عملیات نصر ۲ یک شوک عملیاتی قوی بود که ضربه بسیار سنگینی را به غرب و رژیمهای منطقهای حامی تروریسم وارد کرد. عملیات آزادسازی غرب حلب از حیث شکلگیری محیرالعقول بود، چون در عملیاتهای نظامی، هجوم در دل منطقه تحت تصرف دشمن انجام نمیشود؛ چراکه در محاصره کامل قرار میگیرد. عملیات شجاعانه نصر۲ حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع را آزاد کرد و به جای آنکه به محاصره رزمندگان اسلام منجر شود، گروههای تروریستی را شقهشقه کرد و هر شقه آن را به محاصره درآورد.
تحولات سوریه از اوایل شهریور ماه گذشته با برتری ارتش سوریه و متحدان آن در جبهه مقاومت جریان پیدا کرده است و در طول این دوران هشت ماهه تروریستها و حامیان غربی ـ عربی و ترکی آنها به جز در موارد بسیار ناچیز ـ از قبیل تصرف کوتاهمدت یک یا چند روستا در حومه جنوبی حلب ـ نتوانستهاند صحنه درگیریهای جنوب، شمال و شرق سوریه را به نفع خود دگرگون کنند. استفاده از گلولههای شیمیایی علیه فرودگاه دیرالزور که به تصرف ارتش درآمده است به خوبی نشان میدهد که تروریستها از خنثی کردن پیشرویهای ارتش و متحدان آن ناامید شدهاند و با شلیک گلولههای شیمیایی میخواهند عواقب خطرناک پیشرویها را به ارتش یادآوری کنند.
ابتکار عمل مدافعان مردم سوریه و دولت بشار اسد از «عملیات زبدانی» واقع در شمال غرب استان پهناور در حمص شروع شد. عملیات حزبالله در این منطقه حساس حدود دو ماه به طول انجامید. تسلط بر بخشی از کوههای زبدانی که حمص را به شمال لبنان وصل میکرد یک اتفاق استراتژیک بود، کما اینکه پاکسازی منطقه وسیع زبدانی یک موقعیت استراتژیک را از تروریستها گرفت. زبدانی حد فاصل استانهای حمص، حما و طرطوس است و در طول دوره سه ساله سیطره تروریستها بر آن به مهمترین نقطه تجهیز جریان النصره و شعبات آن نظیر «احرارالشام»، «جیشالاسلام» و «فیلقالسوریا» تبدیل شده بود.
با فاصله کمی از عملیات موفق و راهبردی حزبالله در زبدانی، عملیات در شمال استان «درعا» با محوریت نیروهای ارتش و با هدایت عملیاتی سپاه پاسداران شروع شد و به پاکسازی این منطقه و آزادسازی شهر «شیخمسکین» منجر شد. شیخمسکین از نظر نزدیکی به دمشق از یک سو و جولان از سوی دیگر دارای اهمیت راهبردی است. فاصله کم آن با دمشق ـ حدود ۳۵ کیلومتر ـ پایتخت را در معرض آسیب قرار میداد از این رو پاکسازی این منطقه، هم یک شرایط بهتری را برای دمشق فراهم آورد و هم رزمندگان مقاومت را به منطقه اشغالی جولان نزدیک کرد و از این دو مهمتر این بود که عملیات درعا نوید دهنده پاکسازی مناطق اشغالی جبهه النصره در سه استان درعا، سویدا و قنیطره بود و از این رو جبهه النصره که قصد داشت برای تقویت موقعیت نظامی خود در حلب و حومه آن بخش عمدهای از نیروهای جنوب را به شمال سوریه گسیل کند، ناگزیر شد نیروهای جنوب را در جنوب نگه دارد و حالت دفاعی بگیرد.
اما شاید دشمن هم میدانست که عملیات در «زبدانی» و «شیخ مسکین» مقدمه عملیات بزرگ حلب است. حلب از حیث راهبردی و اهمیت سیاسی شباهت کاملی به دمشق دارد. از این رو در یک مقطعی آمریکا و ترکیه پس از ناامیدی از سقوط دمشق قصد داشتند، حلب را پایتخت سوریه اعلام کنند. حلب موقعیت اقتصادی ممتازی داشته و از نظر جمعیتی هم ـ با داشتن ۷/۳ میلیون نفر ـ از پایتخت مهمتر به شمار میآید. حلب از اواخر سال ۲۰۱۲ از سیطره دولت و ارتش خارج شد، ولی ارتش به مرور بخشهایی از آن را بازگرداند و این در حالی بود که با سیطره تروریستها بر استانهای ادلب و رقه عملاً شمال سوریه در سیطره داعش و جبهه النصره قرار گرفته بود و ارتباط نزدیک این گروهها با دولت و ارتش ترکیه به تثبیت آنها در این منطقه منجر شده بود. بر اساس این، بازپسگیری بخشهای راهبردیتر این منطقه و جداسازی مناطق تحت سیطره تروریستها از یکدیگر در دستور کار قرار گرفت.
عملیات «نصر ۲» با این هدف از اول محرم ـ دهه دوم مهر ماه ۹۴ ـ آغاز شد. همانطور که گفته شد هدف این بود که با رخنه در حد فاصل حلب و ادلب از یک سو بخشهایی از نیروهای جبهه النصره در ادلب و شمال حما به محاصره درآیند و از هم گسیخته شوند و از سوی دیگر ارتباط آسان تروریستها که از طریق اتوبان مواصلاتی ترکیه، حلب، حما و دمشق صورت میگرفت، مختل شود.
این در حالی بود که غرب حلب نقطه فرماندهی و مدیریت جبهه النصره بود که از طریق اتصال ارتباطی با اتاق فرماندهی غرب در جنوب ترکیه عمل میکرد. این عملیات از زمان طراحی عملیاتی تا زمان تحقق نهایی آن حدود چهار ماه زمان برد و در اواسط بهمن ماه با آزادسازی نبل و الزهراء، رزمندگان اسلام به مرزهای طرطوس و لاذقیه رسیده و با عملیات حزبالله در زبدانی الحاق صورت گرفت.
عملیات نصر ۲ یک شوک عملیاتی قوی بود که ضربه بسیار سنگینی را به غرب و رژیمهای منطقهای حامی تروریسم وارد کرد. عملیات آزادسازی غرب حلب از حیث شکلگیری محیرالعقول بود، چون در عملیاتهای نظامی، هجوم در دل منطقه تحت تصرف دشمن انجام نمیشود؛ چراکه در محاصره کامل قرار میگیرد. عملیات شجاعانه نصر۲ حدود ۲۰۰۰ کیلومتر مربع را آزاد کرد و به جای آنکه به محاصره رزمندگان اسلام منجر شود، گروههای تروریستی را شقهشقه کرد و هر شقه آن را به محاصره درآورد. از این رو پس از عملیات نصر ۲، بخش وسیعی از مناطق شمالی و جنوبی منطقه عملیاتی بدون درگیری به تصرف رزمندگان اسلام درآمد.
یک اتفاق مهم دیگر در این دوران، توافق ایران و روسیه و ورود عملیاتی نیروی هوایی روسیه در چارچوب برنامه عملیاتی سپاه و دولت سوریه بود. روسها با سفر یک هیئت عالیرتبه از سپاه، متقاعد شدند که برای حمایت جدیتر از سوریه وارد عمل شوند. روسها با فاصله چند روز از این سفر وارد عملیات هوایی شدند. اما این موضوع از چند جنبه نیازمند تأمل است. ورود روسیه به پرونده عملیات هوایی و موشکی ۹ مهر ماه و زمان آغاز عملیات نصر ۲ بود. این مسئله به خوبی بیانگر آن است که طراحی عملیاتی و تعیین میدان عملیات را ایران تعیین کرده و در این موضوع با روسیه مشورتی نداشته و نیروی هوایی روسیه در جایی عمل کرده که از او خواسته شده است. نکته دیگر اینکه متوقف شدن روند حرکت جبهه النصره و گروههای مرتبط با آن و آغاز روند جدید پیروزی مقاومت در سوریه به ورود روسیه ارتباط ندارد؛ چرا که عملیاتهای زبدانی و شیخمسکین پیش از ۹ مهر زمان آغاز ورود روسیه به پرونده امنیتی سوریه بوده است. در عین حال این نکته از نظر پشتیبانی عملیاتی و تأثیر روانی به مدافعان سوریه و نیز به تروریستها، اهمیت خاص خود را دارد. با ورود روسیه به این پرونده، شکستناپذیری سوریه میان محافل و رسانههای غربی ـ عربی و ترکیه بهطور جدیتر مطرح شد؛ از این رو کشورهایی نظیر عربستان و ترکیه که به مذاکرات سیاسی ـ اصطلاحاً مذاکرات سوری سوری ـ بیرغبت بودند، بهطور جدی از ترجیح راهحل سیاسی بر نظامی حرف زده و بشار اسد را بهعنوان واقعیتی غیرقابلانکار پذیرفتند. روسها که قرار بود بین سه تا پنج ماه در صحنه نظامی سوریه عمل کنند، حدود شش ماه در چارچوب طراحی عملیاتی سپاه و ارتش سوریه عمل کردند، سپس نیروهای اعزامی را به نصف کاهش دادند. عملیات نیروهای مقاومت پس از این با پیروزیهای مهمی استمرار پیدا کرد. عملیات رزمندگان در دو منطقه «سخنه» و «تدمر» در شمال شرق استان حمص و عملیات در جنوب شرق حلب با پیروزی توأم شد و اثبات کرد که عملیات ارتش سوریه چندان تحتتأثیر حضور یا غیبت روسیه قرار ندارد. سوریه در سال ۱۳۹۵ در دو حوزه سیاسی و نظامی شاهد تحرکات ویژهای خواهد بود و به احتمال زیاد به «تعیین سرنوشت» نزدیک میشود. امروز در حوزه سیاسی، دولت ابتکار عمل برگزاری انتخابات اردیبهشت ماه و در حوزه نظامی، تداوم عملیاتها را دنبال میکند.