنی بر پذیرش حق غنی‌سازی ایران و ... بود. جلیلی معتقد است برای بررسی دقیق برجام، باید قطعنامه 2231، متن کامل برنامه بلند مدت و پیوست نقشه راه همکاری با آژانس مورد بررسی قرار گرفته شود.

ادعای جلیلی در مورد صرف‌نظر ایران از 100 حق مسلم خود در برجام

جلیلی درحالی همه این موارد را آورده‌های تیم مذاکره‌کننده تحت سرپرستی خود تلقی می‌کند که اولا معلوم نیست چرا این آورده‌ها در هنگام حضور تیم جدید در مذاکرات وجود نداشتند و دوما چرا با این همه هیچ قدم مثبت و امیدوارکننده‌ای به سمت توافق در آن زمان ثبت نشده است. نقوی حسینی در ادامه گزارش خود از جلسه دیروز کمیسیون برجام اضافه کرده است: به گفته جلیلی جمهوری اسلامی از حدود 100 حق مسلم خود از برجام و اسناد ضمیمه صرف‌نظر کرده است، مبنای نادرستی از برجام پذیرفته شده که قابل قبول نیست. از جمله استثناء شدن ایران، جایگزین شدن «اجازه» به جای «حق» ایران که در NPTتصریح شده است و پذیرش معیارهای غیرمتعارف و بالاخره اینکه در برجام حتی از حقوق تصریح شده از توافق ژنو هم عقب‌نشینی می‌شود.

برابری قطعنامه 2231 با 1929 از نگاه جلیلی

حضور جلیلی در جلسه دیروز خود در حالی با حمله به برجام همراه بود که در جلسه پیشین این کمیسیون با حضور عباس عراقچی – عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای – نیز تنش‌هایی به وجود آمد. این در حالی بود که زاکانی، رئیس کمیسیون برجام چندین بار تاکید داشت که بررسی عملکرد مذاکرات در دوره جلیلی باید در جلسه‌ای غیرعلنی انجام شود و حتی خبرهایی در مورد تکلیف زاکانی در مورد عدم انتشار سخنان جلیلی در کمیسیون برجام مطرح شد. عباسعلی منصوری آرانی در گفت‌وگویی در پاسخ به این سوال که آیا با دستور رئیس کمیسیون ویژه بررسی برجام سخنان آقای جلیلی در این کمیسیون نباید رسانه‌ای شود، اظهار کرد: من در این زمینه چیزی نشنیده‌ام و اگر موضوعی هم باشد شاید در زمانی بوده که در جلسه حضور نداشته‌ام.

وی با اشاره به حضور سعید جلیلی در جلسه ویژه کمیسیون بررسی برجام به ایرنا گفت: وی نقطه‌نظرات خود را درباره برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل بیان کرد. نماینده مردم کاشان در مجلس تصریح کرد: به هر صورت طبیعی است که وی نگاهی نقادانه به روند مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم دارد و مطالبی هم که بیان می‌کند نقاط منفی برجام و قطعنامه است. وی تصریح کرد: نگاه جلیلی این‌گونه است که تفاوتی بین قطعنامه 2231 با 1929 وجود ندارد.

روند کمیسیون برجام خوب نیست

حضور جلیلی و یارانش در کمیسیون ویژه برجام مورد انتقاد برخی نمایندگان مجلس نیز واقع شده است؛ حضوری که قرار است لااقل یک بار دیگر نیز تکرار شود. غلامعلی جعفرزاده، عضو فراکسیون رهروان ولایت مجلس، در گفت‌وگو با فرارو، با انتقاد از حضور سعید جلیلی و اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای سابق برای توافقی که تیم مذاکره‌کننده فعلی به دست آورده است با بیان اینکه روندی که در کمیسیون ویژه برجام پیش‌گرفته شده است روند خوبی نیست گفت: چه آن چه در برنامه تلویزیونی اتفاق افتاد و اجازه حضور عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آقای بعیدی‌نژاد کنار آقای زاکانی رئیس کمیسیون ویژه برجام به دلیل مخالفت آقای زاکانی داده نشد و چه دعوت از اعضای سابق تیم مذاکره‌کننده نشان می‌دهد که روند پیش‌گرفته شده برای بررسی برجام روند خوبی نیست.

وی با تاکید بر اینکه حضور سعید جلیلی و اعضای تیم مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای در جلسات برجام هیچ توجیهی ندارد، افزود: دلیل ندارد کسی یا کسانی که بیشترین نقش در اعمال فشار، تهدید و تحریم علیه کشورمان را داشتند و با وجود نزدیک به 4 سال مذاکره به دلیل عدم توانایی و تخصص در امر مذاکره نتوانستند توفیقی را کسب کنند بخواهند درباره توافقی که بر آبرو و اعتبار ایران و ایرانی، و نظام جمهوری اسلامی ایران افزود، اظهارنظر کنند.

جعفرزاده با تاکید بر اینکه مردم در انتخابات 24 خرداد سال 92 نشان دادند که از رویکرد و سیاست‌های تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ناراضی هستند، گفت: با دعوت دوباره و میدان دادن به اعضای تیم مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای توسط کمیسیون ویژه برجام این برداشت عمومی ایجادشده است که در کمیسیون ویژه انگیزه‌های سیاسی حاکم است تا تلاش برای تامین منافع ملی و بهتر است دوستان تا دیر نشده در این رابطه شائبه زدایی کنند.

وی یادآور شد: البته وقتی اعضای کمیسیون ویژه برجام را اعضای ستاد انتخاباتی آقای جلیلی در انتخابات سال 92 تشکیل داده‌اند زیاد جای تعجب هم نداشت که برای توجیه ناکامی‌های تیم مذاکره‌کننده سابق و اعتبار بخشیدن به آن چنین دعوتی انجام گیرد. اما همان‌طور که اشاره شد نمایندگان محترم عضو کمیسیون ویژه در نظر داشته باشند که به‌عنوان نمایندگان کل مجلس در این کمیسیون حضور پیدا کرده‌اند و باید به نحوی عمل کنند که شائبه سیاسی شدن روند بررسی برجام از میان برود.

پاسخگویی دیرهنگام

احمد شوهانی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس نیز با انتقاد از دعوت سعید جلیلی به کمیسیون ویژه برجام به فرارو گفت: به دلیل اینکه آقای جلیلی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای قبلی هیچ نقشی در روند مذاکرات اخیر و همچنین توافق تاریخی به‌دست‌آمده نداشته‌اند، بعید است که بتوانند کمکی به بررسی برجام که حاصل زحمات آقای دکتر ظریف و تیم مذاکره‌کننده آن‌ها است بکنند. وی با بیان اینکه ممکن است آقای جلیلی برای ارائه گزارش درباره آنچه در دوران مذاکرات خود با گروه 1+5 گذشته بود در کمیسیون برجام حضور پیدا می‌کند افزود: باید گفت این حضور آقای جلیلی و تیم مذاکره‌کننده او برای ارائه گزارش به مجلس کمی دیر شده است و بهتر بود آقای جلیلی در آن زمان که مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای بود خود را مقید به ارائه گزارش به مجلس می‌کرد.

عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس افزود: آقای جلیلی در طول دورانی که هدایت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را بر عهده داشت تا زمان کاندیدا شدن در انتخابات ریاست جمهوری سال 92 برای ارائه گزارش از آنچه در مذاکرات گذشته بود، به مجلس و کمیسیون تخصصی یعنی کمیسیون امنیت ملی نیامد. وی ادامه داد: بارها از آقای بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی درخواست کردیم که یک‌بار آقای جلیلی را برای ارائه گزارش درباره روند مذاکرات هسته‌ای به مجلس بیاید اما ایشان اعلام می‌کردند که آقای جلیلی مخالف ارائه گزارش به مجلس هستند و حاضر نیستند در کمیسیون حضور پیدا کنند.

حال نمی‌دانیم که چه شده است آقای جلیلی به مجلس پاسخگو شده‌اند. شوهانی یادآور شد: این در حالی است که در طول دو سالی که آقای دکتر ظریف هدایت تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای را بر عهده گرفتند، بارها چه خود ایشان و چه معاونانشان یا در کمیسیون‌های تخصصی و یا در صحن علنی حضور پیدا کردند و به‌طور مداوم نمایندگان را در جریان روند مذاکرات قراردادند.

انتقاد از حاشیه‌سازی‌های رسایی و کوچک‌زاده

حضور و تنش‌زایی نمایندگان غیرعضو کمیسیون بررسی برجام همچون رسایی و کوچک‌زاده در جلسات این کمیسیون نیز باعث شده است این موضوع نیز مورد انتقاد برخی نمایندگان عضو و غیرعضو کمیسیون قرار گیرد. عباسعلی منصوری آرانی عضو کمیسیون برجام در این باره در گفت‌وگو با «ابتکار» تاکید کرد: طبق آیین‌نامه داخلی مجلس تمام نمایندگان می‌توانند در تمام کمیسیون‌ها شرکت کنند، اما حق رای ندارند. این نمایندگان می‌توانند ادعا کنند برای آگاهی خودشان شرکت کرده‌اند و هیچ قانونی برای جلوگیری از این حضور وجود ندارد.

احمد شوهانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز در همین رابطه گفته است: این نمایندگان پیش از این در جلسات کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز شرکت می‌کردند اما باتوجه به این‌که کمیسیون ما یک کمیسیون تخصصی بود،‌ اجازه نمی‌دادیم این نمایندگان غیرمتخصص بیش از حد در مسائل ورود کند، اما حالا باتوجه به حضور آقای زاکانی و دیگر دوستان در کمیسیون، این اجازه به آنان داده می‌شود و خیلی وقت‌ها هم محل مشورت قرار می‌‌گیرند.

مسئله این است که این نمایندگان غیرعضو با پیش کشیدن مسائل جانبی،‌ کمیسیون ویژه را از هدف خود دور می‌کنند. نماینده ایلام در مجلس افزود: کمیسیون ویژه باید با دقت بیشتری میهمانان جلسات را گزینش کند. برای بررسی برجام باید اعضای تیم مذاکره‌کننده دعوت شوند، نه این‌که هرکسی را که دوست دارد، دعوت کنند. ضمن آنکه حاشیه‌سازی برای برجام نه به نفع توافق و دولت است، نه به نفع مردم و منافع ملی و نه به سود مجلس و حتی کمیسیون ویژه. وی با انتقاد از حاشیه‌سازی برخی نمایندگان غیرعضو کمیسیون ویژه در شبکه‌های اجتماعی یادآور شد: حاشیه‌سازی و بیان جزئیات مذاکرات در شبکه‌های اجتماعی به نفع مذاکرات، دولت و مجلس نیست.

به هرحال هیات‌رئیسه، سخنگو و اعضای کمیسیون ویژه مشخصند و اعضای کمیسیون ویژه مانند رسایی و کوچک‌زاده فکر نمی‌کنند و بسیاری از آنان افراد منصف و متخصص‌اند و باید فضا را به‌ سمتی ببرند که در راستای منافع ملی باشد. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اضافه کرد: قانون و اخلاق حکم می‌کند که نمایندگان غیرعضوی که در جلسات شرکت می‌کنند، به اهداف و برنامه‌های کمیسیون متعهد باشند. هیات رئیسه و کمیسیون می‌توانند مصوب کنند که تنها سخنگو و اعضا مواضع کمیسیون را مطرح کنند و اعلام کنند که نظرات دیگران سندیت ندارد. البته آقای کوچک‌زاده و رسایی همچون دیگر نمایندگان حق دارند نظر شخصی‌شان را بیان کنند اما حق ندارند به‌نام کمیسیون مسائل را در رسانه‌ها مطرح کنند.

وی با اشاره به جلسات کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی با اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای یادآور شد: در جلساتی که ما با اعضای تیم مذاکره‌کننده داشتیم، بسیار پیش می‌آمد که دکتر ظریف یا دیگران مسائلی را می‌گفتند و در ادامه خواهش می‌کردند این بخش از صحبت‌ها رسانه‌ای نشود اما این نمایندگان دقیقاً‌ همان بخش‌ها را رسانه‌ای می‌کردند و دنبال این بودند که اطلاعات خاصی را به‌دست بیاورند و از آن استفاده کنند. شوهانی در پایان تصریح کرد: تیم مذاکره‌کننده در جلساتی که نه بنده نه آقای رسایی و کوچک‌زاده و دیگران حضور نداشتیم، با اعضای ۵+۱ مذاکره کرده و به نتایجی رسیده‌اند و طبیعتاً کسانی که در آن جلسات حضور داشته، باید درخصوص متن توافقنامه توضیح دهد. بنابراین آقای زاکانی به‌عنوان رئیس کمیسیون ویژه باید فراتر از رویکردهای سیاسی و جناحی رفتار کند و تحت تاثیر فضاسازی‌هایی که ازسوی دوستانش مطرح می‌شود، قرار نگیرد و به دنبال منافع ملی باشد.

http://ebtekarnews.com/?newsid=17948

ش.د9402430