آتش‌بس در سوریه؛ انگیزه‌های متعارض و اهداف متفاوت

(روزنامه‌ جمهوري اسلامي – 1394/12/09 – شماره 10540 – صفحه 6)

اجرای توافق نامه آتش بس جنگ در سوریه که متن آن را آمریکا و روسیه پس از مشورت با هم پیمانانشان به امضاء رسانده‌اند، بسیار سخت خواهد بود.

به گزارش «ایسنا» از بیروت، نوعی عقب نشینی‌ها در متن این توافقنامه به چشم میخورد که حاکی از راضی نگهداشتن دو هم پیمان آمریکا «ترکیه و سعودی» از سوی واشنگتن و قبول آن توسط روس‌ها است؛ ضمن این که توافقنامه آتش بس نشان می‌دهد دست ترکیه و سعودی از هر زمان در تحولات سوریه کوتاه‌تر شده است.

برخی ابهامات در توافقنامه آتش‌بس

اولین سوالی که در مفاد این توافق نامه به شکل آشکاری به ذهن می‌رسد آن است که چرا نامی از بستن مرزها در شمال و جنوب سوریه به میان نیامده است؟ در حالی که همه می‌دانند اگر مرز ترکیه به روی سوریه بسته نشود هیچ آتش بسی در این کشور اجرایی نمی‌شود، در همان حال اگر مرز اردن نیز کنترل و بسته نشود باز هم همان مشکل ایجاد می‌شود.

از سویی دیگر نامی از مجموعه مسلح موسوم به «جیش‌الاسلام» به عنوان یک گروه تروریستی در این توافقنامه به میان نیامده است موضوعی که برای راضی نگهداشتن سعودی ترتیب داده شده است تا انگیزه تخریب توافقنامه آتش بس از سوی ریاض کم شود.

مجموعه مسلح موسوم به «جیش‌الفتح» نیز که زاییده ارتش و سازمان امنیت ترکیه در شمال سوریه است هم در توافقنامه به عنوان مجموعه تروریستی قلمداد نشده و فقط نام داعش و جبهه النصره به عنوان تروریست آمده است، در شرایطی که تمامی پیگیران تحولات سوریه می‌دانند ارتباطی تنگاتنگ بین النصره و جیش الفتح وجود دارد.

بسیاری از موارد در متن توافقنامه جای کارشکنی و بروز مشکلات جدید در انتقال به مذاکرات سیاسی در بحران سوریه را دارد. از جمله این که مسئولیت بررسی تخلف‌های احتمالی را به کمیته‌ای محول می‌کند که قرار است از بین مجموعه کشورهایی خارج شود که نشست وین را تشکیل داده بودند که عمده آنها در حقیقت خود از بانیان تولد داعش و النصره در سوریه هستند.

حالا باید منتظر بررسی‌های سازمان ملل و شورای امنیت باشیم تا آنها روشن کنند که چه گروه‌هایی تروریست هستند تا به لیست داعش و النصره اضافه شوند.

اکنون توافقی بین آمریکا و روسیه صورت گرفته تا منجر به ادامه مذاکرات متوقف شده سوریه 3 در ژنو شود اما از هم اکنون عواملی وجود دارد که می‌تواند روند اجرای آتش بسی را که قرار بوده است از آغاز روز 8 اسفند اجراء شود، به عاملی جدید برای آغاز مجدد جنگ تبدیل کند. این در حالی است که پس از جنگهای سه ماهه اخیر، آتش بس به مثابه برگ برنده در دست دولت سوریه و هم پیمانانش است.

مخالفان نظام سوریه خواستار شکست آتش‌بس هستند

آغاز رسمی آتش بس یعنی این که مخالفان نظام از جمله هیئت مخالفان ریاض "وابسته به سعودی" باید در موعد جدید مذاکرات حاضر شوند و با نمایندگان دولت سوریه مذاکره کنند. این در حالی است که مجموعه‌های مسلح وابسته به این طیف بخشهای مهمی از خاک سوریه که تحت تصرفشان بوده از دستشان خارج شده است، جاهایی مثل نبل و الزهراء.

حالا مخالفان بسیاری از برگه‌های قدرت در گفتگوها را از دست داده‌اند به خصوص آن که در سایه آتش بس و آزاد شدن نیروهای ارتش سوریه و هم پیمانان و از جمله نیروی هوایی روسیه و با خیال راحت از هر گونه حمله نیروهایی همچون جیش الاسلام، جیش الفتح و ارتش آزاد، ارتش سوریه و هم پیمانان می‌توانند به مواضع النصره و داعش حمله کنند و مناطق تحت تصرفشان را از چنگشان در آورند. اگر ارتش سوریه بتواند این برنامه را عملیاتی کند عملا به نقاط قوت نظام و ارتش سوریه اضافه می‌شود و در صورت بر هم خوردن آتش بس، نیروهای مورد حمایت ترکیه و سعودی با ارتشی روبرو خواهند شد که از زمین و هوا قدرت اداره جنگ را به دست دارد. همین امر انگیزه نیروهای وابسته به هیئت مخالفان ریاض برای بر هم زدن معادلات آتش بس را دو برابر می‌کند. حمله به مواضع داعش و النصره در داخل خاک سوریه نیز درحالی باید انجام شود که برخی از همین نیروهای نظامی هیئت مخالفان ریاض در کنار آنها قرار دارند و این حالت در نتیجه فشردگی و تعدد مناطق تحت نفوذ مجموعه‌های مسلح ضد نظام در داخل سوریه است.

اما از پیش از آغاز مذاکرات جدید، یک چیز مورد اجماع هست و هر نتیجه‌ای که از مذاکرات آتی به دست آید، این اجماع باید رعایت شود که البته به مذاق ترکیه و سعودی خوش نخواهد آمد و آن این که به موازات مذاکرات، در اثنای مذاکرات و پس از پایان هرگونه مذاکراتی و با هرگونه نتایجی، جنگ با داعش و النصره در سوریه ادامه می‌یابد و ولو بالاجبار، مخالفین نظام باید موضع خود را در این باب اعلام کنند اگر مجبور به ورود جنگ با داعش و النصره نشوند، آنگاه در حقیقت حامیان قدیمی باید به جنگ با همان نیروهایی بروند که تا دیروز از آنها حمایت می‌کردند.

انتخابات پارلمانی در سوریه و آتش‌بس

بشار اسد، رئیس جمهور سوریه تاریخ بیست و چهارم فروردین 95 را تاریخ برگزاری انتخابات پارلمانی در سوریه اعلام کرده است. درهیچیک از بند‌های توافقنامه آتش بس چیزی در خصوص این امر دیده نمی‌شود و شاید این سوال باشد که چرا رئیس جمهور سوریه چنین تصمیمی را گرفته است که انتخابات پارلمانی را طبق جدول قدیم دولت سوریه و در موعد مقرر اجرایی کند؟ روشن است که بشار اسد بدون توجه به آتش بس و این که اجراء می‌شود یا نه، می‌خواهد بگوید که حیات سیاسی دولت و نظام سوریه در داخل کشور ادامه دارد و وی خیلی برای موفقیت یا عدم موفقیت آتش بس و سپس مذاکرات سیاسی حساب ویژه‌ای باز نکرده است، ضمن این که رئیس جمهور سوریه به خوبی می‌داند که اجرا و ادامه آتش بس در شرایط فعلی می‌تواند یک عامل قدرت برای وی و ارتش سوریه باشد لذا بدون شک دولت و ارتش سوریه تلاشی برای اخلال در آتش بس نخواهند کرد در عین حالی که با اعلام تاریخ برگزاری انتخابات پارلمانی، موضع استقلال گرایانه دولت سوریه در قبال توافقات بین‌المللی را به رخ کشیده است.

توافق‌نامه آتش‌بس فرصت مناسب است

با همه نقاط ضعفی که بر مفاد و بند‌های آتش بس می‌توان وارد کرد اما این مرحله، فرصت خوبی است تا روند تحولات از مسیر نظامی به سیاسی منتقل شود تا از درد و رنج ملت سوریه کاسته شود. این توافقنامه نشان می‌دهد که روسیه پس از تحولات جدید نظامی در سوریه، خواستار بهره گیری از آن در مذاکرات سیاسی است. سوریه و هم پیمانانش از پیروزی نظامی در میدانهای جنگ باید بهره‌برداری سیاسی هم بکنند و این همان فرصت مناسب است، زیرا قرار نیست جنگ تا مدت نامعلومی ادامه داشته باشد و پیروزی‌های نظامی در برنامه‌های سیاسی ترجمه و عملیاتی نشود.

http://jomhourieslami.net/?newsid=82866

ش.د9405893