تیم مذاکره‌کننده ایران سرسخت بود

(روزنامه آفتاب يزد ـ 1395/07/17 ـ شماره 4729 ـ صفحه 3)

صحبت‌های فابیوس در حالی مطرح می‌شود که این روزها تریبون‌ها آماج حملات به نتیجه توافق هسته ای شده اند. اما اسرار فاش شده توافق از سوی فابیوس نشان می‌دهد که ایران بسیار بیش از توقع 1+5، به خواسته‌هایش رسیده است.

«لوران فابیوس» وزیر خارجه سابق فرانسه که نقش مهمی‌در طول مذاکرات هسته‌ای با ایران ایفا کرد و بیش از هر چیز به مخالفت با امتیازدهی به ایران معروف شده بود، در این گزارش 26 صفحه‌ای از زمان مذاکرات در دوران «سعید جلیلی» دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی آغاز کرده و تا زمان حصول برنامه جامع اقدام مشترک پیش رفته است.

موافقت روسیه، چین و اروپا با غنی‌سازی در دوران نخست مذاکره

وزیر خارجه سابق فرانسه ابتدا به یادآوری روند مذاکرات در دوران آقای جلیلی پرداخته و نوشته است در حالی که 1+5 به دنبال توقف غنی‌سازی 20درصدی، خروج اورانیوم غنی‌شده از ایران و تعطیلی سایت غنی‌سازی فردو بود، طرف ایرانی از پاسخ به این خواسته‌ها سر باز می‌زد. به گفته فابیوس، ایران روز 24 جولای 2012 در نشستی در استانبول میان «هلگا اشمید» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و «علی باقری» معاون وقت آقای جلیلی، طرحی را ارائه کرده که بر اساس آن، غنی‌سازی 20 درصدی ایران در قالب روندی 9 مرحله‌ای و به صورت تدریجی به حالت تعلیق درآمده و در مقابل باید تمام تحریم‌های یک و چند جانبه علیه تهران برداشته می‌شد.

به گزارش فارس، به ادعای فابیوس در تابستان و پاییز 2012، پس از آنکه «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در مجمع عمومی‌سازمان ملل با ترسیم یک طرح گرافیکی ایران را به اقدام نظامی‌تهدید کرد، 1+5 بیش از آنکه بر حل مسئله هسته‌ای تمرکز داشته باشد، بر جلوگیری از اقدام یکجانبه احتمالی تل‌آویو متمرکز شد.

اتهام وقت‌کشی به روحانی در گذشته

او سپس به تغییر دولت در ایران اشاره کرده و انتخاب «حسن روحانی» به عنوان رئیس‌جمهور را موجب «گشوده شدن راهی برای تجدید مذاکرات» توصیف کرده است. فابیوس هرچند آقای روحانی را به وقت‌کشی و پنهان کردن حقایق در جریان سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران بین سال‌های 2003 تا 2005 متهم کرده، اما نوشته که او بلافاصله پس از انتخاب، «محمد جواد ظریف» را که فردی آشنا به ایالات متحده و اروپا بود به عنوان وزیر خارجه منصوب کرد و ظریف هم در اولین نشست تلاش کرد تا با پاک کردن ذهنیت پیشین در مورد رویه ایران در مذاکرات، «رویکرد جدید» گفتگوها را برای 1+5 تشریح کند. ایده اصلی این بود که طرفین ظرف نهایتا یک سال در مورد غنی‌سازی به توافق رسیده و تمام تحریم‌ها هم رفع شوند.

وزیر خارجه سابق فرانسه نوشته است که روز 15اکتبر 2013، ظریف در دیدار با «کاترین اشتون» مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا، طرح خود را در قالب پاورپوینتی با عنوان «پایان یک بحران غیرضروری، گشایش افق‌های جدید» ارائه کرد. اهداف ذکر شده در این طرح 1-رسیدن به اهداف مشترک 2-گام نهایی مبتنی بر فتوای مقام معظم رهبری و ادامه تحقیق و توسعه در مورد غنی‌سازی، غنی‌سازی در فردو و نطنز بر اساس حدود مورد توافق، فعالیت رآکتور اراک به نحوی که امکان عملکرد اشاعه‌ای نداشته باشد، نظارت از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌و رفع کلیه تحریم‌ها 3-گام نخست مبتنی بر حل مسئله غنی‌سازی 20درصد، تعیین گستره عملکرد فردو و نطنز در قبال تحریم‌های مالی، پتروشیمی، اتومبیل، طلا و دیگر فلزات گرانبها بود.

فابیوس با بیان اینکه این طرح برخی از نگرانی‌های غرب را نادیده گرفته بود، به تشریح این نگرانی‌ها از جمله مسئله ابعاد احتمالی نظامی‌پرداخته و نوشته است که در دومین نشست که با حضور سید «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه ایران برگزار شد، مشخص شد که طرفین هنوز فاصله زیادی با هم دارند.

مشاجره نمایندگان آمریکا و فرانسه

وزیر خارجه سابق فرانسه سپس تا نوامبر 2013 پیش رفته، زمانی که به گفته او، آمریکایی‌ها که تا پیش از آن با کارشناسان درجه دومشان در مذاکرات کارشناسی حضور داشتند، ناگهان سندی کاملا متفاوت را بین اعضای 1+5 توزیع کردند که در آن خط سیری برای مذاکرات ترسیم شده بود که مولفه‌های پیشنهاد ظریف از جمله فاز نخست، فاز نهایی و اهداف مشترک را داشت. فابیوس می‌گوید افشای وجود یک کانال مخفی مذاکرات دوجانبه میان تهران و واشنگتن به بروز درگیری لفظی شدیدی میان نماینده آمریکا و فرانسه منجر شد، اما نهایتا همین سند مبنای مذاکرات قرار گرفت. به گفته او، پاریس این سند را ناقص می‌دید و معتقد بود که چندین کمبود در آن وجود دارد و باید اصلاح شود.

فابیوس سپس تایید کرده که با وجود موافقت همه با مفاد این سند، این فرانسوی‌ها بوده‌اند که با آن مخالفت کرده و دیگر اعضای 1+5 را به اصلاح سندی واداشته‌اند که پیشتر بین تهران و واشنگتن مورد توافق قرار گرفته بود.

تهدید به خروج از مذاکرات

آنطور که فابیوس نوشته، این تغییر ناگهانی سند، با واکنش تند ظریف مواجه شده و او حتی تهدید کرده که ممکن است ایران به کلی از مذاکرات خارج شود. با این وجود طرفین نهایتا موافقت کرده‌اند که مذاکرات کارشناسی برگزار و این اصلاحات بررسی شوند. فرانسه هم همان زمان به آمریکا هشدار داده است که نباید مذاکره مخفی با ایران را تکرار کند.

نهایتا جلسه وزیران خارجه روز 22 نوامبر برگزار شد و به گفته فابیوس آقای ظریف پس از سه‌روز مقاومت، درخواست‌های جدید طرف مقابل را پذیرفت و در عوض «جان کری» وزیر خارجه آمریکا هم پیشنهاد آزادسازی بخشی از دارایی‌های ایران را مطرح کرد. این رقم در ابتدا 3.6 میلیارد دلار بوده، اما نهایتا طرفین روی رقم 4.2 میلیارد دلار توافق کرده و توافق موقت هسته‌ای، موسوم به برنامه اقدام مشترک، در بامداد روز 24 نوامبر 2012 شکل گرفت.

ادعای اختلاف میان وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی

فابیوس در ادامه به تشریح روند ادامه مذاکرات پرداخته و نوشته است که در طول مذاکرات اعلام تحریم‌های جدید آمریکا علیه شخصیت‌های ایران و رونمایی ایران از نسل جدید سانتریفیوژهایش، موجب وقفه در مذاکرات شد. وی مدعی است که تیم هسته‌ای ایران رویکرد سختگیرانه‌تری در مذاکرات داشته و تلاش می‌کرد از اینکه دستاوردهایش به عنوان امتیاز خرج شود، جلوگیری کند. نهایتا آژانس موافقت کرده که ایران سانتریفیوژ جدیدش را حفظ کند، مشروط بر اینکه آن را به منابع اورانیوم متصل نکند.

به گفته فابیوس، در طول مذاکرات اصلی، یعنی دوره پس از برنامه اقدام مشترک، آمریکا و فرانسه سخت‌ترین مواضع را داشتند، انگلستان و آلمان موضعی میانه داشته و به طولانی کردن زمان گریز راضی بودند و روسیه هم موضعی سهل‌گیرانه داشت و علاوه بر تاکید بر لزوم به رسمیت شناختن حق ایران برای غنی‌سازی، عنوان می‌کرد که کنار گذاشتن سایت فردو دشوار است و ضمنا نباید مسئله موشک‌های بالستیک را وارد مذاکرات هسته‌ای کرد.

اعتراض ایران به عدم رفع واقعی تحریم‌ها

وی با اشاره به اینکه در همان دوران ایران نسبت به اینکه رفع تحریم‌ها بر اساس برنامه اقدام به درستی اتفاق نیفتاده و تنها روی کاغذ مانده، مدعی شده است که سردرگمی‌بانک مرکزی و ناتوانی مقامات ایرانی در تصمیم‌گیری در مورد نحوه استفاده از این منابع دلیل اصلی بروز مشکل در جابه‌جایی این مبالغ بود.

او سپس به کشمکش‌های طرفین در طول مذاکرات و پیشنهادهای مختلفی که در مورد موضوعاتی چون اراک، فردو و ابعاد احتمالی نظامی‌مطرح شده، اشاره کرده و نوشته است که نهایتا در ماه می، آقای ظریف در نشستی در وین طرحی را به همه ارائه کرد، تحت عنوان «برنامه جامع اقدام مشترک». به ادعای فابیوس، وزیر خارجه ایران گفته است که در این مورد با معاونان خود هم مشورت نکرده است.

فرار از شنود

فابیوس در ادامه گزارشش به اولین مورد از تمدیدهای چند باره مذاکرات اشاره کرده و نوشته است که در این برهه تیم مذاکره‌کننده فرانسه برای فرار از دستگاه‌های شنود، به پارک نزدیک محل مذاکره می‌رفته و در همین محل هم بوده که رویکرد تازه برای حل مسئله ابعاد احتمالی، با عنوان «فهرست محدودکننده» تدوین شده است.

وزیر خارجه فرانسه سپس به بیان جزئیات مذاکرات پرداخته تا به دومین تمدید مذاکرات رسیده است. در آن زمان مذاکرات به صورت دو مرحله‌ای تمدید شد: یک دوره چهار ماهه برای تصویب چارچوب سیاسی و یک بازه سه ماهه برای مسائل فنی. به گفته فابیوس، این بازه زمانی پیشنهاد فرانسه بود، در حالی که کری با آن مخالف بوده و می‌گفت که نمی‌تواند کنگره را بیش از این «معطل» نگه دارد. با این وجود پاریس معتقد بوده که به دلیل فشار تحریم‌ها، زمان به نفع غرب در گذر است.

نقش ریاست ایران بر جنبش عدم تعهد

فابیوس به مسئله دیگری هم اشاره کرده است: «من همچنین اشاره کردم که باید از کنفرانس بازنگری پیمان جامع منع گسترش که در ماه می‌برگزار می‌شد، رد شد. من می‌دانستم که این کنفرانس به واسطه بن‌بستی که در مسئله تسلیحات کشتار جمعی در خاورمیانه وجود دارد، کنفرانس سختی خواهد بود. آمریکایی‌ها در واقع به اهمیت این ضرب‌الاجل دیپلماتیک فکر نمی‌کردند. ایران آن زمان رئیس جنبش عدم تعهد بود و می‌توانست با استفاده از آن سمت، روی کنفرانس فشار آورده و مسئله عدم پایبندی را که در آن کنفرانس جزء مسائل اصلی بود، پیچیده کند.»

وی در ادامه توضیح داده که طرفین چطور بعد از کش و قوس‌های فراوان، بعد از ورود «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی‌به مذاکرات، بالاخره به رقم حدود 6000 سانتریفیوژ رسیده‌اند و «پیشرفتی واقعی» کرده‌اند.

به گفته فابیوس، یکی از موارد اصلی اختلاف بین طرفین این بود که ایران اصرار داشت که تمام تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل باید برداشته شوند، اما 1+5 با این مسئله مخالف بود. وزیر خارجه سابق فرانسه می‌گوید آقای روحانی مستقیما این شرط را مطرح کرده بود، چراکه می‌دانست در صورت عدم تحقق این شرط، «محافظه‌کاران در تهران» توافق را نخواهند پذیرفت.

پنهان‌کاری آمریکایی‌ها

فابیوس در طول این گزارش بارها از پنهان‌کاری آمریکا گلایه کرده و نوشته است که در مذاکراتی که در لوزان انجام شد، واشنگتن پیشنهادی در مورد نحوه رفع تحریم‌های شورای امنیت داشت، اما با وجود اصرار کشورهای اروپایی حاضر نبود جزئیات آن را در اختیار آن‌ها بگذارد.

او در ادامه تصویری ضعیف از طرف آمریکایی به تصویر کشیده که به واسطه گذر زمان تحت فشار بوده و قصد داشته امتیازات بیشتری به ایران بدهد، از جمله اینکه محدودیت‌ها فقط بر اساس زمان گریز تعیین شده و این زمان گریز هم در سال یازدهم به هفت ماه کاهش یابد. فابیوس نوشته است که در مقابل، فرانسه در برابر این امتیازدهی‌ها به ایران ایستاده و مفاد ضعیف توافق با اصرار پاریس اصلاح شده‌اند.

فکت شیت آمریکایی

فابیوس در بخش دیگری از گزارشش، به نحوه انتشار فکت شیت آمریکایی اشاره کرده و تلویحا تایید کرده که واشنگتن بر خلاف قولی که داده بود این سند را منتشر کرده است. وی نوشته است: «سند لوزان، به خودی خود سه نسخه با محتوایی متفاوت داشت، اما آن نسخه‌ای که در ساعت 06:45 صبح ثبت شده بود، رسمی‌به شمار می‌رفت. سندی که حاوی مفاد کلیدی توافق بود، علنی نشد، اما 1+5 و ایران تصمیم گرفتند که مشروط بر اینکه تناقضی در گفته‌های طرف‌های مذاکره پیش نیاید، می‌توان محتوای سند را علنی کرد.»

وی افزود: «این، اصل عدم تناقض‌گویی بود که کری خیلی به آن علاقه داشت... اما آمریکایی‌ها بلافاصله آن را نقض کرده و فکت شیتی را به کنگره ارائه کردند که دیدگاه ایالات متحده (در مورد توافق) را با قرائتی مثبت ارائه می‌کرد."

http://aftabeyazd.ir/?newsid=52091

ش.د9502215