سعودی‌ها؛ ناکارآمد در حج، ناکام در جنگ

(روزنامه جمهوري اسلامي - 1394/07/09 - شماره 10419 - صفحه 16)

حادثه تلخ جان باختن هزاران زایر خانه خدا در منا در رسانه‌های عربی بازتابی گسترده داشت. بسیاری از رسانه‌ها با دیدی انتقادی به سهل انگاری و بی‌کفایتی مقام‌های سعودی در تامین امنیت جانی حاجیان پرداختند. برخی نیز فاجعه منا را در ارتباط با جنگ افروزی‌های سعودی‌ها در منطقه مورد بررسی قرار دادند.

سرزمین منا در پنج کیلومتری مکه مکرمه عید قربان امسال قربانگاه هزاران حاجی پیش از پایان یافتن اعمال و مناسک حج تمتع بود. فاجعه در مراسم «رمی جمرات» که به مرگ زایران بسیاری منجر شد در بسیاری از رسانه‌های عربی به عنوان سهل انگاری و بی‌کفایتی دولتمردان عربستان در مدیریت، ساماندهی حاجیان و نیز ایجاد امنیت برای صدها هزار زایر ارزیابی شد.

روزنامه رای الیوم چاپ لندن با تاکید بر اینکه دلیل فاجعه منا اهمال سعودی‌ها و بی‌تدبیری آنان است، اخبار این حادثه را بازتاب داد و خواستار مجازات عاملان این رخداد شد.این روزنامه سوم مهرماه در گزارشی به قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: فاجعه کشته شدن حاجیان بالاترین درجه سهل انگاری، بی‌کفایتی و بی‌مسوولیتی است و این اقدام مسوولان سعودی نباید بدون مجازات باقی بماند.

عطوان افزود: ما به قضا و قدر اعتقاد داریم همانطور که به خواست و اراده خداوند معتقدیم اما بر این باوریم که تکرار چنین فاجعه‌هایی بهترین دلیل بر بی‌کفایتی مسوولان و مدیران عربستان از راس هرم تا پایین‌ترین رتبه ماموران این کشور است.

به باور عطوان، شانه خالی کردن مقام‌های عربستان از مسوولیت این فاجعه و انداختن مسوولیت آن به گردن حاجیان و نیز پافشاری برخی مسوولان سعودی و دستگاه‌های امنیتی و اداری عربستان بر بی‌نظمی زایران به عنوان دلیل فاجعه، اهانتی است که کمتر از خود فاجعه نیست و این توجیه‌ها و بهانه‌ها دلیل تکرار چنین حوادثی درسال‌های پیش است.

به نوشته این روزنامه نگار عرب، موسم حج به دلیل تکرار این فجایع به نگرانی و منبع ترس حاجیان و خانواده‌های آنان تبدیل شده است به ویژه اینکه هیچ تضمینی برای بازگشت حاجیان به شهرهایشان پس از پایان فریضه حج وجود ندارد. 9 سال پیش در سال 2006 میلادی (85 ش) همین فاجعه هنگام رمی جمرات اتفاق افتاد و 346 حاجی بیگناه جان خود را از دست دادند و پس از آن اعلام شد که این مشکل از راه ساخت پل‌های چند طبقه برطرف خواهد شد اما اکنون مشخص شده است که مشکل نبود پل نیست بلکه مهمترین مشکل مدیریت بد و نبود برنامه ریزی است. حکومت عربستان اعلام کرده است که 30 هزار نظامی و ده‌ها هزار نیروی امدادی را برای تامین امنیت مراسم حج در برابر حوادث تروریستی به کار گرفته است این در حالی است که امروز هزاران نفر بر اثر خطرناک‌ترین اقدام تروریستی که همان مدیریت بد، بی‌مسوولیتی و بی‌تدبیری است جان خود را از دست دادند.

به نوشته رای الیوم، برخی از توجیه‌هایی که از زبان مسوولان عربستانی در شبکه‌های اجتماعی یا رسانه‌ها منتشر می‌شود، همه پیرامون محور مسوولیت ناپذیری می‌چرخد که این مساله نشانه بی‌کفایتی مسوولان عربستان و ناتوانی آنان در میزبانی بیش از 2 میلیون زایر است. اقدام سعودی‌ها انکاری بی‌پیشینه و توجیه‌هایی قابل پذیرش نیست. اگر مسوولان عربستان پس از تجربه 80 ساله در برگزاری حج، توان کافی برای این کار را ندارند چه کسانی باید این مهم را برعهده گیرند؟ اگر این چنین است چرا کارشناسان مسلمان و خارجی را برای این کار جذب نمی‌کند در حالی که بر پایه آمارهای رسمی، زایران سالانه بیش از 8 میلیارد و 500 میلیون دلار به خزانه عربستان سرازیر می‌کنند.

به نوشته این روزنامه، در سراسر جهان جشنواره‌ها و مراسم‌های دینی برگزارمی شود که دریک لحظه هزاران نفر وارد ورزشگاه یا میدان‌ها و با هم از آن خارج می‌شوند و چنین فجایعی روی نمی‌دهد. چرا از برگزارکنندگان این بازی‌ها و جشنواره‌ها کمک گرفته نمی‌شود؟ چرا مهندسان و کارکنان اداری برای آموختن فنون مرتبط به خارج اعزام نمی‌شوند؟ پاسخ این پرسش‌ها در بی‌مسوولیتی، سهل انگاری، نبود یک مدیریت با کفایت، لجبازی، بازخواست نکردن خاطیان و جارو کردن و راندن این مصیبت‌ها به زیر فرش ناتوانی و انکار نهفته است.

روزنامه الدیار لبنان نیز پس از فاجعه منا در گزارشی علت این فاجعه را حرکت کاروان «محمد بن سلمان» فرزند پادشاه و جانشین ولیعهد به همراه و خدم و حشم وی اعلام کرد.

این روزنامه لبنانی دوم مهر نوشت مقام‌های سعودی تلاش می‌کنند خبر عبور کاروان رسمی جانشین ولیعهد و وزیر دفاع را که سبب کشته شدن 912 تن و زخمی شدن بیش از 2 هزار تن از زایران خانه خدا شده تکذیب و مخفی کنند. در حقیقت، در لحظه ازدحام جمعیت در منا، این کاروان شامل بیش از 200 تن از نیروهای ارتش و 150 پلیس از همه جهت‌ها جانشین ولیعهد را در بر گرفته بود و هنگامی که این کاروان وارد منا شد این مساله سبب شد برای بازکردن راه برای خدم و حشم ولیعهد مسیر گذر حاجیان تغییر یابد. در نتیجه چنین اقدامی حرکت حاجیان کند و جمعیت بیش از حد متراکم شد. پس از آن حاجیان به هم فشار وارد می‌آورند و برخی بر زمین افتاده و برخی دیگر مجبور می‌شوند بر روی پیکرها راه بروند.

الدیار این پرسش را مطرح ساخته که آیا دولت عربستان شهامت این را دارد که حقیقت عبور کاروان رسمی و خدم و حشم ولیعهد را اعلام کند یا این موضوع به علت مسوولیت جانشین ولیعهد همچنان تکذیب خواهد شد؟

به نوشته روزنامه الدیار به طور طبیعی درباره مسوول بودن جانشین ولیعهد در این حادثه هیچ تحقیقی نخواهد شد و این گونه ادعا می‌شود حاجیانی که به سبب این حادثه قتل عام شده‌اند به سبب بی‌نظمی کاروان هایشان کشته شده‌اند و هیچ صحبتی هم درباره هیچ کدام از شاهزادگان عربستان به عنوان عاملان رخداد نخواهد شد.

روزنامه السفیر و تارنمای خبری الجده هم با پوشش دیدگاه برخی از تحلیلگران، خبر فاجعه منا را پوشش دادند و علت اصلی این حادثه را مدیریت نادرست عربستان دانستند.

به نوشته روزنامه السفیر لبنان، «محمد علی شاهین» معاون رئیس حزب «عدالت و توسعه» ترکیه (حزب حاکم در این کشور) بر این باور است که ترکیه بهتر از عربستان می‌تواند، مراسم حج را مدیریت کند. وی گفت آیا ما می‌توانیم در آنچه اتفاق می‌افتد از قضا و قدر سخن بگوییم. در این زمینه کم کاری وجود دارد و سهل انگاری دلیل اصلی کشته شدن حاجیان در منا است. اگر ترکیه ماموریت نظم بخشی مراسم حج را به عهده می‌گرفت، هیچ کسی آسیبی نمی‌دید. مکان‌های مقدس مربوط به همه مسلمانان است و باید کشورهای اسلامی برای حل چنین مشکلاتی نشست مشترک برگزار کنند.

تارنمای شبکه خبری «جده» چهارم مهر از قول «عرفان العلوی» مدیر «موسسه پژوهش‌های میرات اسلامی لندن»، علت اصلی فاجعه منا را نحوه مدیریت مراسم حج دانست. او بر این باور است که علت این فاجعه آن است که دولت عربستان با وجود میلیاردها دلار هزینه ساخت و ساز در شهرهای مقدس، راهبردی برای توسعه و نظم مراسم حج به کار نبسته است. به گفته العلوی برای مدیریت مراسم حج باید نیروهای بسیاری به کار گرفته شود تا بتوانند ورود و خروج افراد را کنترل کنند.

روزنامه مصری الوفد نیز با پوشش خبر فاجعه منا، موضع گیری برخی از مقام‌های سعودی را خالی از عقلانیت و منطق ارزیابی کرد. الوفد در گزارشی به قلم «وجدی زین الدین» سردبیر این روزنامه نوشت: حادثه هولناکی که در منا رخ داد و سبب کشته و زخمی شدن بسیاری از حاجیان شد مصیبت بزرگی برای جهان اسلام بود که چشم‌ها را گریاند و دل‌ها را آکنده از اندوه کرد.

این روزنامه در گزارشی با عنوان کم کاری در مراسم رمی جمرات نوشت چگونه چنین فاجعه‌ایی رخ می‌دهد در حالی که عربستان مدعی است طی سال‌های گذشته و حتی پیش از مراسم حج امسال مسیر عبور کاروان حاجیان را توسعه داده و موفق شده است مشکل ازدحام جمعیت را بر طرف کند.

زین الدین در گزارش خود آورده است: من 2 سال پیش فریضه حج را به جای آوردم و تعریض مکان عبور کاروان‌ها به حدی بود که مردم به راحتی عبور می‌کردند و برای همه حاجیان جا بود. اکنون جای این پرسش است که چرا امسال این حادثه رخ داد؟ آیا ازدحام جمعیت عامل همه اتفاق‌های منا بود؟ منطق و عقل چنین چیزی را نمی‌پذیرد و پاسخ چنین سوال‌هایی این است که کم کاری سبب این حادثه هولناک شده است.

خبرگزاری وطن فلسطین هم با اشاره به بحران آفرینی عربستان در منطقه به حادثه کشته شدن حاجیان در منا پرداخت و شکست عربستان را در مدیریت حج با ناکامی این کشور در جنگ‌های منطقه‌ای گره زد. این تارنما پنجم مهرماه نوشت: حوادثی که در مکه و منا در مراسم حج امسال رخ داد تنها یک نمونه کوچک از مدیریت بد حکومت عربستان است. نخبگان عربستان و خاندان سعودی تنها به حکومت در این کشور چشم دوخته‌اند و همه هم و غم آنان معطوف به بازی قدرت است و به امور و نیازهای مردم هیچ توجهی ندارند. کسانی که عبرت پذیر و دارای سرشتی سالم باشند می‌فهمند که حوادثی که در مراسم حج امسال رخ داد دارای علت‌های واقعی است هرچند که مفتی‌های وهابی تلاش کنند آن را به قضا و قدر الهی نسبت دهند.

به نوشته این تارنما، کشوری مانند عربستان دارای امکانات مادی بسیاری است و جنگ‌های زیادی در منطقه با پشتوانه ثروت عربستان در جریان است. با وجود بهره مندی سعودی‌ها از سرمایه‌های هنگفت، عربستان در تامین امنیت و سلامت موسم حج درمانده است. همچنین موسم حج و وجود مکان‌های مذهبی در عربستان است که به این کشور اعتبار و اهمیت تاریخی و معنوی بخشیده است و با وجود چنین مزیتی باز هم سردمداران عربستان در تامین امنیت بخل می‌ورزند. برای حاکمان عربستان شایسته بود که به جای خالی کردن جام خشم خود بر مردم فقیر یمن، ویران کردن سوریه و تبدیل لیبی به میدان نبرد جریان‌های گوناگون، وسایل آسایش حاجیان را فراهم می‌کردند.

به نوشته وطن، عربستان با همه ثروت‌های خود نتوانسته است نظام سوریه را از پای در آورد. همچنین این کشور موفق نشده است شوکت مردم باتمدن یمن را درهم کوبد. حکام عربستان در نبرد خود با مردم جهان عرب شکست شرم آوری خورده‌اند و آثار این ناکامی‌ها در ناکارآمدی مدیریت حج هم آشکار شده است. به یقین کسانی که در مدیریت مراسم حج شکست خورده‌اند به طور حتمی در اداره جنگ‌ها نیز شکست خواهند خورد.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=63992

ش.د9402662