بررسي آخرين تحولات رياست جمهوري لبنان (بخش اول)

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1394/09/24 ـ شماره 10478 ـ صفحه 12)

چرا «فرنجیه» از سوی حریری پیشنهاد شده است؟

فرضیه انتخاب رئیس‌جمهور توافقی در لبنان مستند و متکی به حل و فصل اموری است که هر یک از آنها در التزام با دیگری است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) از لبنان، این همان چیزی است که چندی پیش سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب‌الله لبنان تحت عنوان حل و فصل همه امور از جمله ریاست جمهوری اعلام کرده بود. قانون انتخابات پارلمانی، عزل و نصبها در فرماندهی ارتش لبنان، تعیین نخست‌وزیر آینده، تعیین وزراء در وزارتخانه‌های کلیدی، سلاح مقاومت اسلامی و سیاست لبنان در قبال بحران سوریه از جمله امور مهم و سرنوشت سازی است که در کنار حل و فصل پرونده ریاست جمهوری قرار دارد.

حساسیت‌ها و سوال‌ها پیرامون کاندیداتوری «فرنجیه» از سوی حریری

از روز نخست بحران انتخاب رئیس‌جمهور اینده لبنان،از سوی کلیسای مارونی (به عنوان مرجع دینی) چهار نفر در سبد انتخاب قرار گرفتند که عبارت بودند از میشل عون "از جریان آزاد ملی ورئیس بزرگترین فراکسیون نمایندگان مسیحی" در پارلمان، امین جمیل "از حزب کتائب"، سلیمان فرنجیه، "رئیس جریان المرده" و سمیر جعجع "رئیس نیروهای لبنانی".

پس از طرح اسم سلیمان فرنجیه پیام‌های مختلفی از سوی برخی طرفهای بین‌المللی و به شکل خاص فرانسه و آمریکا به طرف‌های لبنانی و به شکل خاص مسیحیان ارسال شده که از فرصت به دست آمده سریعا استفاده کنند تا معضل سیاسسی لبنان حل شود. نفس اصرار این طرف‌ها باعث پیچیده‌تر شدن انتخاب رئیس‌جمهور لبنان شده است. حتی "آمانویل بون" سفیر فرانسه در لبنان نیز در همین خصوص با میشل عون دیدار و گفتگو کرده است. با بررسی شخصیت سلیمان فرنجیه و مواضع وی در قبال تحولات لبنان، سوریه و اسرائیل علامت استفهام زیادی برای این اصرار بین‌المللی پیش آمده است.

احمد حریری، دبیرکل حزب المستقبل لبنان در موضعی عجیب گفته است اگر طرح سعد حریری برای انتخاب رئیس‌جمهور لبنان در این مرحله(آتش سرد) عملی نشود آنگاه رئیس‌جمهور با خون انتخاب می‌شود که اشاره وی به بروز جنگ داخلی در لبنان است.

چگونگی طرح کاندیداتوری سلیمان فرنجیه برای ریاست جمهوری لبنان باعث ایجاد حساسیتهای زیادی در افکار عمومی و جریان‌های سیاسی شده است:

1- با آن که سعد حریری به شکل رسمی حمایت از کاندیداتوری سلیمان فرنجیه را اعلام نکرد اما همه چیز به دیدار وی با فرنجیه در پاریس بازمی گردد. شخصیتهای نزدیک حریری در حزب المستقبل از این موضوع زیاد سخن گفته و طرح حریری را راهی برای برون رفت از بحران سیاسی لبنان مطرح کردند. سوال اینجا این بود که چرا باید حریری طراح چنین برنامه‌ای باشد در حالی که انتخاب یا کاندیداتوری رئیس‌جمهور آتی باید از سوی مسیحیان و براساس ظرفیتها و پایگاه اجتماعی احزاب مسیحی باشد؟

2- سوال این بود که چرا حریری فردی را از بین کاندیداهای چهارگانه انتخاب کرده است که بیشترین و مستحکم‌ترین روابط را با نظام سوریه و شخص بشار اسد رئیس‌جمهور این کشور دارد؟

3- بنابر اعلام رسانه‌های لبنانی طرح حریری دربردارنده حمایتهای خارجی از جمله فرانسه و آمریکا بود. از همین رو تحلیلها حکایت از آن داشت که این انتخاب، انتخابی خارجی است و ربطی به موازنه‌های سیاسی در داخل کشور ندارد. اینجا این سوال به میان می‌آید که اگر طرح حریری با هماهنگی سعودی، فرانسه و آمریکا صورت گرفته است آنگاه حزب‌الله و جریان 8 مارس چگونه می‌توانند با این طرح کنار آیند؟

4- همه متفق بودند که طرح حریری در راستای تحکیم برنامه‌های سیاست خارجی پادشاهی سعودی است از همین رو همه به دنبال پاسخی مناسب برای همان سوال مذکور بودند که چرا سعودی در پشت طرحی است که خروجی ان انتخاب رئیس جمهوری با قوی‌ترین روابط با نظام سوریه است؟

5- و سوال مهمتر این بود که آیا این طرح که از سوی سعد حریری کلید خورده است به منظور ایجاد تفرقه و جدایی در صفوف 8 مارس است، جریانی که کاندیدای رسمی‌اش میشل عون بوده است؟

رئیس پارلمان لبنان نبیه بری در سایه تحولات اخیر و همچون ده‌ها بار گذشته تاریخ 25 ماه جاری را برای جلسه پارلمان جهت انتخاب رئیس‌جمهور بار دیگر تعیین کرد. علی القاعده اگر اجماع و قطعیتی برای انتخاب سلیمان فرنجیه وجود می‌داشت این جلسه باید برگزار شود اما مواضع سیاسی طرفهای لبنانی تا کنون به اجماع سیاسی نرسیده است و به رغم خوش بینی‌های اولیه اما بار دیگر تردید در حل و فصل پرونده انتخاب رئیس‌جمهور بر فضای سیاسی لبنان حاکم شده است.

حزب‌الله لبنان موضعی مطالعه شده و منطقی از ابتدای طرح اسم سلیمان فرنجیه اتخاذ کرد.حزب‌الله با تاکید بر آن که کاندیدای حزب و جریان «8 مارس» همچنان میشل عون است تاکید نمود که اگر عون و فرنجیه به هر توافقی برسند از آن حمایت می‌کند و لو آن که این توافق ضامن کاندیداتوری فرنجیه برای ریاست جمهوری باشد.

مخالفت‌ها از درون 14 مارس؛ سمیر جعجع مخالف کاندیداتوری سلیمان فرنجیه

ویژگیهای شخصی و مواضع سلیمان فرنجیه در قبال مقاومت اسلامی، حزب‌الله و نظام سوریه و بشار اسد دستاویزی بود تا رقبای وی در بین کاندیداهای چهارگانه کلیسای مارونی برای تشکیک در صلاحیت‌های وی برای ریاست جمهوری لبنان استفاده کنند. سمیر جعجع با توجه به روابط ویژه‌اش با سعودی در این بین از امین جمیل پیشی گرفت و انتخاب فرنجیه برای ریاست جمهوری لبنان را شکستی برای سیاست خارجی سعودی و پیروزی برای ایران، سوریه و حزب‌الله قلمداد کرد و از همین بهانه بنای مخالفت با سعد حریری را گذارد. اما آیا سعودی نمی‌داند و نمی‌دانسته که سلیمان فرنجیه هم پیمان مقاومت اسلامی و حزب‌الله است؟ و نمی‌دانسته که وی از روابط ویژه‌ای با بشار اسد برخوردار است؟ در همین نقطه بار دیگر این سوال بدون پاسخ به میان می‌آید که پس چرا سعودی به ظاهر از انتخاب حریری حمایت کرده است؟ هدف واقعی سعودی از چنین برنامه‌ای چه بوده است؟چرا بدون مشورت با کاندیدایشان(سمیر جعجع) نام سلیمان فرنجیه را طرح کرده‌اند؟

سمیر جعجع برای مخالفت با کاندیداتوری فرنجیه حتی تا آنجا پیش رفت که طرح گفتگو با میشل عون و احتمال حمایت از کاندیداتوری وی در مقابل فرنجیه نیز به میان آمد اما باز هم سوال اینجا است که در حالی که نیروهای لبنانی تحت ریاست جعجع مورد حمایت مالی و سیاسی و رسانه‌ای سعودی است پس چرا سمیر جعجع در برابر انتخاب سعودی و حمایت این پادشاهی از طرح حریری ایستاده است و مواضعی مخالف در برابر فرنجیه را اتخاذ کرده است؟

مقایسه حزب‌الله و حزب المستقبل در موضوع ریاست جمهوری فرنجیه

امروز بسیاری از کارشناسان سیاسی لبنان می‌گویند هنگامی که سلیمان فرنجیه برای دیدار با حریری راهی پاریس شد پیش از آن با حزب‌الله موضوع را در میان گذاشته است. حتی پس از طرح موضوع به شکل رسمی‌تر باز هم فرنجیه اعلام کرده است که در کاندیداتوری‌اش هم چنان بر التزام به ائتلافش با حزب‌الله و جریان ازاد ملی لبنان و حتی تقدم کاندیداتوری میشل عون در ریاست جمهوری بر خودش ملتزم است.

اما در مقابل سمیرجعجع و حزب نیروهای لبنانی معتقدند که سعد حریری بدون هرگونه پیش مشورتی با فرنجیه در پاریس به گفتگو نشسته و بدون هرگونه مشورتی با کاندیدای 14 مارس باب انتخابات ریاست جمهوری را با جریان المرده باز کرده‌اند و این به منزله عبور از سمیر جعجع بدون هرگونه مشورتی است و این می‌تواند پایه‌های 14 مارس و ائتلافهای بینابین با احزاب و سازمانهای عضورا متزلزل کند. به همین دلیل این اعتقاد راسخ وجود دارد که اگر حریری اهداف اعلام نشده‌ای از کاندیداتوری فرنجیه را دنبال می‌کند (از جمله بروز اختلاف در ائتلاف 8 مارس) اما این موضع وی ترکش‌هایی را نیز در بین 14 مارس و به شکل خاص گروه سمیر جعجع ایجاد می‌کند.

در این مقایسه قدرت و منطق سید حسن نصرالله و حزب‌الله بر منطق سعد حریری و حزب المستقبل کاملا می‌چربد چه آن که حزب‌الله به رغم روابط تاریخی و بسیار مستحکم با فرنجیه و جریان المرده(که بر روابط با میشل عون و جریان آزاد ملی لبنان تقدمی چند ساله دارد) اما بدون آنکه فرنجیه را کاندیدای خود معرفی کند تاکید نموده است که کاندیدای اول حزب‌الله و جریان 8 مارس همچنان میشل عون است و هرگونه تغییری در این امر منوط به گفتگوی فرنجیه با میشل عون و توافقات حاصله از آن خواهد بود.

از نگاه این گروه از کارشناسان تغییر موضع سمیر جعجع در قبال کاندیداتوری میشل عون به عنوان پیش فرضی در رویارویی با فرنجیه از همین کانال خارج شده است که به منزله مقابله با حرکت انفرادی سعد حریری بوده است و این خود یکی از نشانه‌های دو دستگی در بین 14 مارس است.

برخی از منابع رسانه‌ای لبنانی در همین بین اعلام کردند که حزب‌الله از موضع قدرت سه شرط مهم یعنی تغییر قانون انتخابات پارلمانی به قانون نسبی (قانونی که حزب المستقبل را از اکثریت در پارلمان می‌اندازد)،عقب نشینی دولت لبنان از اعطای بودجه به دادگاه بین‌المللی ترور رفیق حریری و بازشدن پرونده دخالت حزب المستقبل در درگیری‌های داخلی سوریه را به عنوان پیش شرط‌های معادله بازگشت سعد حریری به عنوان نخست‌وزیر آینده لبنان (پس از حل موضوع ریاست جمهوری) به میان آورده است گرچه حزب‌الله هیچ موضع رسمی در قبال این اخبار اتخاذ نکرده است. به عقیده کارشناسان لبنانی این موضع احتمالی حزب‌الله یعنی این که حریری و المستقبل هر نیت پشت پرده‌ای از طرح اسم فرنجیه داشته‌اند اما در مقابل، واکنشهایی دریافت کرده‌اند که نشان می‌دهد اهرم‌های قوی‌تری در جبهه مقابل یعنی در بین 8 مارس برای رویارویی با نیتهای مشکوک از طرح ریاست جمهوری فرنجیه در اختیار دارند.

موضع کاسب کارانه ولید جنبلاط

جریان سیاسی تحت ریاست ولید جنبلاط با یازده نماینده در پارلمان لبنان در سالهای اخیر برگه برنده 14 یا 8 مارس بوده است. هرگاه وی به یکی از طرف‌ها تمایل پیدا کرده همان طرف دارای اکثریت اراء در پارلمان شده است و توانسته دیدگاه‌های خود را در هیئت دولت تحکیم بخشد. جنبلاط در خارج از کاندیداهای چهارگانه کلیسای مارونی "هنری حلو" نماینده مسیحی پارلمان لبنان را به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری طرح کرده بود. اگر نمایندگان فراکسیون وابسته به جنبلاط در پارلمان آرای خود را به هر یک از کاندیداهای 8 یا 14 مارس بدهند آن فرد حتما در پارلمان رای آورده و رئیس‌جمهور می‌شود. از همین رو ولید جنبلاط با اتخاذ سیاست مستقل و سپس حامی فرنجیه درصدد کسب دستاوردهای سیاسی و مالی و وزارتخانه‌ای برآمده است. وی با آن که به دلیل عدم مشاوره قبلی حریری با وی در خصوص ریاست جمهوری فرنجیه انتقاداتی را متوجه وی ساخته است اما در تلاش برآمده با گفتگو با فرنجیه در صورت انتخاب وی به عنوان رئیس‌جمهور توافقاتی را انجام و دستاوردهایی را حاصل کند.

جنبلاط تحت عنوان حل و فصل بحران سیاسی کشور از طرح حریری حمایت کرده است اما به دلیل حساسیت موضوع و واکنش‌های شدید نسبت به وی حاضر نشده است از قدرت فراکسیونی خود در پارلمان به نفع فرنجیه استفاده کند و از این منظر چک سفیدی به حریری نداده است و موضوع را به اجماع مسیحی در خصوص کاندیداتوری فرنجیه موکول کرده است.

امین جمیل؛ عدم حضور در معادلات حل و فصل ریاست جمهوری

با آنکه جمیل به شکل رسمی از ناراحتی خود درخصوص عدم حضورش در معادلات ریاست جمهوری سخن نگفته اما روشن است رئیس‌جمهور پیشین لبنان به شدت از این وضع ناراحت است. سامی الجمیل، فرزند امین که در انتخابات اخیر حزب کتائب ریاست این حزب را به عهده گرفته است پیشتر اعلام کرد که اگر مواضع فرنجیه در قبال برخی امور اساسی روشن شود حاضر است موضوع کاندیداتوری وی را در برنامه خود قرار دهند. این موضوعات اختصاص به مواضع سلیمان فرنجیه در قبال سوریه و بشار اسد،سیاست خارجی لبنان در قبال سوریه(خویشتن داری) و سلاح مقاومت اسلامی و حاکمیت دولت بر هر گونه حالتهای جنگ و صلح دارد. وی اعلام کرده است اگر دیدگاه‌های فرنجیه در قبال این مسائل از مواضع شخصی به مواضع نظام حاکم بر لبنان تغییر کند آنگاه می‌شود از وی در خصوص ریاست جمهوری سخن گفت.

امین جمیل نیز اعلام کرده است که هرگونه تصمیمی در خصوص ریاست جمهوری لبنان باید ابتدا در خانه مسیحی به عنوان عهده‌دار اصلی مسند ریاست جمهوری مورد بحث و توافق قرار گیرد و در همین رابطه بر دیدگاه کلیسای مارونی تاکید دارد. با این همه وی امیدوار است معادلات آنگونه به هم خورد که در نهایت وی به عنوان کاندیدای توافقی برای ریاست جمهوری لبنان انتخاب شود.

یک بام و دو هوای ریاست جمهوری و نخست وزیری لبنان

از نخستین روزهای طرح اسم فرنجیه از سوی سعد حریری و حزب متبوعش یک سوال بسیار جالب و مهم مطرح شد.

سعد حریری به عنوان یکی از ارکان 14 مارس از میان جریانهای سیاسی اهل سنت، این حق را به خود داده است تا از میان جریان 8 مارس یک مسیحی را کاندیدای ریاست جمهوری کند. اگر این حق از آن 8 مارس است چرا حریری این انتخاب را انجام دهد و چرا این امر به جریان 8 مارس و رهبرانش سپرده نمی‌شود تا آنها خود یکی را انتخاب کنند؟

بر فرض سلیمان فرنجیه به پیشنهاد حریری کاندیدا شده و رئیس‌جمهور لبنان شود حال آیا این حق برای 8 مارس باقی هست که از میان نیروهای سیاسی اهل سنت 14 مارس یکی را برای پست نخست وزیری لبنان پیشنهاد کنند و او هم رای بیاورد و از سوی حریری و تیمش وتو نشود؟

هیچکس تا کنون نتوانسته به این سوال پاسخ دهد حتی نیروهای وابسته به حریری هم نمی‌توانند وارد این معادله شوند چه آن که از روزی که نام فرنجیه مطرح شده این گونه اعلام شده است که حریری برای اعلام کاندیداتوری فرنجیه در پارلمان و اعلام حمایت 14 مارس به بیروت باز می‌گردد با این گمانه زنی که وی به شکل قطعی نخست‌وزیر لبنان خواهد شد.این فرضیه همان یک بام و دو هوای ریاست جمهوری و نخست وزیری لبنان است که از پیشنهادها و برنامه‌های حریری بیرون آمده و از قضا طرفداران طرح حریری معتقدند اگر به ندای او لبیک گفته نشود آنگاه انتخاب رئیس‌جمهور اینده لبنان با خون انجام می‌شود!

در سایه پیشنهاد حریری تغییری در نقشه سیاسی پارلمانی لبنان ایجاد نمی‌شود

اگر طرح انتخاب سلیمان فرنجیه بدون ایجاد تغییر در مواضع اختلافی در خصوص قانون انتخابات پارلمانی عملی شود آنگاه می‌توان گفت بحران سیاسی لبنان همچنان در پشت پرده‌ها مخفی می‌شود و مجددا در برهه‌ای دیگر رخ نمایی می‌کند. براساس قانون انتخاباتی قدیم لبنان(قانون مشهور به ستین) ترکیب فراکسیونهای پارلمانی بی‌هیچ تغییری در انتخاباتی جدید حفظ می‌شود و رای دهندگان مسیر واقعی و عادلانه انتخاب در پارلمان را نمی‌یابند و جریان حزب المستقبل همچنان اکثریت پارلمانی در بین 14 مارس را حفظ می‌کند در حالی که با تصویب و اجرای قانون مورد نظر 8 مارس که مبتنی بر قانون نسبی است آنگاه بی‌هیچ شک و تردیدی المستقبل قدرت خویش در پارلمان را از دست می‌دهد و فراکسیون منسوب به ولید جنبلاط نیز حداکثر 5 نماینده را از آن خود می‌کند در حالی که اکنون این فراکسیون یازده نماینده را در خود جای داده است.

قانون نسبی، نقش کاسبکارانه جریان ولید جنبلاط را از سکه می‌اندازد و جریانهای سیاسی مردمی آنگاه جایگاه واقعی خود را در پارلمان به دست می‌آورند و نمای واقعی نقشه سیاسی لبنان در پارلمان ظهور پیدا می‌کند. روشن است که اگر سلیمان فرنجیه در قالب طرح حریری به کاخ ریاست جمهوری راه یابد جلوی تصویب و اجرای قانون نسبی برای انتخابات پارلمانی لبنان عملا گرفته می‌شود. به همین دلیل است که سید حسن نصرالله پیشتر از حل و فصل تمامی موضوعات خلافی از جمله ریاست جمهوری سخن گفته بود.

چرا حریری از اعلام رسمی حمایت از فرنجیه تا کنون سر باز زده است؟

«نبیل نقولا»، نماینده پارلمان و عضو جریان آزاد ملی لبنان وابسته به میشل عون معتقد است که کاندیداتوری فرنجیه جدی نیست والا حریری این موضوع را به شکل رسمی اعلام می‌کرد و آن را در لفافه نمی‌گذارد.وی معتقد است حریری دست به یک مانور سیاسی زده است و یا آن که در صدد اختلاف بین ما برآمده است. به اعتقاد وی اگر همه دنبال عدالت هستند پیش از هر چیز باید به قانون نسبی برای انتخابات آتی رای دهند تا لبنانی‌ها در انتخابات خود با عدالت سیاسی روبرو شوند اما روشن است که حریری خواستار چنین موضوعی نیست زیرا اجرای این قانون عدالتمند راه وصول به اکثریت پارلمانی برای حریری را سد می‌کند و وی اکنون تلاش می‌کند به هر وسیله‌ای و از جمله زور سیاسی جایگاهش را در پارلمان حفظ کند.

استدلال «نبیل نقولا» به دور از واقعیت جاری در لبنان نیست. شاید به همین دلیل است که کاندیداتوری فرنجیه را به میان کشیده‌اند زیرا در سایه حفظ قوانین و خط و نشانهای سیاسی و بده و بستان‌های وزرایی(در قالب تعیین سهم گروه‌ها از پستهای هیئت دولت) هیچ تغییری در دولت و نظام سیاسی لبنان ایجاد نمی‌شود و فقط رئیس جمهوری به ظاهر از 8 مارس به قدرت می‌رسد تا دیگران از تغییرات و از جمله تغییر قانون انتخاباتی سخنی به میان نبرند.

با این حال جریان ملی آزاد لبنان معتقد است حریری چیزی را بیان کرده که دست پخت خارج نشینان است و اشاره آنها به سعودی است. نبیل نقولا معتقد است که قابل قبول نیست که دولتی که همه برگ‌هایش در یمن و سوریه سوخته است این بار در لبنان دست به انتخابی بزند که موجب سوخته شدن برگ‌هایش در لبنان شود زیرا همه می‌دانند که سلیمان فرنجیه در باره سوریه چه اندیشه‌ای دارد. استدلال نقولا از آن رو است تا نشان دهد موضوع فرنجیه بیشتر یک مانور سیاسی بیش نیست زیرا معقول نیست که سعودی با روی کار آمدن سلیمان فرنجیه در لبنان موافقت کند.

میشل عون نیز چندی پیش اعلام کرد که هیچ اعلام رسمی در‌خصوص فرنجیه از سوی حریری وصول نشده است و وی به شکل رسمی در جریان چنین توافقی بین فرنجیه و حریری قرار نگرفته است.وی معتقد است گروه کوچک حاکمیت طلب(اشاره به حزب المستقبل) در تلاش است با جلوگیری از تصویب قانون انتخاباتی جدید همچنان احتکار سلطه و قدرت را در کشور به دست داشته باشد. وی با پذیرش مبنای ریاست جمهوری برای 8 مارس و نخست وزیری برای 14 مارس تاکید کرد که این در صورتی عملی و منصفانه است که هر کدام از این دو جریان خود نسبت به انتخاب اقدام کنند نه آن که دیگری برای آنها تصمیم بگیرد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=73141

ش.د9405016