* ابتدا بفرماييد چه عواملي باعث شد تا براي ايجاد مجمع جهاني صلح اسلامي احساس نياز كنيد؟
** مجمع جهاني صلح اسلامي در سال 1386 و زماني شكل گرفت كه اسلامهراسي و اسلامستيزي در دنيا به شدت از سوي دشمنان اسلام پيگيري شده و احساس ميشد از اسلام تعريف غير متعارفي ارائه ميشود. با اينكه از صدر اسلام اين دين الهي دشمناني داشت، اما در دنياي نوين و پيشرفته و در عصري كه هر تصميمي با هزاران تجزيه و تحليل گرفته ميشود، گروهي در تلاشند تا اسلامي كه مظهر عدالت و صلح است را به عنوان ديني در دنيا معرفي كنند كه مساوي با خشونت و افراطيگري است. به همين خاطر مجمع جهاني صلح اسلامي تأسيس و هدف خود را روي ارزشهاي عدالتخواهانه و صلحطلبانه اسلامي مبتني بر يك گفتمان بينالمللي متمركز كرد.
* يعني معتقديد با گفتمان صلح عادلانه در اين زمينه ميتوان به يك صلح پايدار رسيد؟
** در حال حاضر گفتمان صلح در دنيا درصد زيادي از گفتمانهاي بينالمللي را به خود اختصاص داده است. اين اتفاق عملاً نشان ميدهد اگر با فكر و برنامه پيش برويم و مخاطب خود را ملتها قرار دهيم، افقهاي روشني در راه است. با این حال در مجموعه جهان اسلام يك گفتمان معين و مشخص كه بتواند در روابط مختلف و فضاهاي گوناگون بينالمللي در خصوص صلح و عدالت حاضر بوده و حرف بزند و انديشههاي خود را عرضه كند، ديده نميشود. اين نكته را هم اضافه كنم كه يك گفتماني با نام گفتمان صلح پايدار را غربيها در ادبيات بينالمللي پيگيري ميكنند كه بيشتر به آرامسازي محيطي متمركز هستند تا يك صلح مبتني بر عدالت.
* با اين تفاسير تعريف اين مجمع از صلح چيست؟
** ما معتقديم ريشه صلح بايد در عدالت باشد. اگر پايههاي صلح در عدالت اسلامي باشد، ميتواند راه را براي خاستگاههاي صلحطلبانه بشري باز كند، اما اگر صلح به مفهوم آرامسازي باشد و فقط به نبود جنگ فكر كند، چون رضايت و آرامش واقعي براساس عدالت را در درون خود ندارد، نميتوان يك صلح بادوامي را از آن انتظار داشت، چون اصلاً صلح تلقي نميشود بلكه نوعي سكوت از سر اجبار است.
* از زمان شروع به كار، اين مجمع چند برنامه را تا به امروز در دستور كار خود داشته است؟
** مجمع جهاني صلح اسلامي با دو رويكرد علمي و فرهنگي كار خود را شروع كرده و در طول چند سالي كه از عمر آن ميگذرد، بيش از 75 برنامه و فعاليت بينالمللي را پيگيري كرده است.
مجمع در رويكردهاي علمي تلاش كرده تا حوزه صلح عادلانه را به عنوان يك گفتمان اسلامي پايهريزي و نظريهپردازي كند.
در رويكرد فرهنگي نيز تلاش كرديم اين نظريه و فكر را به عنوان يك انديشه اسلامي تبديل به فرهنگ قابل پذيرش در سطح بينالمللي نماييم. چون به اين واقعيت رسيدهايم كه صلح عادلانه از جمله ارزشهاي اسلامي است كه ميتواند به عنوان يك ارزش بينالمللي با كمترين مقاومت راه خود را ميان نخبگان و ملتها باز نمايد.
* در هر حوزهاي كه قرار است كاري بزرگ و در سطح بينالمللي انجام شود، نياز است علاوه بر برنامهريزيهاي درست، آسيبشناسيهايي نيز صورت گيرد، آيا شما آسيبهاي حوزه فعاليت خود را شناختهايد؟
** يكي از موضوعاتي كه همواره مورد علاقه مجمع بوده و دنبال كردهايم، بررسي و آسيبشناسي عدالت و صلح در جهان معاصر است. در همين رابطه يكي از آسيبهاي بزرگ در جهان امروز را بايد تروريسم قلمداد كرد.
نظام سلطه با ايجاد و مديريت گروههاي تكفيري و تروريستي شرايط ناامن و خطرناكي را براي دنيا و به ويژه كشورهاي اسلامي ايجاد كرده است تا با اينگونه فعاليتهاي تروريستي و تخريبي چهره كشورهاي تأثيرگذار و قدرتمند اسلامي را مخدوش نمايد. به همين خاطر موضوع و مفهوم تروريسم و مقابله با آن به خصوص مقابلههاي فكري، انديشهاي و فرهنگي جزو موضوعاتي است كه در مجمع در مورد آن به اتفاق نظر رسيدهايم و روي آن كار شده است.
در همين راستا نشستهاي متعدد ملي و منطقهاي و بينالمللي هم برگزار شده و كارهاي علمي نسبتاً متفاوت و خوبي هم انجام ميشود.
* شما محور گفتمانهايتان را چطور و بر چه اساسي انتخاب ميكنيد و قدرت شما براي مقابله با تفكرات تروريستي در دنيا چيست؟
** ما معتقديم نخبگان ميتوانند نقش و تأثير جدي در پيگيري اين گفتمان داشته باشند.
در خصوص مقابله با تروريسم يا هر آسيبي در حوزه صلح و عدالت، نقشهاي متفاوتي را ميتوان براي بازيگران اين صحنه تعريف كرد. از جمله نقشي كه دولتها ميتوانند داشته باشند. بسياري از دولتها همواره منافع يا ملاحظاتي در اين صحنه دارند. به همين خاطر اساتيد و بزرگان حوزه نخبگي را با خود همراه كرديم كه در همه كشورها و جوامع قدرت تأثيرگذاري داشته و گروههاي مرجع ملتها هستند.
نخبگان افرادي هستند كه هم در حوزه گروههاي مرجع ميتوانند نقشآفرين باشند. يعني تودههاي مردم و ملتها را تحت تأثير خود قرار دهند؛ چراكه مردم حرف اين افراد را ميپذيرند و هم ميتوانند در مراكز تصميمساز دنيا حضور داشته باشند. چون پايهريزي اكثر تصميمات در دنيا توسط نخبگان صورت ميگيرد.
حال اگر ما بتوانيم توجه حوزه نخبگي را در دنيا به اين موضوع متوجه و فعال كنيم، هم به سازماندهي اين گفتمان كمك كردهايم و هم در مقابل آسيبهاي متعددي كه دنيا را تهديد ميكند و يكي از آنها تروريسم است، تأثير بهتري داشته باشيم.
* يعني هم اكنون شما با نخبگان در ارتباط هستيد؟
** همينطور است. مجمع جهاني صلح اسلامي هم در داخل و هم در صحنه بينالملل متكي به همكاري، همراهي و مساعدت جمعي از نخبگان و فرهيختگان جهان است.
* چنين به نظر ميرسد كار سختي داريد زيرا قدرتهاي بزرگ بحث تروريسم را نه از خودشان كه از خودمان به خودمان ميدهند. مثل القاعده، طالبان، داعش و... كه هر كدام با يك پرچم لا اله الا الله راه ميافتند و چهره اسلام را با تفاسير غلط و افراطي خدشهدار ميكنند.
** شايد امروز گروههاي تكفيري با پرچمي كه به يك شعار اسلامي منقوش است، كارهايي بكنند اما ما جريانات اسلامي را از رفتارشان ميشناسيم، از انديشههايشان و از نوع گفتارشان. لذا اسلامشناسان واقعي و مردم دنيا حتماً بين خاستگاههاي اسلام و برخي خاستگاههايي كه خود را اسلامي معرفي ميكند فرق قائل هستند. به همين خاطر هرگز هيچ يك از حركتهاي تروريستي ضد انساني در منطقه و جهان خاستگاه اسلامي ندارد.
* چند سالاست كه مقام معظم رهبري بحث تمدن نوين اسلامي را مورد توجه قرار داده و خواستار حركت جهان اسلام براي رسيدن به چنين تمدني هستند. شما فكر ميكنيد چقدر براي تحقق به اين خواسته ميتوانيد تأثيرگذار باشيد؟
** به نظر ميرسد كه تمدن نوين اسلامي يك آرمان بسيار بزرگ است. پس اين سؤال را بايد بپرسيم كه براي رسيدن به يك آرمان بزرگ در جهان اسلام چه اتفاقي بايد بيفتد؟ حتماً بايد گامهاي بزرگ و انديشههاي بزرگي ايجاد شود. ما در اين مسير به انديشهاي كه بتواند ارزشهاي متعالي اسلامي را در دنيا به عنوان ارزشهاي متداول بشري معرفي كند، نياز داريم.
براي رسيدن به تمدن نوين اسلامي، بايد به دنبال مشتركات دنياي اسلام بگرديم. بر همين اساس اول بايد مشتركات جهان اسلام را بشناسيم تا مسلمانان به يكديگر نزديك شوند و سپس مشتركات ارزشي اديان ديگر را بشناسيم تا بين جهان اسلام و محيطهاي ديگر انساني هم پيوند مناسبي برقرار كنيم. اما در اين ميان ما از يك قدرت و امتياز بهتري هم برخورداريم و آن اينكه ارزشهاي متعالي اسلام داراي ارزشهاي پايدار بشري هستند. پس اگر ما اين ارزشها را بشناسيم و معرفي كنيم، يك گام بزرگ براي رسيدن به اين آرمان بزرگ برداشتهایم.
* پيشنهاد شما براي گفتمانهاي مشترك در جهان اسلام چيست؟
** يكي از گفتمانهاي مشتركي كه ميتوانيم به آن توجه كرده و در جهان اسلام روي آن تمركز كنيم، گفتمان صلح عادلانه است.
گفتمان صلح عادلانه به عنوان يك گفتمان اسلامي ميتواند نقطه مشترك ما با جهان اسلام و ساير اديان باشد، چون صلح و عدالت در كنار يكديگر يك ارزش پايدار هستند كه مورد توافق و احترام تمامي اديان است.
* پس باور داريد كه ميتوانيد به عنوان يك بازوي قوي در كنار گفتمان تمدن نوين اسلامي و براي تشکیل آن حركت كنيد؟
** بله وقتي ما از گفتمان صلح عادلانه كه نقطه اشتراك تمام اديان و حتي بشريت است حرف ميزنيم، حتماً بيانات مقام معظم رهبري را در توصيف تمدن نوين اسلامي در نظر داريم. به خصوص زماني كه معظم له در ديدار مسئولان نظام و مهمانان كنفرانس وحدت اسلامىفرمودند: «امروز، وظيفه امّت اسلامي تنها اين نيست كه به يادبود ولادت پيغمبر يا بعثت پيغمبر جشن برپا كند؛ اين كار كوچك و كمي است نسبت به آنچه وظيفه او است. دنياي اسلام امروز وظيفه دارد مثل خود اسلام و مثل خود پيغمبر، روحي در اين دنيا بدمد، فضاي جديدي ايجاد كند، راه تازهاي را باز كند. ما به اين پديدهاي كه در انتظار آن هستيم، ميگوييم «تمدّن نوين اسلامي». ما بايد دنبال تمدّن نوين اسلامي باشيم براي بشريت؛ اين تفاوت اساسي دارد با آنچه قدرتها درباره بشريت فكر ميكنند و عمل ميكنند...»
به همين خاطر ما سعي كردهايم در همايشي كه بيستم بهمن ماه برگزار ميشود، گامي در همين زمينه براي مقابله با تروريسم برداريم.
در حقيقت اين همايش يكي از اقدامات متعددي است كه مجمع جهاني صلح اسلامي در قالب دبيرخانه دائمي مقابله با تروريسم در رابطه با نقشآفريني و مقابله با اين پديده شوم ايفا ميكند.
* يعني شما در تلاش هستيد تا ابتدا با تفكر تروريسم مقابله كنيد؟
** همينطور است. زيرا براي مقابله با تروريسم بايد مؤلفه فكر و انديشه جلوتر از مؤلفههاي اجرايي حركت كنند. ما معتقديم بايد موتور محركه فكري و انديشهاي قويتر عمل كند تا بتوانيم انديشه ترور و تروريسم را از ميان برداريم. لذا همايشي كه امسال برگزار ميشود با عنوان «ائتلاف نخبگان عليه تروريسم براي صلح عادلانه» و بر حوزههاي نخبگي متمركز شده است. به همين خاطر تلاش كردهايم از مجموعه مسئولاني هم كه در جمهوري اسلامي در اين زمينه فعاليت كرده و نقش ايفا ميكنند، دعوت كنيم تا در جمعمان حاضر باشند تا بتوانيم به يك اجماع براي اقدامات فرهنگي برسيم.
يكي از دلايلي كه پيگيري كردهايم تا برخي از مسئولان اين حوزه هم حاضر شوند، براي اين است كه ما به مسئولان در كنار نگاههاي حوزه نخبگان احتياج داريم. به هر حال نخبگان، انديشهپردازان و تصميمسازان جامعه هستند و دستگاهها نقش اجرايي دارند. اگر ما بتوانيم جريان نخبگي در كشور را به جريان تصميمسازان و تصميمگيران وصل كنيم، آنوقت موفق شدهايم كه عملاً حركت در اين مسير را به يك حركت فرهنگي و تأثيرگذار تبديل بكنيم.
* آيا در حال حاضرهم از مسئولان و نخبگان كشور در تصميمگيريهاي مجمع بهره ميبريد؟
** ما در مجمع جهاني صلح اسلامي يك آرمان داريم كه آرماني اسلامي، انساني و بشردوستانه است. به همين دليل به حمدالله همراهان و حاميان خوبي داريم. در داخل جمهوري اسلامي تقريباً اين آرمان و انديشه را با هر كسي طرح كردهايم، با اعلام آمادگي به اين صحنه پيوسته و از هيچ كمكي هم دريغ نكرده است.
خوب است بدانيد در حال حاضر هم بسياري از امورات مجمع توسط همين نخبگان انجام ميشود. نخبگاني كه خودشان در گوشه گوشه اين مملكت مشغول كار و فعاليتند. نخبگاني كه در محيطهاي علمي، دانشگاهي، فرهنگي و اجرايي و با نگاه به وضعيت حقيقي خودشان و علاقهمنديهايشان با مجمع همراهي ميكنند.
* و نخبگان خارجي چطور؟
** در جهان اسلام همراهان بسيار خوبي داريم. نخبگان غير ايراني كه در بسياري از كارها متكي به آنها هستيم. در جهان امروز غير مسلماناني هم هستند كه با ما همنظرند و ما را ياري ميكنند چون اين آرمان را آرمان خودشان ميدانند. چون آنها هم با واژه صلح عادلانه دنيايي را در ذهن خود متصور ميشوند كه آرزوي همه است.
* با توضيحاتي كه شما داديد چنين به نظر ميرسد بعد از اين همايش، كار شما دو چندان خواهد شد. براي آينده چه برنامههايي داريد؟
** ما همواره در تمام برنامهها و اقداماتمان به يك فرآيند و يك حركت نگاه ميكنيم تا به يك نقطه.
بعد ازكنفرانس بينالمللي ائتلاف عليه تروريسم كه در تهران برگزار شد، اقدام به تشكيل دبيرخانه دائمي كرديم. اين دبيرخانه دائمي به اين معني است كه تصميم گرفتهايم به صورت مستمر به اين صحنه نگاه كرده و هر كاري از دستمان برميآيد را به همراه نخبگان و ديگر دوستانمان به انجام برسانيم. لذا دبيرخانه دائمي ما در مجمع جهاني صلح اسلامي كه موضوع تروريسم را دنبال ميكند، در طول سالهاي گذشته كارهاي متنوعي انجام داده است كه يكي از آنها ارتباط مستمر با انديشمندان حوزه نخبگي و مراكز علمي و فرهنگي است تا در اين زمينه هم اطلاعات لازم را به آنها برساند و هم از ظرفيتهايشان استفاده شود.
البته در كنار اين كارها، توليد محتوا و مباني علمي خوبي هم صورت گرفته است. چون تروريسم گونههاي مختلفي دارد. امروز بايد اين گونههاي مختلف را بشناسيم. زيرا براي برخورد با هر پدیده شومی نياز به راهكارهاي متنوع و مختلفي وجود دارد. لذا از كنفرانس قبل و با توجه به فضاي خوبي كه ايجاد شده بود، 140 نفر از نخبگان و فرهيختگان و صاحب قلمان دنيا آمدند در اين زمينه قلم زدند. از ميان آنها مقالههايي انتخاب شد و در قالب چهار كتاب منتشر كردهايم كه در همايش 20بهمن بازنمايي خواهند شد.
در همين راستا پيشبيني كردهايم با پيگيري دبيرخانه دائمي بتوانيم به صورت مستمر توليد مباني علمي و فرهنگي اين صحنه را تقويت كنيم لذا در روز برگزاري همايش از نخبگان حاضر در همايش و كساني هم كه حاضر نيستند اما علاقهمند به همكاري با مجمع هستند، خواهيم خواست در موضوعاتي كه عنوان خواهد شد ديدگاههاي علمي و فرهنگي خودشان را به ما منتقل كنند.
با اين كار در تلاشيم تا يك انسجامي ميان اقدامات فكري و فرهنگي اين عرصه ايجاد كنيم.
* از اينكه برگزاري همايش را به بهمن ماه موكول كرديد، هدف خاصي داشتيد؟
** روز بيستم بهمن به نام روز انقلاب اسلامي، الهامبخشي، حمايت از جبهه مقاومت و مبارزه با تروريسم بينالمللي نامگذاري شده است و شايسته بود كه ما هم اين روز را انتخاب ميكرديم تا بتوانيم از ظرفيتهاي اين روز براي طرح اين مهم استفاده كنيم.
http://javanonline.ir/fa/news/769346
ش.د9405689