پیروی از «سلف صالح» شرط آرامش پایدار در منطقه

* آقای دکتر از منظر یک نظریه پرداز مسلمان آیا راه حل مشکلات فعلی جهان اسلام را مراجعه به سیره سلف خلف می‌دانید؟ به نظرتان پیام رفتاری آنان برای مسلمانان امروز چیست؟

** رسالت مسلمانان بویژه عالِمان و دانشمندان مسلمان درشرایط کنونی عمل به سیره بزرگان دین است. عالمان که همان وارثان مکتب پیامبرانند در راه حفاظت از خط رسالت نبوى لازم است از رفتار سلف صالح همچون علی بن ابی طالب(ع) پیروی کنند و به آن اهمیت دهند.زیرا آنان تبیین‌گر شریعت محمدی(ص) براى خلق خدا بوده وخود نیز با سلوکشان رحمت الهی را در میان مردم متجلی ساخته‌اند وهر آنچه ازخیر و نیکویی بدان سفارش شده، در رفتار آنان دیده می‌شود و به تعبیری می‌توان گفت آنان الگو و تجسم اسلام عملی هستند.

روزگار ما در برخى ازابعاد با اوضاع واحوال روزگار آن حضرت شباهت‌های بسیاری دارد. از جمله ظهور برخى گروه‌هاى افراطى و خشونتگرا معروف به خوارج که در زمان سید ما بودند واعمال خشونت را دستور دین قلمداد می‌کردند. در روزگار ما گروه‌های افراطی خشونتگرا شبیه خوارج سر برآورده‌اند و با شعار دین دست به کشتار بی‌گناهان آلوده می‌کنند. ما نیازمندیم بدانیم رفتار امام علی(ع) با خوارج چه بوده تا از آن درس و حکمت بیاموزیم و شیوه ایشان را جهت رویارویى با خوارج روزگارخودمان به کار گیریم. گروه هاى تندروى دینى همچون القاعده، داعش، جبهه النصره، بوکوحرام ودیگر گروه‌های مجرمى که تحت لوای دین چهره خود را پنهان کرده‌اند با پیروی از سیره سید ما علی(ع) قابل افشا و معرفی به جامعه دینداران هستند.

* آیا از سایر خلفا هم می‌توان در این جهت شاهد مثال آورد؟

** بدون شک سید ما على(ع) نمونه اى بى نظیر براى خلفاى راشدین است، چرا که بهترین وگرانبهاترین چیزها را جهت استمرار این مسیر تقدیم کرد، استمرار مسیر راهنما وهدایتگرى که سنگ بناى اصلى آن را سرور ما محمد(ص) قرار داد ودر خلفاى چهارگانه تجلى کرد.

* آیا پژوهش‌های نظام مندی درارتباط با سیره شناسی سلف خلف ازآن جمله، امام علی(ع) در محافل علمی اهل سنت وجود دارد که متکی برمستندات تاریخی و به دور از تعصب به ارزیابی آن بپردازد؟

** تا آنجا که من خبر دارم مراکز علمی چندی در کشورهای اسلامی از جمله مراکش وجود دارند که بررسی تاریخ اسلام را وجهه همت خویش قرار داده‌اند و هدف خود را یافتن خط اصیل شریعت نبوی اعلام و پیرامون آن به پژوهش و تحقیق مشغولند.

* آیا جامعه اهل سنت توجهی به مقام معنوی و معرفتی امام علی(ع) دارد؟

** برخی تصور می‌کنند امام علی(ع) مختص به شیعه است. اما یقیناً دچار اشتباه‌اند، همین‌طور برخی از برادران شیعه ما تصور می‌کنند امام علی(ع)، فقط امام شیعیان است، حال آنکه این درست نیست، چرا که امام علی(ع)، امام تمام مسلمانان جهان است، ما اهل سنت هم خداوند را به محبت اهل بیت(ع) عبادت می‌نماییم که در رأس آنان امیرالمؤمنین علی(ع) است، علمای علم تفسیر ما از اهل سنت، این کلام خداوند متعال: «إلا الموده فی القربی» را اینگونه تفسیر می‌کنند که منظور از آن محبت اهل بیت است.

در همن جا باید اضافه کرد که میراث دینی ما - اهل سنت - غنی شده از حکمت‌ها، کلام وآثار علی(ع) است. برای اثبات جایگاه معنوی علی بن ابیطالب(ع) نزد اهل سنت همین قدر کافیست بدانید که بسیاری از اسناد دینی ما از طریق جعفرالصادق(ع) رسیده است که سلسله آن تا به علی بن ابیطالب(ع) می‌رسد.

* پژوهش‌های شیعه شناسی در محافل علمی آفریقا در چه وضعیتی است؟

** مذهب شیعه به عنوان یک مذهب اسلامی در کشورهای آفریقایی شناخته شده است و هیچ پژوهشگری نیست که بگوید مذهب شیعه وجود ندارد، یا شناخته شده نیست وبه وجودش اعتراف نکند. لازم است از طریق مناظره علمی بین پژوهشگران از هر دو گروه شیعه وسنی در مسائل خلافت بحث‌هایی درگیرد تا موضوعاتی از این دست عمق بیشتری یابند. در هر حال شیعه پژوهی موضوعی است که باید مورد تشویق قرار گیرد.

این اقدام می‌تواند دامنه دشمنی‌ها و فتنه افکنی‌ها را محدود کرده و شیعه و سنی را نسبت به یکدیگر واقع بین کند. همچنین انتشارآثار تشیع در کشورهای سنی وبالعکس نشرکتاب‌های اهل سنت در کشورها و مناطق شیعی زمینه شناخت از یکدیگر را در کلیه سطوح فراهم می‌آورد. این اقدامات موجب می‌شود تا اهل سنت آداب و سنن شیعیان را در اماکن شیعی، محترم بشمارند و شیعیان نیز آیین اهل سنت را در اماکن سنی محترم بشمارند.

* آیا امام علی(ع) می‌تواند در میان مسلمانان به عنوان محور وحدت مطرح باشد؟

** امام علی(ع) از زمان صحابه، قطبی از اقطاب وحدت میان مسلمانان است، چه بسیار راه حل‌هایی که برای مسائل فقهی پیچیده ومشکلات دشوارارائه داد، تا آنجا که عمرچند بار گفت: «لولا علی، لهلک عمر» همچنانکه مبارزه او با خوارج با انگیزه حفظ وحدت میان مسلمانان بوده است.

این موضوع مرتبط باشخصیت عظیمی است که مسلمانان وغیرمسلمانان به یک اندازه حکمت را از اوآموخته و می‌آموزند. اگر بخواهم کلامم را در یک جمله خلاصه کنم باید بگویم؛ او مصداق کامل وبزرگی برای کلام رسول‌الله(ص) است که فرمود: «العلماء ورثه الأنبیاء».

* اهتمام شیعیان را در دو سطح دولت و ملت در ایجاد وحدت و همدلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

** درپاسخ به این سؤال می‌گویم، به اعتقاد من، شیعیان لبنان درسی شگفت‌انگیز در زمینه جهاد ومقاومت و ضدیت با اسرائیل ارائه دادند. دولت ایران هم اقدام به انجام طرح‌های مهمی در زمینه تقریب بین مذاهب اسلامی وخاموش کردن آتش فتنه‌ای که کینه‌های تاریخی علت آن بود، کرده است، اما در عراق – مخصوصاً بعد از سقوط حکومت صدام حسین- شاهد شکل‌گیری گروه‌های متعصبی هستیم که عملکرد آنان باعث آزار برادران سنی خود است واین به همان دلیل که تندروی‌های گروه‌های اهل سنت محکوم است، نمی‌تواند مورد تأیید باشد وبا تأسف باید اقرار کرد در صحنه سیاسی ما شاهد آن هستیم.

* در شرایط امروز که خشونت دینی پشتوانه اسلامی یافته چگونه می‌توان این معادله را برهم ریخت؟

** خطرناک‌ترین چیزی که در حال حاضر جهان اسلام با آن مواجه است، همانا افراطی گری مذهبی وپدیده تکفیری است که بر برخی از کشورهای جهان اسلام سایه افکنده است ودر قالب گروه‌های خطرناک تروریستی که مسلمانان وپیروان سایر ادیان را همچون گوسفندان ذبح می‌کند، ظهور یافته است.

این بازی بسیار کثیفی است که لازم است با تمامی وسایل و روش‌های ممکن و در دسترس، با آن مقابله کرد. بزرگ‌ترین مسئولیتی که برعهده تک تک مسلمانان اعم از اهل سنت و شیعیان است، مقابله و رویارویی با این پدیده خطرناک است که دشمنان امت اسلامی برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان، تقسیم کشورهای اسلامی و تخریب چهره اسلام در پیش گرفته‌اند. بهترین وسیله برای مقابله با این پدیده شوم این است که هر چه بیشتر دل‌ها را به هم نزدیک کنیم و با ایجاد خط‌های ارتباطی و در سایه تعامل و تفهیم و تفاهم اتحادی سیاسی _ اجتماعی را شکل دهیم و گروه‌های تکفیری را منزوی کنیم.

* الگوهای دینی در تحقق این مهم برای یک مسلمانان چه پیامی می‌توانند داشته باشند؟

** الگوهای دینی همچون علی(ع) می‌توانند مهمترین نقش و پیام را داشته باشند. زیرا رسالت علی(ع)، چه زمانی که مصاحب وهمراه رسول‌الله(ص) بود، چه زمانی که خلیفه مسلمین شد وچه زمانی که به شهادت رسید، از یک اصل پیروی می‌کرد و آن در حکمت‌ها و کلامش همچون چراغی هدایتگر برای هدایت مسلمانان وضوح دارد و آن رسالت برقراری صلح و دوستی میان جوامع بشری است.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6285/16/145757/0

ش.د9501706