- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
در حالي كه تركيه با بحران پناهجويان، درگيري نظامي با كردها، فشار براي مبارزه جدي با داعش و فشار اروپا براي كاهش سركوب مطبوعات و منتقدان حكومت دست و پنجه نرم مي‌كند، اختلافات ميان احمد داوداوغلو، نخست‌وزير سابق و رجب طيب اردوغان، رئيس‌جمهور تركيه چالش جديدي را پيش روي رهبران سياسي اين كشور گشود و آسمان سياست تركيه را غبار‌آلود كرد. احمد داوداوغلو كه در 14 سال گذشته از ياران وفادار اردوغان بود و در تثبيت پايه‌هاي قدرت وي نقش اساسي ايفا كرد به دليل اختلافات سياسي با رئيس‌جمهور سرانجام هفته گذشته از سمت خود كناره‌گيري كرد تا حزب حاكم عدالت و توسعه وارد فاز جديدي از بحران شود. اردوغان كه در سوداي تشكيل امپراطوري نوعثماني است در سال‌هاي گذشته از هر ابزاري براي رسيدن به اين هدف استفاده كرده و رقباي خود را از سر راه برداشته است، اين مرتبه نيز نخست‌وزير مورد اعتمادش را كنار گذاشت تا بار ديگر نشان دهد آمادگي دارد براي تبديل تركيه به نظام رياست جمهوري مورد نظر خود هر اقدامي انجام دهد. تحليلگران بر اين باورند كه با به حاشيه رانده شدن داوداوغلو، تنها رقيب احتمالي رئيس‌جمهور تركيه كنار گذاشته شده است.
اوغلو و اردوغان اگرچه در اين سال‌ها دوست و متحد يكديگر بودند ولي نشانه‌هاي تنش ميان اين دو به‌تازگي آشكار شده بود و افزايش قدرت داوداوغلو در جامعه تركيه سبب نگراني اردوغان شده بود. اردوغان كه رقيب قدرتمند در مقابل خود را برنمي‌تابد، داوداوغلو را قرباني كرد تا با روي كار آوردن فردي مطيع در بدنه دولت با فراغت بال بيشتر يك گام به سمت تشكيل امپراطوري نوعثماني خود نزديك شود. طرح اردوغان براي تغيير حكومت پارلماني تركيه به رياست اجرايي، از سوي داوداوغلو چندان مورد حمايت قرار نگرفت اما بركناري وي مي‌تواند راه را براي «بينالي ييلديريم» نخست‌وزير جديد كه بيشتر حامي تمايلات قدرت‌‌‌طلبانه اردوغان براي تغيير قانون اساسي و دادن اختيارات بيشتر به رئيس‌جمهور است، هموار كند. اقدامي كه از سوي مخالفان با عنوان افزايش استبداد تعبير شده است. برخي تحليلگران سياسي معتقدند كناره‌گيري داود اوغلو از سمت نخست‌وزيري تركيه مي‌تواند سمت و سوي سياست داخلي و خارجي اين كشور را دستخوش تغيير كند. وجود ديدگاه‌هاي كاملاً متفاوت ميان داوداوغلو و اردوغان به اندازه‌اي جدي شد كه ديگر اين دو يار ديرين و از پايه‌هاي اصلي حزب عدالت و توسعه نتوانستند در كنار يكديگر كار كنند و دست آخر فشارهاي رئيس‌جمهوري و عدم همراهي وي با برنامه‌هاي معمار سياست خارجي نوين تركيه، نخست‌وزير را وادار به استعفا كرد.
انشقاق در حزب عدالت و توسعه
اگرچه حزب عدالت و توسعه سال گذشته با امنيتي كردن فضاي تركيه توانست انتخابات پارلماني را به نفع خود تمام كرده و پيروز انتخابات باشد اما چالش‌هايي جدي پيش روي اين حزب وجود دارد كه مي‌تواند در آينده به انشقاق و جدايي رهبران آن منجر شود. برخي كارشناسان رويدادهاي تركيه را يك كودتاي نرم از طرف اردوغان عليه داوداوغلو مي‌دانند و بر اين باورند كه اگر اين اختلاف‌ها ادامه يابد از كنترل خارج مي‌شود و در همه مسائل داخلي و خارجي تركيه به طور چشمگيري اثرگذار خواهد بود. روزنامه الحيات، اخيراً در گزارشي نوشته است كه مقام‌هاي نزديك به حزب عدالت و توسعه بر اين باورند كه پركردن شكاف ميان اردوغان و داوداوغلو بسيار دشوار است، مگر اينكه ميانجيگراني وارد عمل شوند اما اين وساطت نيز بسيار سخت است زيرا اكنون حزب عدالت و توسعه به سه جريان اردوغان، داوداوغلو و عبدالله گل، رئيس‌جمهور سابق تركيه تقسيم شده است. اين اختلافات به حدي جدي است كه برخي ناظران معتقدند ممكن است از درون اين اختلافات جريان جديدي ظهور كند كه مي‌تواند پايه‌هاي قدرت عدالت و توسعه را تضعيف كند.
يك مقام بلندپايه حزب عدالت و توسعه اخيراً به خبرگزاري رويترز گفته است كه در داخل اين حزب تيمي وجود دارد كه از نحوه مديريت امور ناراضي است و اين كاملاً حقيقت دارد. اگر وضعيت به خوبي پيش نرود ممكن است شكاف‌ها و اختلافات دوباره برقرار شده و حمايت‌ها از صداهاي مخالف در حزب اردوغان جان دوباره‌اي بگيرد. ساز جدايي ائتلاف عبدالله گل، اردوغان و داود اوغلو سه يار ديرينه در حزب عدالت و توسعه با پايان دادن عبدالله گل به زندگي سياسي خود در اوت ۲۰۱۴ و كناره‌گيري اوغلو از رهبري حزب كوك شد و از اين سه تن تنها اردوغان به عنوان رقيب بلامنازع باقي مانده است تا سكان رهبري حزب و كشور را به‌طور كامل در دست داشته باشد.
جاه‌طلبي‌هاي سياسي اردوغان در داخل تركيه درحالي است كه دولت آنكارا با ماجراجويي‌هاي خطرناك در سوريه و عراق در حمايت از تروريست‌ها آتش جنگ در منطقه را شعله‌‌ور ساخته است و افكار عمومي منطقه را نسبت به سياست‌هاي تركيه بدبين كرده است.
چالش با كردها
اختلاف بين رهبران حزب حاكم تركيه در شرايطي تشديد شده كه اردوغان با چالش جدي از سوي كردها در داخل مواجه است. اردوغان در سال‌هاي اخير تلاش‌هاي گسترده‌اي انجام داده تا بتواند از ورود كردها به صحنه سياسي جلوگيري كند چراكه كردها را مانعي جدي براي رسيدن به جاه‌طلبي‌هاي خود مي‌داند. داوداوغلو در آخرين روزهاي صدارت خود، در پارلمان تركيه قانوني را به تصويب رساند كه مصونيت نمايندگان را لغو مي‌كند. اين قانون زمينه را براي محاكمه نمايندگان كرد پارلمان به اتهام حمايت از تروريسم هموار مي‌كند و احتمال اينكه در آينده آنها را به بهانه حمايت از گروه‌هاي تروريستي از پارلمان بيرون كنند، وجود دارد. اوغلو پيشتر نمايندگان كرد را كه از حزب كارگران كردستان حمايت مي‌كنند، تهديد كرده و گفته بود كه آنها تلاش مي‌كنند پارلمان را به جايي براي كشتار و شورش و ركود تبديل كنند. اردوغان نزديك به يك سال است به بهانه مقابله با تروريسم، مواضع گروه «پ‌ك‌ك» را در عراق و تركيه بمباران مي‌كند و با متهم كردن كردها به حمايت از اين گروه تروريستي زخم‌هاي كهنه اختلافات را باز كرده است. از اين رو، اختلافات اردوغان با هم حزبي‌هاي خود در بحبوحه جنگ با كردها مي‌تواند چالش جديدي در مقابل اردوغان و تيمش قرار دهد، چراكه وي براي پيروز شدن بر رقباي كرد به حمايت متحدان درون‌حزبي خود نياز دارد.
چالش‌هاي خارجي
كناره‌گيري اوغلو و بروز اختلافات در بدنه دولت تركيه در زماني انجام مي‌شود كه فشارهاي غرب به اين كشور درحال افزايش است. مقامات اروپا و امريكا به كمك‌هاي آنكارا براي جلوگيري از سرازير شدن پناهندگان و نيز مبارزه با تروريسم اميد بسته‌اند و براي حل اين بحران بزرگ تا حدي چشم خود را به روي اقدامات سركوبگرانه اردوغان عليه سياستمداران، كردها و نيز سركوب آزادي مطبوعات بسته بودند اما با كناره‌گيري داوداوغلو به نظر مي‌رسد اين بحران همچنان لاينحل باقي بماند. چراكه مقامات اتحاديه اروپا داوداوغلو را فردي ميانه‌رو‌تر از اردوغان مي‌دانند و اخيراً به توافقي بر سر حل بحران دست يافته بودند. اتحاديه اروپا موافقت كرده در ازاي كنترل بيشتر بر مرزها توسط تركيه و موافقت با پذيرش پناهجويان اخراج شده از يونان، به روند پيوستن اين كشور به اتحاديه اروپا سرعت بخشيده و ورود بدون ويزاي شهروندان تركيه به كشورهاي عضو اتحاديه اروپا امكان‌پذير گردد. اين پروژه كه توسط داوداوغلو كليد خورده و در حال اجرايي شدن بود با استقبال كمي از سوي اردوغان مواجه شد و به گفته برخي منابع بحران پناهجويان يكي از موارد اختلافي بين دو نفر بوده است. مقامات اتحاديه اروپا با توجه به رويكرد اقتدارگرايانه اردوغان بركناري داوداوغلو از صحنه سياسي تركيه را موجب آسيب ديدن روابط دو طرف تلقي مي‌كنند و سرمايه‌داران و شركاي اروپايي و امريكايي تركيه نيز از رفتن داوداوغلو ابراز نگراني كرده‌اند. فدريكا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در واكنش به استعفاي داوداوغلو، گفته بود كه اين تحولات در آنكارا بايد براي برخي سياستمداران بلندپايه در بروكسل و كشورهاي اروپايي بسيار نگران‌كننده باشد.
تركيه سال‌هاست در سوداي پذيرش در اتحاديه اروپا است اما مقامات اروپايي تركيه را به دليل نقض حقوق كردها در داخل، سركوب آزادي مطبوعات و قانون مبارزه با تروريسم مورد انتقاد قرار داده و اعلام كرده‌اند تا زماني كه اين مشكلات اصلاح نشود عضويت تركيه در اتحاديه ممكن نيست. حتي ديويد كامرون، نخست‌وزير انگليس هفته گذشته در سخناني اعلام كرد كه عضويت تركيه در اتحاديه اروپا تا سال 3000 بعيد است.
به نظر مي‌رسد، هزينه مشكلات داخلي و خارجي تركيه حاصل سياست‌هاي منفعل و غيرمسئولانه‌اي است كه با شخصيت اردوغان كه فكر و عقيده و زياده‌خواهي‌هاي عثماني را در سر دارد، گره خورده است. با تشريفاتي شدن مقام نخست‌وزيري در تركيه راه براي تغيير نظام پارلماني به رياستي هموار خواهد شد و تلاش اردوغان براي قبضه كردن قدرت در دستان خود سبب تعميق شكاف در بين رهبران حزب عدالت و توسعه شده و اين حزب را به سمت اضمحلال پيش خواهد برد.
http://javanonline.ir/fa/news/787605
ش.د9500532
