تحولات منطقه به سمتی پیش می رود که عربستان به هیچ عنوان پیش بینی نکرده بود. ده ها میلیارد دلار در سال های گذشته از سوی سعودی ها برای کنترل تحولات جهان اسلام هزینه شده اما هیچ کدام از اهداف آل سعود محقق نشده است. عربستان با هدف شکست انصارالله به یمن حمله کرد، اما پس از 18 ماه به دنبال راه فراری از باتلاق یمن است. هزاران تروریست به مدرن ترین سلاح ها مجهز و روانه سوریه شدند تا دولت بشار اسد سقوط کند، اما این هدف آل سعود نیز محقق نشد و عراق تجزیه شده که مد نظر عربستان بود، به فراموشی سپرده شد. اکنون شکست دیگری در راه سیاست های منطقه ای عربستان پدیدار شده است و آن نیز به مهم ترین کشور عربی یعنی مصر مرتبط است.
جنگ رسانه ای بین عربستان و مصر بالا گرفته و احتمال تشدید تنش ها در روابط این دو کشور دور از ذهن نیست. عربستان برای سقوط "محمد مرسی" در مصر میلیاردها دلار هزینه کرد تا نظامیان به رهبری "عبدالفتاح السیسی" را به قدرت برساند و برای تثبیت جایگاه السیسی نیز هزینه های زیادی کرد. هرچند "السیسی" با اعلام موافقت خود با توافقنامه تیران و صنافیر وفاداری خود را به ریاض اعلام کرد، اما دیری نپایید که معادلات طور دیگری رقم خورد و کنفرانس گروزنی که با شرکت علمای مصری انجام گرفت تیر خلاص را به روابط ریاض و قاهره زد، چرا که در این کنفرانس وهابیت را به عنوان فرقه ای خارج از اهل سنت تعریف و آن را عامل تفرقه در جهان اسلام معرفی کردند، اما این پایان ماجرا نبود.
هفته گذشته مصر از پیش‌نویس قطعنامه روسیه در خصوص سوریه حمایت کرد؛ پیش نویسی که حکومت آل‌سعود از مخالفان سرسخت آن بود. «عبدالله المعلمی» نماینده عربستان در سازمان ملل اعلام کرد که رأی مثبت مصر به پیش‌نویس طرح روسیه، برای آل‌سعود «دردناک» بود.
این اقدام قاهره سبب شد شرکت ملی نفت عربستان، ارسال 700 هزار تن محصولات نفتی به مصر را در ماه جاری میلادی متوقف کند. «مجتهد» افشاگر عربستانی نیز تاکید کرد که صدور نفت عربستان به مصر متوقف شده است. ریاض و قاهره، سال گذشته با امضای سندی توافق کردند که شرکت آرامکو تا مدت 5 سال، سالانه 700 هزار تُن مشتقات نفتی به صورت ماهانه به مصر بفروشد و هزینه آن را طی 15 سال دریافت کند. این به معنای پایان ماه عسل ریاض و قاهره بود.
به دنبال این اتفاقات رسانه ها و مقامات مصری نیز موضع گیری کردند. رئیس‌جمهور مصر در واکنشی غیرمستقیم به فشارهای رژیم سعودی علیه کشورش، متذکر شد مصر سیاستی مستقل و مبتنی بر عدم مداخله در امور کشورها دارد و بحران سوریه باید از طریق راهکاری سیاسی حل و فصل شود. "حسین هریدی" معاون وزیر خارجه اسبق مصر نیز از سعودی ها خواست عاقلانه رفتار کنند و به حملات رسانه ای به مصر پایان دهند، زیرا مصر نمی تواند بیش از این ساکت باشد، اگر ملت مصر پاسخگویی را آغاز کند با قدرت تمام پاسخ سعودی ها را خواهد داد.
«محمد العرابی» رئیس کمیسیون روابط خارجی پارلمان مصر و وزیر خارجه اسبق این کشور هم رأی مثبت مصر به قطعنامه پیشنهادی روسیه درباره سوریه در شورای امنیت را بیانگر موضع ثابت مصر از ابتدای بحران سوریه دانست و تاکید کرد، دولت و ملت سوریه خط قرمز دولت مصر است.
«امین اسکندر» موسس جنبش کفایه و حزب الکرامه و نماینده پارلمان مصر نیز تاکید کرد عربستان حامی تروریسم است. وی با بعید ندانستن قطع روابط کشورش با رژیم سعودی تاکید کرد قطع روابط مصر با عربستان به نفع امت عرب است.
روزنامه مصری الوطن نیز در گزارشی بی‌سابقه در ضدیت با عربستان نوشت که این کشور از گروه های تروریستی به خصوص جبهه النصره در سوریه و یمن حمایت مالی و نظامی می‌کند. روزنامه الاخبار نیز اعلام کرد، پس از سال ها روابط دوستانه، اکنون اختلافات رورزافزون و علنی مصر و عربستان به جایی رسیده است که دیگر پنهان کردن آن دشوار است تا جایی که ماه عسل دو طرف دیگر پایان یافته است.
نشریه فلسطینی المنار هم به نقل از منابع دیپلماتیک فاش کرد که از یک هفته پیش نشست‌های محرمانه‌ای میان قطر، عربستان و امارات برای محاصره مصر و ضربه زدن به اقتصاد و امنیت این کشور برگزار شده و تصمیماتی اتخاذ شده است.
بنابراین به نظر می رسد سیاست های السیسی در مسائل منطقه ای برای ریاض گران تمام شده و سعودی ها تلاش می کنند تا با اعمال فشار بر قاهره این کشور را مطیع خود کند. اما به نظر می رسد عربستان در این هدف مشکل بزرگی به نام روسیه دارد.
مصر در زمان السیسی با اتخاذ سیاست دوجانبه یعنی متوازن کردن ارتباط با آمریکا و روسیه، این پیام را به واشنگتن فرستاد که روسیه می تواند جایگزین سیاست های آمریکا در مصر شود. از آن زمان روز به روز بر حجم روابط اقتصادی- سیاسی و امنیتی قاهره و مسکو افزوده شد و اکنون به نظر می رسد السیسی با اتکای به روسیه می تواند سیاست مستقل تری در مسائل منطقه ای داشته باشد. در همین حال، وزارت دفاع روسیه با انتشار بیانیه ای اعلام کرد، نخستین مانور نظامی روسیه و مصر در ماه جاری میلادی برگزار خواهد شد. این مانور موسوم به "حامیان دوستی-2016 " خواهد بود و شامل 500 سرباز، 15 فروند هواپیما و بالگرد و 10 واحد از سخت افزارهای نظامی است. وزارت دفاع روسیه این مانور را ضدتروریستی ارزیابی کرده است. برخی رسانه ها از ورود نیروهای ویژه روسیه به مصر برای شرکت در این رزمایش خبر داده اند.
می توان گفت که مصر به پشتوانه روسیه به دنبال آن است تا جای ممکن در مقابل عربستان قرار گیرد و ریاض نیز برای فشار بر مصر به اهرم ها اقتصادی روی خواهد آورد. بحران سوریه هزینه های زیادی را متوجه ریاض کرده است. علاوه بر ده ها میلیارد هزینه نظامی عربستان در این بحران، وجهه این کشور نیز متاثر از حمایت از تروریست ها مستقر در سوریه بیش از پیش منفور شده است و اکنون این بحران، مصر را نیز از عربستان دور کرده است. در واقع تا زمانی که مصر و عربستان در مورد سوریه به توافق نرسند این بحران روز به روز دو کشور را بیشتر از قبل از هم دور خواهد کرد. مصر خواستار حفظ یکپارپگی سوریه و نبرد با تروریست ها است، اما ریاض به دنبال سقوط بشار اسد و حمایت از ترویست ها می باشد./
