جریان اصلاح طلب علی‌رغم تبلیغات رسانه‌ای خود در یک‌سال اخیر نتوانست یک اتحاد فراگیر و قرص و محکم را ایجاد کند و حتی موفق به ارائه یک لیست واحد با ثبات برای انتخابات مجلس نیز نشد، این در حالی است که رقیب آنان یعنی اصولگرایان با یک لیست واحد و منسجم پا به عرصه گذاشته است.
جریان اصلاح طلب علی‌رغم تبلیغات رسانه‌ای خود در یک‌سال اخیر نتوانست یک اتحاد فراگیر و قرص و محکم را ایجاد کند و حتی موفق به ارائه یک لیست واحد با ثبات برای انتخابات مجلس نیز نشد، این در حالی است که رقیب آنان یعنی اصولگرایان با یک لیست واحد و منسجم پا به عرصه گذاشته است.
از مدت‌ها قبل از شروع فرایند ثبت نام از داوطلبان شرکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 7 اسفند سال جاری برگزار خواهد شد، رویه اصلاحطلبان این بود که خود را به مثابه یک جبهه واحد و متحد نشان دهند ولی هر چه به زمان برگزاری انتخابات نزدیک می‌شویم وضعیت و شرایط بحرانی این جناح آشکارتر می‌شود.
اختلاف نظر و تشتت آرا در جناح اصلاح طلب زمانی عریان شد که ارائه لیست انتخاباتی این جناح به تعویق افتاد. طبق اخبار و مصاحبه‌هايي که با شخصيت‌هاي برجسته اصلاح طلب مي شد قرار بر اين بود که جمعه شب ( 23 بهمن ماه) ليست واحد اصلاحطلبان نهايي شده و فردای آن روز روي تلکس خبرگزاري‌ها قرار بگيرد و رسانه‌اي شود اما خبري از اين ليست به اصطلاح واحد جريان اصلاح‌طلب نشد. سپس اصلاحطلبان يکشنبه شب (25 بهمن) را وعده اعلام ليست نهايي خود کردند ولي تاخير در رسانه‌اي شدن اين ليست نیز نشان داد که اختلاف نظرها و جنگ قدرت در اين جريان بسيار بالاگرفته است.
تنازع بقا در جریان اصلاح‌طلب
طبق نقل و قول هاي شخصيت‌هاي اصلاح‌طلب حزب کارگزاران قصد استيلا يافتن بر اين ليست را داشت و اين امر براي ديگر احزاب اصلاح‌طلب پذيرفتني نبود. علي‌رغم اين، خروج حزب اعتدال و توسعه از بازي اصلاحطلبان و همچنين تکذيب خبر قرار گرفتن مطهري در صدر ليست اصلاحطلبان و اينکه صداي ملت با هيچ جبهه‌اي ائتلاف نکرده است زواياي جديدي را از اين اختلافات فاحش آشکار کرد؛ اختلافاتي که پرده از بازي‌هاي قدرت در اين جريان مي‌گشايد. اخبار منتشر شده از گفت‌وگوهاي نيم بند و ناقص گروه‌ها و احزاب جريان اصلاح‌طلب حاکي از اين است که برخي از احزاب با سهم‌خواهي از ديگران قصد وارد کردن شخصيت هاي مورد نظر خود را در اين ليست دارند که اين امر با واکنش ديگر احزاب و گروه‌ها مواجه شده است. علاوه بر این از زمان شروع ریاست‌جمهوری روحانی مسئله سهم‌خواهی اصلاحطلبان ازدولت یازدهم همواره مطرح بوده است، برخی اصلاحطلبان معتقد هستند رای روحانی متعلق به تلاش‌های خودشان است، لذا در این ارتباط نوعی سهم‌خواهی از دولت دارند و این موضوع باعث اختلاف شده است، اما همواره در عرصه سیاسی مصلحت خود را برای عدم انزوا در این دیده‌اند که با دولت همراهی داشته باشند، اما حالا که بحث تعیین مصداق در انتخابات مطرح شده است، دچار مشکل شده‌اند.
اصلاحطلبان که از چند ماه گذشته با غرور و سرخوشانه از ارائه تنها یک لیست واحد از داوطلبان اصلاح‌طلب برای مجلس دهم صحبت به میان می‌آوردند امروز سه لیست ارائه کرده‌اند و حتی با وجود همین سه لیست نیز هنوز صداهای ناراضی از درون این جناح به گوش می‌رسد؛ صداهایی که منادی این است که این تنازعات و جنگ قدرت در جناح مذکور پایانی ندارد.
بحران هویت و یاران قرضی اصلاحطلبان
گذشته از این، یارگیری اصلاحطلبان از جریان اصولگرایی و افزودن برخی از افراد که حداقل سابق بر این در جناح اصولگرا فعالیت می‌کردند نشان‌دهنده رکود و بحران بی‌هویتی در جناح اصلاح‌طلب است؛ بحرانی که حتی با قرض کردن افراد برجسته از جناح‌های دیگر نیز رفع شدنی نیست و تنها بر دامنه آن می‌افزاید. بررسی لیست‌های مختلفی که از سوی اصلاحطلبان و به اصطلاح متحدین آنها منتشر شده نشان می‌دهد که 69 نفر از سوی این جناح برای رقابت بر سر 30 کرسی در تهران به مردم معرفی شده‌اند که این امر حکایت از سردرگمی و ناتوانی این جناح در حل معضل ارائه لیست‌های خود دارد. ناگفته نماند که لیست اصلاحطلبان همچنان بی‌ثبات است و هر از گاهی نام افراد در آن تغییر می‌کند و برخی جای برخی دیگر را می‌گیرند.
بخش مهمی از بدنه اجتماعی اصلاحطلبان نیز حضور چهره‌های نزدیک به اصولگرایان را عدول قطعی از آرمان اصلاحات می‌دانند. این اصلاحطلبان می‌گویند شخصیت‌های اصلی جریان اصلاحات به نفع نتیجه‌گرایی، اصول را قربانی کرده‌اند.
صادق زیباکلام درباره بی‌ثابتی در لیست اصلاحطلبان نوشت: روز شنبه اعلام شد برخی تایید صلاحیت شده‌های دقیقه نودی اصرار دارند در انتخابات به عنوان نامزد شرکت کرده و در لیست قرار بگیرند. حال آنکه شورای ائتلاف اصلاحطلبان لیست خود را بسته است، تبلیغات را شروع کرده و بنر‌ها و پوستر‌های تبلیغاتی ائتلاف را چاپ کرده است. در این بین این تصور می‌رود که اصولگرایان هم می‌توانند از اصرار بر حضور این چهره‌های دقیقه نودی بهره‌برداری کنند که بدان معناست در این صورت اصلاحطلبان مجبور خواهند شد لیست ائتلافی خود با اصولگرایان میانه‌رو یا طرفداران دولت به هم زده، عده‌ای از این افراد را از لیست کنار گذاشته و یکی از کسانی که تاییدصلاحیت شده است را به لیست اضافه کنند که قطعا این مسئله تبعاتی را برای اصلاحطلبان به وجود خواهد آورد.
در ادامه این نارضایتی‌ها مصطفی کواکبیان دبیرکل حزب مردم سالاری با اشاره به فهرست ارائه شده اصلاحطلبان برای انتخابات مجلس اظهار داشت: طبق مصوبه شورای عالی سیاست‌گذاری بنا بود دبیران کل احزاب بعد از عارف در لیست قرار بگیرند ولی ظاهرا این لیست بر اساس حروف الفبا تنظیم شده است.
وی افزود: این لیست نیاز به رایزنی‌های بیشتری دارد و لذا ما پیگیری‌های لازم را انجام خواهیم داد.
نارضایتی‌ها از لیست انتخاباتی اصلاحطلبان دامنه‌ای وسیع یافته به نحوی که اخیراً روزنامه آرمان ضمن تاکید بر نارضایتی‌ها از لیست انتخاباتی اصلاحطلبان برای انتخابات مجلس شورای اسلامی تاکید کرد که این لیست توان جلب توجه مردم را ندارد.
این روزنامه در ادامه تاکید کرد: می‌توان گفت که تلاش اصلاحطلبان برای تشکیل لیست انتخاباتی که نظر مردم را جلب کند با این نوع چینش ناکام مانده است چون مردمی که اخبار سیاسی را دنبال می‌کنند و درصدد هستند رأی هفتم اسفند خود را براساس اسامی لیست‌ها در صندوق رأی بیندازند اسامی ابتدایی این لیست خیلی توجه آنها را جلب نخواهد کرد. شاید حتی در میان اهالی رسانه و سیاست نیز بسیاری از این افراد قابل شناسایی نباشند. به نظر می‌رسد، بهتر بود بستن فهرست انتخاباتی بر مبنای میزان شهرت افراد باشد و فهرستی با ترتیب میزان شهرت، در اختیار مردم و رسانه‌ها قرار گیرد، تا مردم با دیدن 10 نفر ابتدایی این لیست، وزن فهرست را بالا دیده و به سمت رأی لیستی ترغیب و تشویق شوند. معرفی چهره‌های گمنام لیست‌ها با قرار گرفتن اسامی مشهور در ابتدای لیست و به دنبال آن، ارائه اسامی جدید، یکی از روش‌هایی است که می‌توانست در این میان مورد توجه و محل عمل قرار گیرد.
رقابت سه جانبه
در واقع لیست انتخاباتی اصلاحطلبان برای مجلس شورای اسلامی درگیرو‌دار علقه و منافع سیاسی سه جانبه اصلاح طلبان، دولت و کارگزاران است و دلیل تشتت آرایی که در آن وجود دارد منافع متعارض و نگاه ابزاری این سه ضلع به یکدیگر است به نحوی که هر کدام قصد دارد با استیلا یافتن بر وحدت اصلاحطلبان حرف خود را به کرسی بنشاند و صداهای دیگر را در این جریان به سود خود خاموش کند.
اصلاحطلبان اساساً از ابتدای شروع به کار دولت تدبیر و امید این دولت را وامدار حمایت‌های خود می‌دانند و هر از گاهی از دهان صحبت‌های شخصیت‌های برجسته این جناح‌الفاظی همچون «رحم اجاره‌ای» در خصوص دولت یازدهم شنیده می‌شود. اصلاح طلبان اعتقاد و اصرار دارند که «اعتلال» یک گفتمان نیست و از این رو فاقد حداقلی از بدنه اجتماعی است و در صورتی که از حمایت اصلاحطلبان بهره‌مند نباشد راه به جایی نمی‌برد در صورتی که رئیس دولت یازدهم همواره بر استقلال دولت خود پافشاری می‌کند و اعتدال را واجد یک نوع گفتمان می‌داند؛ گفتمانی فراسوی اصلاح‌طلبی مرسوم.
اصلاحطلبان به واسطه همین نگاه ابزاری که به دولت جاری دارند حتی دهان به تهدید این دولت نیز گشوده‌اند. علی صوفی رئیس ستاد انتخابات اصلاحطلبان استان تهران در گفت‌وگو با آرمان در پاسخ به این سوال که آیا اصلاحطلبان تاکنون به مسئله انتخابات ریاست‌جمهوری ۹۶ و همچنین دوران پس از روحانی اندیشیده‌اند؟، گفت: عارف بارها با روحانی در این زمینه صحبت کرده است، وی به روحانی هشدار داده است که اگر اصلاحطلبان موفق نشوند در انتخابات مجلس دهم پیروز شوند روحانی در سال ۹۶ در پاستور نخواهد بود.
با ادبیاتی مشابه اخیراً نیز ابراهیم اصغرزاده فعال اصلاح‌طلب اظهار داشت: ائتلاف اصلاحطلبان و اعتدالیون اگر در هفت اسفند پاسخ مناسبی از جانب ملت نگیرد دولت روحانی برای ادامه کار با مشکل مواجه می‌شود.
از سوی دیگر دولت یازدهم نیز به همین نحو نگاهی ابزارمند به جریان اصلاحات دارد و بدون اینکه خود را متعهد بدون قید و شرط جریان سیاسی مذکور بداند، قصد دارد تا از سبد رای این جناح به سود خود بهره ببرد. شاید بتوان در تائید این موضوع سخنان مشاور روحانی را تحلیل و بررسی کرد. علی یونسی مشاور رئیس‌جمهور در امور اقلیت‌ها در مصاحبه با آرمان اعلام کرد عارف از ریاست مجلس به نفع لاریجانی کنار خواهد کشید.
وی در این باره افزود: بنده معتقدم قطعا همکاری میان عارف و لاریجانی در مجلس آتی خواهد بود. به نظر من به همان دلیل که مصلحت بود عارف به سود روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری کناره‌گیری کند در مجلس دهم نیز مصالح اصلاح‌طلبی و مجلس را در ارتباط با مدیریت آن در اولویت قرار خواهند داد.
از جانب دیگر وضعیت خاصی است که وجود و حضور حزب کارگزاران برای هندسه سیاسی اصلاح طلبان و اعتدال گرایان به وجود آورده است چرا که کارگزاران طبق اخبار به شدت قصد استیلا یافتن بر جریان اصلی اصلاح طلبان را دارند و می‌خواهند بیشترین سهم را از لیست انتخاباتی جریان مذکور داشته باشند ولی در عین حال اصلاحطلبان نیز قصد باج دهی به این حزب را ندارند. حتی بعد از ایجاد شدن سروصدای بسیاری به خاطر باز شدن پای کرباسچی به عنوان کسی که پرونده اقتصادی مفتوح در دستگاه قضا دارد در ستاد انتخاباتی اصلاحطلبان و خرج کردن پول برای تبلیغات داوطلبان این جریان، اصلاحطلبان از این شخص اعلام برائت کرده و ربط و نسبت میان خود و وی را انکار کردند.
کارگزاران نه تنها از جناج اصلاح‌طلب قصد سهم‌خواهی دارد بلکه حتی از دولت تدبیر و امید نیز انتظارات عدیده‌ای مطالبه می‌کند. برای مثال اخیراً هاشمی رفسنجانی در جمع اعضای ستادهای انتخاباتی مردمی و ائتلاف فراگیر اصلاحطلبان و حامیان دولت در حسینیه جماران تاکید کرد: افراد شناخته شده‌ای که رد صلاحیت شدند، باید افرادی که نامدار نیستند را به جامعه معرفی کنند تا در انتخابات پیروز شوند، همان‌طور که بنده بعد از رد صلاحیتم در انتخابات ریاست‌جمهوری از روحانی حمایت کردم و ظرف یک هفته دکتر روحانی که دارای 3 درصد رای بیشتر نبود به بالای 50 درصد رای رسید.
اظهاراتی این چنین در واقع نشان از میل آشکاری برای بیان توقعات و مطالبات آتی دارد.
هذیان گویی برای جر زدن
علاوه بر همه این مسائل جریان اصلاح‌طلب چند روزی است که دچار هذیان‌گویی شده و بنا را بر این گذاشته که اگر ما پیروز میدان انتخابات نشدیم دلایلی خارج از رای مردم تاثیر داشته است. دامنه این تب که منجر به هذیان‌گویی برخی از افراد و رسانه‌های اصلاح‌طلب شده به جایی رسیده که منتجب نیا قائم مقام حزب اعتماد ملی اظهار داشته که «از چند ماه قبل خبردار شدیم تندروها در جلسات سری تصمیم گرفتند جمعیتی بالغ بر ۱ میلیون نفر را از روستا‌ها به تهران بیاورند و بودجه‌ای هم برای آن در نظر گرفتند تا آنها در تهران رأی بدهند و آرای خود را بالا ببرند، لذا برای این مسئله باید وزارت کشور فکری کند چراکه برخی نهاد‌ها از پول بیت‌المال هزینه می‌کنند تا مردم را برای رأی دادن به تهران بیاورند».
و یا در بیانی دیگر روزنامه آرمان در مطلبی با این تیتر که «مردم تهران جمعه مسافرت نروند!» به دامن زنی به این توهم بزرگ پرداخت و نوشت: از آنجايي كه دو انتخابات سرنوشت‌ساز در جمعه پيش رو برگزار مي‌شود و به احتمال زياد مدارسي كه در آن، حوزه محل صندوق راي‌گيري تشکیل می‌شود احتمال تعطيلي آنها در روز شنبه وجود دارد، برخي به دور از اخلاق سياسي مردم پايتخت را ترغيب به مسافرت می‌کنند تا بتوانند از اين طريق با كاهش جمعيت پايتخت در انتخابات توفيقي به دست آورند.
این‌گونه اظهارات در واقع نشانگر ترس مضاعف اصلاحطلبان از فقدان اقبال مردمی آنهاست به این معنا که با پیش‌بینی شکست احتمالی خود از هم‌اکنون دست پیش گرفته و با فرافکنی جناح رقیب را مسئول رأی نیاوردن خود می‌کنند.
جریان اصلاح‌طلب علی‌رغم تبلیغات رسانه‌ای خود در یک‌سال اخیر نتوانست یک اتحاد فراگیر و قرص و محکم را ایجاد کند و حتی موفق به ارائه یک لیست واحد با ثبات برای انتخابات مجلس نیز نشد. بحران هویت و رکود محبوبیت این جریان سیاسی در فضای جامعه را می‌توان به عنوان دو دلیل اصلی تشتت آراء در این جریان معرفی کرد و صرف نظر از این امر موضوعاتی همچون سهم‌خواهی و مطالبات استیلا گرایانه برخی از احزاب اصلاح‌طلب نیز در این بین مانع از اتحاد و انسجام جریان اصلاح‌طلب شد که در حال حاضر که تنها چند روز به زمان برگزاری انتخابات مجلس شورای اسلامی مانده، جریان مذکور نتوانسته مشکل خود را حل و تکلیف افکار عمومی را روشن کند. نکته حائز اهمیت دیگر این است که اتاق فکر اصلاحطلبان علاوه بر برنامه‌ریزی برای انتخابات هفتم اسفند مشغول اختلاف افکنی در میان اصولگرایان نیز بود و حتی پروژه جذب برخی از اصولگرایان در لیست اصلاحطلبان را نیز می‌توان در همین زمینه عنوان کرد چرا که با این نوع اقدامات قصد ایجاد اختلاف و انشقاق در میان لیست واحد اصولگرایان را در سر داشتند که البته این امر اتفاق نیفتاد و حتی در روزهای اخیر شاهد تعداد کثیری از شخصیت‌های برجسته اصولگرا بودیم که به نفع ائتلاف واحد اصولگرایان، انصراف دادند. این امر در حالی رخ داد که امروز که تنها چند روز تا برگزاری انتخابات باقی مانده لیست اصلاحطلبان درگیر تغییرات و محتوم به بی‌ثباتی است و سه لیست از این جناح در برابر یک لیست واحد، منجسم و کار آمد اصولگرایان رقابت خواهد کرد.
در حالی که مسائل اقتصادی و معیشتی یکی از اصلی‌ترین مطالبات مردمی است، نبود حتی یک اقتصاددان در لیست اصلاحات و اعتدال و 10 نامزد اقتصاددان جریان اصولگرایی یکی از نشانه‌های دست برتر جریان اصولگرا در میدان رقابت است.
منبع: مشرق
