حكايت توبه‌نامه كهريزك!

(روزنامه آرمان – 1395/06/24 – شماره 3136 – صفحه 2)

در آستانه ۵۰سالگي است! اما شايد ده‌سال پيش‌ازاين، گمان نمي‌برد روزي برسد كه براي گريختن از مجازات، مجبور شود نامه‌اي بلندبالا بنويسد و به گناهي كه پيش از آن، هرگز زير بار آن نرفته بود، اقرار كند! «شهيد» خواندن كشته‌شدگان فاجعه كهريزك و اقرار به اينكه هيچ‌يك از اتفاقاتي كه در كهريزك رخ داد، «عمدي» نبود، گواه آن است كه «سعيدمرتضوي» خطر را احساس كرده است! اما سوال اينجاست كه آيا توبه از «يك فاجعه» مي‌تواند «تواب» را مقبول درگاه الهي كند؟! آن‌هم درحالي كه سعيدمرتضوي توبه‌نامه‌هاي بیشتری بايد بنويسد! اگر به كلام‌ا... رجوع كنيم، سه شرط را براي قبول توبه مي‌يابيم! نخست آنكه گناه از سر جهالت و ناداني انجام‌ گرفته باشد. مرتضوي در نامه پنج‌بندي خود، مدعي است كه هر آنچه در كهريزك رخ داد، سهوا و به‌دوراز تعمد انجام‌گرفته است! اما آيا شواهد و قرائن نيز دال بر جهل اوست؟! دومين شرط پذيرش توبه آن است كه توبه به تاخير نيفتد. سعيدمرتضوي درحالي نامه شرمندگي‌اش را منتشر كرده كه هفت‌سال از فاجعه كهريزك مي‌گذرد.

اما اگر فعل حرام ارتكابي، سهوا صورت گرفته، چرا سعيدمرتضوي براي ابراز ندامت و نوشتن توبه‌نامه هفت‌سال صبر پيشه كرد؟ آيا او در طول اين مدت، در حرمت فعل ارتكابي ترديد داشت يا در جبر و اختيار انجام آن يا در سهوي يا تعمدي بودن آن! اصلاح و جبران گناه و خطا، سومين شرط پذيرش توبه است. يعني حق‌ا... و حق‌الناس ادا شود. آيا سعيدمرتضوي، دين ارتكاب قتل غيرعمد (اگر بپذيريم كه تعمدي نبوده) را ادا كرده است؟ اساسا دين داغداركردن خانواده‌هايي كه پسران خود را بدین شكل از دست دادند، چيست؟ ازسوي ديگر، علي‌ابن‌ابيطالب(ع) نيز شروطي بر پذيرش توبه وارد كرده است. نادم گشتن بر اعمال گذشته، تصميم بر ترك گناه در آينده، پرداختن حقوق مردم، طوري‌كه هنگام ملاقات پروردگار حقي بر او نباشد، گوشت‌هايي كه در اثر حرام بر اندامت روييده، با اندوه آب كني تا آنجا كه از نو گوشت برويد و به همان اندازه كه شيريني معصيت و گناه را چشيدي، زحمت طاعت را بچشي. اما در مرتضوي اثري از آثار اندوه ديده نمي‌شود!

شرايط قبول توبه را بجا آوريد!

نامه سعيدمرتضوي چنان همگان را متحير كرد كه حتي سعيدحجاريان كه گرچه در «نام» با مرتضوي همسان است اما در «رسم» فرسنگ‌ها باهم فاصله‌دارند را نيز به سخن گفتن وا‌داشت. ايسنانوشت؛ سعيدحجاريان خواستار رعايت قاعده فقهي «اقرار العقلاء علي‌انفسهم» درباره سعيدمرتضوي شد. اين تئوریسین سياسي اصلاح‌طلب با اشاره به نامه‌ عذرخواهي مرتضوي، اظهاركرد: آقاي‌مرتضوي در اين نامه از كشته‌شدگان حوادث بازداشتگاه كهريزك به عنوان شهيد يادكرد. نفس استفاده از واژه شهيد، از سوي او به‌منزله اقرارش بر به‌وقوع پيوستن آن جنايت هولناك است. حجاريان ادامه داد: وي در اين نامه پنج‌بندي گفته؛ وقايع كهريزك حوادثي غيرعمد بوده، پس درنهايت او به دست‌داشتن در اين حادثه اقرار كرده و مقصر محسوب مي‌شود، اما قبلا اعلام كرده‌ بود از ماجراي كهريزك خبر نداشته است.

درهرصورت براساس قاعده فقهي «اقرار العقلاء علي‌انفسهم»، قاضي مي‌تواند برپايه اقرار كردن شخص متهم، براي او حكم صادر كند. حجاريان افزود: سعيدمرتضوي اعتقاد دارد حوادثي كه در زمان دادستاني او رخ‌داده، غيرعمد بوده؛ پس او حكم قتل غير عمد را بايد قبول داشته باشد. او يادآور شد: اگر از عذرخواهي مرتضوي توبه تعبير شود، بايد از او انتظار اجراي شرايط قبول توبه را مطابق آنچه در اسلام آمده است داشته باشيم. حجاريان تصريح كرد: او اول بايد قول بدهد كه ديگر آن گناهان را تكرار نكند، دوم بايد آنها را جبران كند. در گام سوم بر اساس شرايط توبه از گناه، هر آن چيزي كه از آن فسادها به دست آورده را بايد پس دهد؛ اگر آدم كشته، قصاص شود، اگر معاونت در قتل داشته حكم بگيرد و غرامت بدهد، به‌هرحال بايد بر اساس قواعد فقهي و قانوني مجازات شود.

نامه زيباكلام به مرتضوي

اما صادق‌زيباكلام، فعال سياسي اصلاح‌طلب كه بلاانقطاع دست‌به‌قلم دارد و به هر بهانه‌اي، يكي از طرفين هر دعوايي را مخاطب قرار مي‌دهد، اين‌بار «قاضي مرتضوي سابق» را هدف قرارداده است. وی در نامه‌اي به سعيدمرتضوي درباب توبه‌نامه او نوشت: من هميشه در نامه‌هايم از باب احترام، سمت و جايگاه مسئولان را مي‌نويسم. اما درباره جنابعالي دقيقا نمي‌دانم چه عنواني را بايد به‌كارببرم؟ من هميشه جنابعالي را به عنوان قاضي مرتضوي معروف مي‌شناختم كه به‌اندازه موهاي سرش روزنامه، هفته‌نامه، ماهنامه و فصل‌نامه تعطيل نموده و نويسندگان آنها را هم روانه زندان كرد. او در ادامه افزود: برخي عذرخواهي‌تان را خيلي دير و برخي هم آن را به انگيزه تاثيرگذاري برتعيين مجازاتتان مي‌دانند.

من اما معتقدم كه فقط خداوند سبحان از دل مخلوقاتش آگاهي دارد و اي‌بسا شما واقعا هم براين باور رسيده‌ايد كه مي‌توانستيد جلوي اعزام بازداشت‌شدگان اعتراضات سال۸۸ به بازداشتگاه كهريزك را مي‌گرفتيد؛ اي‌بسا مي‌توانستيد جلوي پرپرشدن سه جگرگوشه‌اي كه به‌جز شركت در اعتراضات خياباني جرم ديگري مرتكب نشده بودند را مي‌گرفتيد. زيباكلام تصريح كرد: البته دنيا خيلي زيباتر مي‌شد اگر قاضي مرتضوي‌هاي آن، نه بعد از۷ سال، بلكه درهمان خرداد۸۸ متوجه مي‌شدند. اما و درعين‌حال هم اگر اين‌چنين مي‌شد آن‌وقت ارزش انسان‌هايي همچون ماهاتما گاندي، نلسون ماندلا، محمد مصدق و مهدي بازرگان هيچ‌وقت هويدا نمي‌شد!

بايد اعدام شود!

اما در سكوت مطلق اصولگرايان، يك روحاني اصولگرا نيز به نامه مرتضوي واكنش نشان داد و او، محمدرضا زائري بود. حجت‌الاسلام زائري در سايت الف نوشت: اعتماد مخدوش مردم مخصوصا در وضعيت خطرناك و حساس فعلي تنها با حكم اعدام او قدري‌ترميم خواهد شد و هرگونه سستي نسبت به اين موضوع و بي‌توجهي به خسارت‌هاي سهمگين و جدي كه او به اركان جمهوري اسلامي وارد كرده است منجر به تهديدهايي خواهد شد.

واكنش وكلاي دادگستري

نعمت احمدي، حقوقدان و وكيل دادگستري در باب نامه عذرخواهي سعيدمرتضوي گفت: با عذرخواهي سعيد مرتضوي، تخلفات جديدي در پرونده او به وجود آمده و بايد راجع به آن تخلفات محاكمه‌اش كنيم. ايسنا نوشت؛ احمدي با اشاره به ارائه نامه سعيد مرتضوي به دادگاه مبني ابراز شرمندگي از وقايع پيش‌آمده در تير ماه سال ۸۸، گفت: نكته مهم در نامه مرتضوي اين است كه كشته‌شدگان در كهريزك را شهيد دانسته؛ هر چند وي مرجعي نيست كه بگويد چه فردي شهيد هست يا شهيد نيست، اما به عنوان عالي‌ترين مرجع قضائي در زمان وقوع حادثه اين عمل را پذيرفته است. يعني سه نفر از آقاياني كه در حادثه كهريزك كشته شدند و مرتضوي عنوان شهيد به آنها داده است. احمدي افزود: مرتضوي با يك عذرخواهي تطهير نخواهد شد.

از سوي ديگر، محمدصالح نيكبخت، وكيل دادگستري و حقوقدان نوشت: نه تنها نامه آقاي مرتضوي، دوپهلو است و با همه اظهارات گذشته اين شخص تعارض دارد، بلكه پاسخ درخوري به مساله تحريك شديد افكار عمومي از اين جريان نيز داده نشده است. اساسا نامه او، عنوان عذرخواهي از وقوع جرم و دخالت در آن را ندارد. ايشان از امري عذرخواهي كرده كه به زعم او، منتسب به ديگران است، در حالي كه اين عمل منتسب به ديگران نبوده و ايشان اگر هيچ قصوري در انتقال فوري اين بازداشت‌شدگان به كهريزك نداشته است، نبايد با انتقال بعدي موافقت مي‌كرد؛ هرچند اساسا اين بازداشتگاه زيرنظر ايشان بوده و پيش‌تر از شرايط آن مطلع بوده است.

http://www.armandaily.ir/fa/Main/Detail/163473

ش.د9501942