ویژه‌های یک کمیسیون ویژه

(روزنامه شرق ـ 1394/06/15 ـ شماره 2390 ـ صفحه 7)

علی لاریجانی: کمیسیون‌های دیگر مجلس هم مشغول بررسی و تحلیل برجام هستند

حقیقت‌پور به مهر گفته بود: «قرار ما در کمیسیون این بود که هرجا صحبت می‌کنیم، روند بررسی برجام را توضیح بدهیم؛ یعنی بیان رفت‌وآمد افراد به کمیسیون و تشکیل کمیته‌ها و مسائل مطرح در مباحث. برای ما به‌عنوان اعضای کمیسیون ویژه، زود است که وارد فضای مناظره‌ها شویم و این اصلا به‌صلاح نیست؛ چون باعث دوقطبی‌شدن جامعه می‌شود». حقیقت‌پور ادامه داده بود: «ما درحال‌حاضر در جایگاه محققانی هستیم که باید نظر شخصی را کنار بگذاریم و اگر قرار است که اظهارنظر حرفه‌ای کنیم، باید اظهارنظرهای شخصی را کنار بگذاریم و فقط روند بررسی برجام را اعلام کنیم». او با بیان اینکه این مسئله شامل حال همه ما به‌عنوان اعضای کمیسیون ویژه می‌شود، گفت: «هرکسی که در جایی صحبت می‌کند، باید جمع‌بندی کار را مطرح کند؛ مثلا اینکه در رابطه با مسائل حقوقی، این مباحث مطرح است و جمع‌بندی آن نیز این‌گونه است».

انتقاد پزشکیان از غرض‌ورزی برخی اعضا

اما برخلاف توافقی که حقیقت‌پور از آن خبر داده، آنچه تاکنون از روند اظهارنظرهای برخی از اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام حاصل شده، انتشار مخالفت‌های آنان با سند توافق است؛ موضوعی که گاه با انتقاد دیگر اعضای کمیسیون هم، همراه بوده، اما این انتقادات تاکنون راه به جایی نبرده و مخالفان توافق که حالا به‌عنوان عضو کمیسیون ویژه به پای ثابت برنامه‌های صداوسیما تبدیل شده‌اند، همچنان از تریبون جدید به نقد برجام مشغولند. مسعود پزشکیان، یکی از دو نماینده اصلاح‌طلبی که با توافق اصولگرایان در جمع ١٥نفره کمیسیون بررسی برجام حضور دارد، درباره علت تشکیل این کمیسیون و نحوه چینش اعضای آن به «شرق» می‌گوید: «با توجه به نظرات مختلفی که درباره برجام در سطح مجلس وجود داشت، یک‌سری افرادی که مورد توافق جریان‌های مختلف مجلس بوده‌اند تعیین شدند تا در این کمیسیون دورهم بنشینند و نظرشان را به صحن بدهند».

او درباره اینکه چرا این موضوع به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی به‌عنوان کمیسیون تخصصی ارجاع داده نشد و کمیسیون ویژه‌ای برای بررسی برجام تشکیل شد هم می‌گوید: «ابتدا گفته می‌شد شاید در کمیسیون امنیت ملی یک نگاه خاص سیاسی غالب باشد و بنا شد که کمیسیون ویژه‌ای تشکیل شود تا همه ‌تفکرات نظر خود را بگویند. چون واقعیت این است که برخی از این افراد از ابتدا نظرشان معلوم است و اکثرشان دیدگاه عدم پذیرش برجام را دارند. تصور بر این بود که اگر مجموعه دیگری به‌عنوان کمیسیون ویژه تشکیل شود، آن غلبه طیف مخالف از بین می‌رود. بنا بود در این کمیسیون ویژه بقیه هم بیایند و حرف دیگران هم شنیده شود. اما الان نحوه انتخاب اعضای هیأت‌رئیسه کمیسیون و جمع‌بندی‌هایی که شده نشان می‌دهد که آن نظر مخالف الان در همین کمیسیون ویژه هم غلبه دارد».

پزشکیان درباره ترکیب هیأت‌رئیسه کمیسیون ویژه برجام که در آن زاکانی به‌عنوان رئیس انتخاب شده هم می‌گوید: «در ابتدای کار کمیسیون ویژه، باید به این جمع‌بندی می‌رسیدیم که قرار است اعضای این کمیسیون، برجام را چگونه بررسی کنند و بدون درنظرگرفتن فضاهای سیاسی به‌صورت علمی و کارشناسی نظر دهند. برای مشخص‌شدن این مسئله هم نیاز به یک دستورالعمل بود که هیأت‌رئیسه کمیسیون برای تهیه و اجرای این دستورالعمل انتخاب شدند». اما توضیحی که این نماینده اصلاح‌طلب مجلس بلافاصله پس از جملات بالا می‌دهد، نشانگر نارضایتی او از عملکرد هیأت‌رئیسه کمیسیون ویژه است: «البته نمی‌دانم می‌توانند چنین دستورالعملی را بیاورند که بدون غرض‌ورزی و سیاسی‌کاری، برجام را بررسی کنند یا نه! چون ترکیبی که انتخاب شده دارای نگاه سیاسی به برجام هستند!»

نظر کمیسیون چه تأثیری بر سرنوشت برجام دارد

اما به‌جز ترکیب کمیسیون ویژه و همچنین رفتار سیاسی‌اي که با استفاده از این تریبون توسط برخی اعضا صورت می‌گیرد، یکی از سؤالات مهمی که درباره نقش و جایگاه کمیسیون ویژه بررسی برجام مطرح بوده، این است که نظر مشورتی این کمیسیون چه تأثیری بر رأی نهایی نمایندگان مجلس خواهد داشت. مسعود پزشکیان در این‌باره می‌گوید: «در نهایت و بعد از ارائه نظر کمیسیون به صحن، نمایندگان با رأی خود اعلام می‌کنند که با کل برجام موافق هستند یا مخالف. چون نمی‌شود درباره بندهای برجام اعمال‌نظر کرد و اگر بگوییم که مثلا یکی از بندهای برجام را هم قبول نداریم، یعنی کل آن را قبول نداریم. این درباره آمریکا هم صدق می‌کند و آنها هم نهایتا یا باید کل برجام را قبول کنند یا رد کنند». پزشکیان در پاسخ به این سؤال که وقتی امکان تغییر و اعمال‌نظر در جزئیات وجود ندارد، چرا کمیسیون ویژه وارد بررسی جزئیات شده است، می‌گوید: «این واضح است که نظر کمیسیون الزام‌آور نیست و بعد از اعلام نظر کمیسیون، در نهایت این رأی نمایندگان در صحن مجلس است که تعیین می‌کند برجام را می‌پذیریم یا نه. تابه‌حال در هیچ‌یک از مصوبات مجلس درباره هیچ طرح و لایحه‌ای این‌طور نبوده که نظر کمیسیون‌ها الزام‌آور باشد و طبیعتا نظر این کمیسیون هم الزام‌آور نیست و درنهایت رأی نمایندگان در صحن مجلس تکلیف برجام را مشخص خواهد کرد. اما برای اینکه مجلس به این نظر نهایی برسد، باید برجام نه‌تنها از دید امنیتی و سیاسی، بلکه از نگاه‌های دیگر نظیر اقتصادی و اجتماعی و... هم بررسی شود».

نحوه بررسی در کمیسیون، فنی یا سیاسی؟

اما درباره اینکه این کمیسیون با اعضایی که به گفته پزشکیان، وجه گرایش‌ها و اغراض سیاسی‌شان بر وجه کارشناسی غلبه دارد، چگونه و با چه رویکردی قرار است نظر خود را درباره برجام اعلام کنند، همچنان انتقادات زیادی وجود دارد. پزشکیان در این‌باره گفته است: «درباره نحوه بررسی باید ببینیم که از چه کارشناسانی و براساس کدام هدف نظرخواهی می‌شود. چون ما می‌خواهیم درنهایت مشخص شود که طی چه فرایندی قرار است چه بدهیم و در قبال آن، چه به دست بیاوریم». اما محمدرضا تابش که از ابتدا معتقد به لزوم تصمیم‌گیری درباره برجام در شورای‌عالی امنیت ملی بود و بعد از آن هم به نحوه انتخاب اعضای کمیسیون ویژه نقد داشت، دیروز به ایلنا گفته است: «در تشکیل کمیسیون ویژه برجام انتظار‌ها این بود که شخصیت‌های پخته و خبره که در مورد مسائل ملی دیدگاه فراجناحی و کلان‌نگر داشته باشند؛ فارغ از اینکه متعلق به چه جناح و جریان سیاسی‌ای هستند، شاکله این کمیسیون را تشکیل دهند. اما متأسفانه در انتخاب اعضای کمیسیون ویژه برجام دو فراکسیون اصولگرا تصمیم گرفتند. از فراکسیون اصولگرایان هم آنهایی که تندرو هستند و با دولت زاویه دارند، انتخاب شدند».

او همچنین با انتقاد از رویه انتخاب‌شده در برخی جلسات کمیسیون ویژه بررسی برجام، گفته: «چه دلیلی دارد که در نخستین جلسات این کمیسیون از سعید جلیلی دعوت شود و از او بخواهند که راجع به برجام نظر بدهد؟ چراکه پیش از ورود جلیلی، از همان ابتدا نظر او و طیف نزدیک به او معلوم بود. به نظر می‌رسد چنین اقدامی گاردگرفتن مقابل دولت و دقیقا خلاف توصیه‌های رهبر معظم انقلاب درباره برجام و حفظ وحدت است».

سرانجام برجام

افزایش انتقادات از رفتار سیاسی‌ برخی چهره‌های مخالف توافق در قالب اعضای کمیسیون ویژه بررسی برجام، در حالی است که علی لاریجانی، در پایان سفر نیویورک و هنگام ورود به ایران گفته است: «من قبل از سفر که خدمت مقام معظم رهبری رسیدم، از نظرات معظم‌له آگاه شدم که تأکید داشتند ارکان مختلف کشور در موضوع برجام ایفای نقش کنند. مقام معظم رهبری تأکید داشتند که مجلس باید در موضوع برجام نظر بدهد. از مدت‌ها پیش نیز براساس نظرات مقام معظم رهبری بحث کمیسیون ویژه‌ای که برای بررسی برجام در مجلس به تصویب رسیده بود با هدف پیگیری همین دیدگاه بوده است».

لاریجانی با بیان اینکه بررسی برجام موضوعی است که در یک کمیسیون اصلی و کمیسیون‌های دیگر که به‌نحوی مربوط به مسئله هستند در حال پیگیری و بررسی است و ابعاد مختلف آن مورد کارشناسی قرار می‌گیرد، گفته است: «براساس سازوکار تدوین‌شده کمیسیون اصلی که براساس رأی‌گیری از نمایندگان مجلس تشکیل شده است، همچنان مشغول فعالیت خواهد بود، کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی که از قبل بررسی برجام را آغاز کرده بود به فعالیت خود ادامه خواهد داد و به‌دلیل چندوجهی‌بودن موضوع برجام، کمیسیون‌های دیگر نظیر کمیسیون‌های اقتصادی و برنامه‌ریزی مشغول بررسی و تحلیل هستند». رئیس مجلس درباره زمان اعلام نظر مجلس درباره برجام هم گفته است: « براساس برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، اوایل مهرماه بررسی کمیسیون‌ها تمام خواهد شد و فرصتی ایجاد می‌شود که موضوع بیش از گذشته در مجلس مورد توجه و بررسی قرار گیرد تا با توجه به مجموعه شرایط کشور نمایندگان ملت نظر خود را در مورد موضوع برجام اعلام کنند».

http://www.sharghdaily.ir/News/72657

ش.د9402500