عقب‌نشینی نرم در قبال ایران و سوریه

(روزنامه ايران ـ 1395/05/05 ـ شماره 6270 ـ صفحه 20)

چند روز کشمکش و اختلاف نظر میان وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب بر سرگنجاندن بندهایی علیه ایران و ترکیه در بیانیه پایانی نشست سران اتحادیه، موضوعی بود که در روزهای اخیر موجب غلبه «حاشیه» بر «متن» این نشست شد. حالا با غیبت رهبران برخی کشورهای عربی و اختلاف نظرهای علنی درباره بحران‌های منطقه‌ای، نیمه خالی لیوان بیست و هفتمین نشست سران اتحادیه عرب بیش از همیشه خودنمایی می کند.

به گزارش «ایران» 5 ماه پس از آنکه پادشاهی مراکش به دلیل «فراهم نشدن شرایط عینی برای برگزاری یک نشست موفق» از میزبانی نشست سران انصراف داد، حالا حدود نیمی از سران کشورهای عربی به نواکیشوت (پایتخت موریتانی) رفته‌اند تا در آستانه آغاز مجدد گفت‌و‌گوهای صلح میان گروه‌های سوری و در میانه جنگ‌های خانمانسوز یمن و عراق، راهی برای کنترل خونریزی‌ها و قدرت نمایی گروه‌های تروریستی انتخاب کنند و چاره‌ای برای بن‌بست در نقش آفرینی اعراب در منازعه اسرائیل با فلسطینیان در سرزمین‌های اشغالی بیابند.

با وجود آنکه مسأله فلسطین و کنترل بحران‌های منطقه‌ای اولویت این نشست عنوان شده بود اما تلاش‌های برخی کشورها برای گنجاندن بندهایی ضدایرانی در بیانیه پایانی، موجب شد که دودستگی میان اعضای این اتحادیه پیش از آغاز رسمی نشست بشدت خودنمایی کند. برخی رسانه‌های عربی روز گذشته به نقل از منابع دیپلماتیک در اتحادیه عرب، بندهای پیش‌نویس قطعنامه پایانی نشست را افشا کردند. به گفته این منابع عالی رتبه، «بیانیه نواکیشوت» مسأله فلسطین را به عنوان «محور اصلی» نشست معرفی می‌کند و در آن رهبران عرب بر حل فراگیر و دائمی مسأله فلسطین بر اساس طرح صلح عربی و قوانین بین‌المللی تأکید خواهند کرد. به گزارش ایسنا، همچنین قرار است سران اتحادیه عرب در بیانیه نواکیشوت از طرح فرانسه برای برگزاری نشست بین المللی صلح قبل از پایان سال‌جاری میلادی استقبال کنند. «پایان اشغالگری» اسرائیل و عقب نشینی این رژیم به مرزهای 1967 از دیگر خواسته‌های سران عرب درباره فلسطین خواهد بود.

چرخش احتمالی در پرونده سوریه

در بخش دیگر این پیش‌نویس سران عرب خواستار اتحاد گروه‌های لیبیایی برای بازسازی دولت و مقابله با تروریسم خواهند شد. در مسأله یمن نیز گفته شده است که سران عرب از طرف‌های یمنی خواهند خواست که «منطق مذاکره» را ترجیح داده و برای خروج با نکات مثبت از مذاکرات کویت تلاش کنند. بخش مهم این پیش‌نویس اما لحن متفاوت سران عرب درباره بحران سوریه است. با وجود پافشاری عربستان و حامیانش بر کناره‌گیری بی‌قید و شرط رئیس جمهوری سوریه به عنوان راهکار حل بحران این کشور، آن گونه که منابع دیپلماتیک گزارش داده‌اند، دیگر سران عرب لحنی ملایم‌تر را برای این موضوع انتخاب خواهند کرد. به گفته این منابع در بند مرتبط با سوریه، سران عرب ابراز امیدواری خواهند کرد که «برادران»شان در سوریه به راهکار سیاسی دست یابند که بر حفظ وحدت، ثبات و استقلال این کشور تأکید دارد. این در حالی است که در بیانیه سال گذشته این نشست، سران عرب با شانه خالی کردن از مسئولیت‌پذیری در پرونده سوریه تنها خواستار «نقش آفرینی شورای امنیت سازمان ملل» و «برکناری بشار اسد» شده بودند. این چرخش علنی از مواضع علیه دولت سوریه سه سال پس از آن صورت می‌گیرد که این اتحادیه با نقش آفرینی قطر، سوریه را از اتحادیه کنار گذاشت و کرسی سوری‌ها را به مخالفان مسلح واگذار کرد. برخی از اعضای این اتحادیه در سال‌های اخیر نقش بسیار مخربی در جنگ داخلی این کشور و حمایت از تروریست‌های حاضر در سوریه داشته‌اند. به گفته منابع دیپلماتیک عرب، «حمایت از تمامیت ارضی عراق» و کمک به این کشور برای مقابله با تروریسم، بخش دیگری از پیش‌نویسی است که امروز قرار است به عنوان بیانیه پایانی نشست سران اتحادیه عرب خوانده شود.

اتحاد لرزان علیه ایران

به گزارش ایسنا، قرار است امروز رهبران عرب بیانیه‌ای را تأیید کنند که همانند چند سال اخیر در بندهایی از آن مواضع ضد ایرانی گرفته شده است. در پیش‌نویس افشا شده از بیانیه نشست بیست و هفتم نیز‌بندی تعبیه شده که مدعی است ایران در امور کشورهای عربی «مداخله» می‌کند. این بند همچنین تأکید دارد که روابط همکاری میان این کشورها و ایران باید براساس«حسن همجواری» و «امتناع از زور و تهدید باشد». گنجاندن این بند در قطعنامه یکی از محورهای اختلاف نظر وزیران خارجه کشورهای عربی پیش از آغاز نشست سران بود. پیش از این سخنگوی دبیرکل جدید اتحادیه عرب، در کنفرانس خبری به مناسبت پایان نشست وزیران خارجه اتحادیه عرب به صراحت از اختلاف نظر کشورهای عضو درباره ادعای دخالت ایران سخن گفته بود. به گفته سخنگوی احمد ابوالغیط که نخستین اجلاس اتحادیه عرب پس از ریاست طولانی نبیل العربی را رهبری می‌کند، با وجود اصرار برخی کشورهای عربی بر گنجاندن ادعاها درباره دخالت ایران و همچنین تحرکات نظامی ترکیه در شمال عراق در بندهای این پیش‌نویس، شورای وزیران خارجه اتحادیه در نهایت با گنجاندن این دو موضع مخالفت کرده است. با وجود این برخی رسانه‌های عربی نزدیک به عربستان تأکید دارند که این دو بند در بیانیه پایانی نشست قرائت خواهد شد. در همین راستا روز یکشنبه کمیته‌ای چهارجانبه شامل عربستان، امارات، بحرین و مصر و با حضور دبیرکل اتحادیه عرب تشکیل شد و در بیانیه‌ای خصمانه بار دیگر ادعاهای عربستان و حامیانش درباره دخالت ایران در کشورهای عربی را مطرح کردند.

این بیانیه که به عنوان «مشاهدات» در اختیار شورای اتحادیه قرار گرفته است اعضای کمیته ،ایران را متهم کرده‌اند که از «گروه‌های تروریستی» حمایت می‌کند و در سطحی گسترده در امور کشورهای عربی «مداخله» می‌کند. این بیانیه نامتعارف علاوه بر تکرار ادعاهایی درباره جزایر سه گانه ایرانی در خلیج فارس، از تهران خواسته تا «واقعاً به حسن نیتی که آن را تبلیغ می‌کند و آرزوی کلامی افزایش روابط با کشورهای عربی عمل کند.» در ماه‌های اخیر، رایزنی‌های عربستان با هدف قرار دادن «حزب‌الله لبنان» موجب شد که این اتحادیه در اقدامی عجیب حزب‌الله را که در حال جنگ با گروه‌های تروریستی در سوریه است، گروهی تروریستی نامید. گفته شده در بیانیه پایانی نشست سران نیز بار دیگر این ادعا تکرار خواهد شد. رسانه‌های لبنانی اعلام کرده‌اند به دلیل اختلاف نظر با عربستان و هم پیمانانش در مورد حزب الله، ممکن است برخی کشورهای عرب با رأی ممتنع یا کناره‌گیری از رأی‌گیری از پذیرفتن مسئولیت گنجاندن احتمالی این بندها در بیانیه شانه خالی کنند. هر چند در صورت محقق نشدن این اقدام نیز بیانیه پایانی این نشست مانند بیانیه‌های چند سال اخیر اتحادیه عرب تنها به ادعاهایی روی کاغذ محدود خواهد شد.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6270/20/142858/0

ش.د9501475