(روزنامه اعتماد ـ 1395/09/24 ـ شماره 3694 ـ صفحه 10)
«موضع دولت موضع نظام است. همه آحاد ملت ايران در كنار حاكميت از آموزههاي انقلابي امام خميني(ره) اين را فرا گرفتهاند كه در مقابل زور بايستند و تن به ذلت ندهند. همه مسوولان ما به اتفاق متفق هستند كه تمديد تحريم ايسا نقض برجام است و اميدوارم رييسجمهور امريكا آن را وتو و متوقف كند. بالطبع جمهوري اسلامي ايران در بعد سياسي و رسانهاي ظرفيتهاي قانوني لازم را در اختيار دارد. همچنين در مصوبه مجلس شوراي اسلامي و فرمان ٩ مادهاي مقام معظم رهبري بوده و در مصوبه شوراي عالي امنيت ملي نكات لازم وجود دارد و دست مجريان را باز ميگذارد تا متناسب با وضعيت تصميمگيري اجرايي طرف مقابل اقدامات خود را عملياتي كنند.» علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي (يكشنبه ٢١ آذرماه ٩٥)
«جمهوري اسلامي ايران در برابر امريكاييها و مصوباتي كه مجالس امريكا داشتهاند، حتما موضعي مناسب اتخاذ خواهد كرد و اعلام نتيجه دور نخواهد بود. بدون ترديد جمهوري اسلامي ايران به تعهدات خود در اجراي برجام عمل خواهد كرد، اما امريكاييها به خصوص در رابطه با حوزه اقتصادي به وعدههاي خود عمل نكردهاند. نفس اينكه در سنا و كنگره اين تحريمها را تمديد كردهاند بايد گفت كه تمديد آن با اينكه مجددا تحريم برقرار شود عملا فرقي نميكند، يعني تمديد و تحريم فرقي ندارد، همينقدر كه اينها اين اقدام را انجام دادهاند بدون پاسخ نخواهد ماند. قطعا پاسخ جمهوري اسلامي ايران پاسخي روشن، قاطع و مناسب خواهد بود و به هيچوجه حاكي از آن نيست كه به آنچه از قبل گفتهايم و همچنين رهنمودهاي مقام معظم رهبري در مورد چگونگي اجراي برجام، بيتفاوت خواهيم بود و اجراي تعهدات امريكاييها حتي اگر ذرهاي هم نقض داشته باشد با واكنش روشن و قاطع جمهوري اسلامي ايران مواجه خواهد شد. يقينا مردم از شنيدن پاسخ قاطع جمهوري اسلامي ايران خوشحال ميشوند و دشمنان جمهوري اسلامي نيز نااميد خواهند شد.» علياكبر ولايتي، رييس مركز تحقيقات استراتژيك (٢٢ آذر ١٣٩٥)
پاسخ روشن، قاطع و متناسب جمهوري
اسلامي ايران ظهر روز گذشته در قالب دستور صريح حسن روحاني، رييسجمهور به دو
عضو ارشد تيم مذاكرهكننده هستهاي ايران منتشر شد. محمدجواد ظريف، وزير امور
خارجه و علياكبر صالحي، رييس سازمان انرژي اتمي كه هر دو در جريان مذاكرات هستهاي
ايران با ١+٥، مسووليت پيشبرد موازي مذاكرات سياسي و فني را بر عهده داشتهاند،
مخاطبان دستور مختصر و مفيد رييسجمهور بودند. دليل اين دستور نيز اهمال،
تعلل و نقض برجام توسط امريكا اعلام شده است. جمهوري اسلامي ايران در يك سال
گذشته از عمر برجام به تمامي تعهدات فني خود پايبند بوده است اما بدعهديهاي
امريكا به شكل زنجيرهاي با تمديد قانون تحريمهاي ايران موسوم به ايسا به اوج خود
رسيد. با اين تمديد در حالي كه واشنگتن ميگويد تمديد تحريمها به معناي
اجرايي شدن آن نخواهد بود كاسه صبر ايران لبريز شد و هيات نظارت بر برجام هفته
گذشته در جلسهاي چندساعته در خصوص چند و چون جزييات اين تمديد و واكنش
متناسب و در چارچوب ايران رايزني و تصميمگيري كرد.
در نامه روز گذشته روحاني به ظريف آمده است: نظر به اينكه دولت امريكا نسبت به اجراي تعهدات خود در برجام تاكنون تعلل و اهمال نموده و با توجه به تمديد اخير قانون تحريمهاي ايران (ايسا) كه جمهوري اسلامي ايران از پيش چنين اقدامي را به عنوان نقض برجام اعلام كرده بود، در اجراي مصوبات شوراي عالي امنيت ملي و هيات نظارت بر اجراي برجام، به وزارت امور خارجه دستور داده ميشود نسبت به اجراي مراحل پيشبيني شده در «برجام» براي رسيدگي به موارد نقض، اقدام نموده و ديگر پيگيريهاي حقوقي و بينالمللي لازم را نيز بطور جدي معمول دارد. مقتضي است گزارش اقدامات را ظرف يك ماه به اينجانب ارايه نماييد. در نامه جداگانه به علياكبر صالحي، معاون رييسجمهور و رييس سازمان انرژي اتمي ايران هم به اين سازمان دستور داده شده است تا در توسعه برنامه صلحآميز هستهاي كشور در چارچوب تعهدات بينالمللي جمهوري اسلامي ايران، ماموريتهاي زير را اجرا نمايد:
١. برنامهريزي براي طراحي و ساخت پيشران هستهاي جهت بهرهگيري در حوزه حملونقل دريايي، با همكاري مراكز علمي و تحقيقاتي.
٢. مطالعه و طراحي «توليد سوخت» مصرفي پيشران هستهاي، با همكاري مراكز علمي و تحقيقاتي.
در حالي كه زمانبندي براي اقدام وزير امور خارجه يك ماه اعلام شده است، رييس سازمان انرژي اتمي بايد طرح و برنامه زمانبندي شده جهت تحقق بندهاي فوق را حداكثر ظرف سه ماه به رييسجمهور ارايه كند.
دستور رييسجمهور ايران بلافاصله در رسانههاي بينالمللي انعكاس پيدا كرد. عمر اجراي برجام هنوز يك ساله نشده است و در اين مدت ايران حتي بسيار بيش از پيش بيني طرفهاي مقابل به بند بند تعهدهاي خود در چارچوب زماني و فني موجود در برجام عمل كرده است. با اينهمه تصويب تمديد قانون تحريمهاي ايران در كنگره امريكا و قرار گرفتن آن روي ميز كار باراك اوباما، رييسجمهور ايالات متحده با بازتابهاي تند نهادهاي مختلف در ايران روبهرو شد. از وزارت امور خارجه تا مجلس شوراي اسلامي، از دفتر مقام معظم رهبري تا شوراي عالي امنيت ملي و رياستجمهوري همه يكصدا و متفقالقول اقدام متناسب درخصوص اين حركت خلاف برجام واشنگتن را ضروري ميدانستند. ايران تا دو هفته پس از تصويب ايسا در كنگره و اظهارنظر مقامهاي كاخ سفيد در خصوص عدم وتوي آن توسط اوباما منتظر ماند و راهكارهاي موجود را بررسي كرد. در اين مدت تمام مقامهاي فني حاضر در مذاكرات و همچنين وزير امور خارجه به صراحت اعلام كردند كه دست ايران خالي نيست و گزينههاي بسياري براي اقدام متناسب فني و سياسي براي ايران روي ميز قرار دارد. ٢٠ آذرماه بود كه اصغر زارعان، دستيار ويژه رييس سازمان انرژي اتمي، با اشاره به عهدشكنيهاي امريكاييها در برجام، واكنش دولت ايران به اين عهدشكني را جدي دانست و گفت: سازمان انرژي اتمي ايران از پيش، احتمال اين عهدشكنيها از سوي امريكا را ميداد و گزينهها، بستهها و استراتژيهاي لازم و مختلف از پيش از برجام را براي عهدشكني احتمالي امريكا برنامهريزي كرده است. لذا امروز نيز درصورت نقض عملي برجام، ايران استراتژي لازم و متناسب با آن را اجرا ميكند. بيشك واكنش ايران به امريكاييها، جدي و متناسب با عمل آنها خواهد بود.
سرانجام كمتر از يك هفته پس از تشكيل هيات نظارت بر اجراي برجام، روز گذشته حسن روحاني هم دستور پيگيري سياسي اين نقض در چارچوب ارجاع نقض به كميسيون مشترك و هم دستور فني را صادر كرد. رويترز در خصوص اين اقدام ايران نوشت: اين دستور نخستين عكسالعمل صريح و مشخص ايران به تصميم تمديد قانون ايسا در كنگره امريكا بود. اين خبرگزاري انگليسي در اين خصوص نوشت: روحاني برنامهريزي براي طراحي و ساخت پيشران هستهاي جهت بهرهگيري در حوزه حملونقل دريايي را در نامه به صالحي قيد كرده است اما اشارهاي به اين موضوع نداشته كه آيا منظور وي كشتي است يا برنامهاي براي طراحي زيردريايي نيز در زمره اين دستور قرار ميگيرد. ايران در سال ٢٠١٢ اعلام كرده بود كه تحقيقاتي در اين خصوص انجام داده است. تا لحظه تنظيم اين خبر آژانس بينالمللي انرژي اتمي در اين خصوص اظهارنظري نكرده است اما يك مقام آگاه در وزارت امور خارجه روسيه نسبت به اين تصميم ايران واكنش نشان داد.
خبرگزاري «ريانووستي» به نقل از يك مقام روس، دستور «حسن روحاني» در مورد توسعه برنامه هستهاي را ناقض برجام ندانسته است. اين مقام در وزارت خارجه روسيه در اين باره ميگويد: تصميم ايران براي توليد واحدهاي هستهاي دريايي برجام را نقض نميكند. اعضاي كنگره امريكا كه قانون ايسا در هر دو بازوي آن تصويب شده است، اعتقاد دارند كه تمديد قانون ايسا به اين دليل كه منجر به تحريم جديد عليه ايران نميشود، نقض برجام نيست و حتي اگر رييسجمهور نيز آن را وتو نكند يا بدون امضاي رييسجمهور در مسير اجرا قرار بگيرد باز هم نقض برجام به حساب نميآيد. استناد كنگرهنشينهاي امريكا اين است كه بر اساس برجام، دولت امريكا موظف به تعليق اين تحريمها تا ٨ سال و از ميان برداشتن كامل آن پس از اين ٨ سال خواهد بود. طرفداران اين تمديد به آن به چشم چماقي نگاه ميكنند كه ميتواند دست رييسجمهور بعدي را در صورت نقض برجام باز نگاه دارد. در لنز ايران اين حركت در حقيقت ميتواند فضاي منفي پيرامون ايران را حفظ كند و مانعي براي عاديسازي رابطه سياسي و اقتصادي ديگران با ايران باشد. برنامهريزي براي طراحي و ساخت پيشران هستهاي جهت بهرهگيري در حوزه حملونقل دريايي، عبارت كليدياي بود كه در تمام مطالب رسانههاي غربي در خصوص دستور رييسجمهور ايران به چشم آمد. پيشران هستهاي، موتورهاي كشتيراني با سوخت هستهاي است كه نام آن براي ايرانيها غريبه نيست. آنچه در ساخت اين موتورها جلبتوجه ميكند درصد غنيسازي سوخت مورد نياز اين موتورها است.
به گزارش آنا، «فريدون عباسي، رييس وقت سازمان انرژي اتمي ايران براي نخستين بار در تاريخ ٢٧ فروردين ١٣٩١ اعلام كرد: «براي مصارف خاص مانند كشتي و زيردريايي، اگر محققان نياز به حضور بيشتر در زير دريا داشته باشند بايد موتورهاي كوچكي بسازيم كه براي ساخت آن سوخت ۴۵ تا ۵۶ درصد غني شده موردنياز است. » اين سخنان عباسي در همان زمان با واكنشهاي بسيار روبه رو شد و وي اعلام كرد كه با توجه به اينكه ايران برنامهاي براي غنيسازي بيش از ٢٠ درصد ندارد، ساخت اين موتورها هم در دستور كار نيست.» امروز در شرايطي كه برنامه جامع اقدام مشترك روي ميز ايران و ١+٥ قرار دارد معناي تلويحي اين دستور را امريكاييها به خوبي درك ميكنند. بر اساس متن برجام كه تا ١٠ سال ميان ايران و ١+٥ جاري است، ايران بايد ميزان غنيسازي خود را در حد 3/67 درصد و تا سقف ٣٠٠ كيلوگرم حفظ كند. اين ميزان غنيسازي با درصد غنيسازي مورد نياز براي پيشرانهاي هستهاي مورد استفاده در سيستم حملونقل دريايي متفاوت است و همين مساله ميتواند پيامي شفاف براي امريكا باشد. درخصوص ميزان غنيسازي سوخت مورد نياز اين ناوگان و رآكتور نصب شده داخل آن ارقام متفاوتي نقل شده است و برخي از سوخت ٩٠ درصد و عدهاي از بالاي ٢٠ درصد با درجههاي متنوع خبر ميدهند. به عنوان نمونه، روسيه و امريكا براي پيشبرد اين تكنولوژي در سيستم حملونقل دريايي خود از سوخت بالاي ٩٠ درصد استفاده ميكنند و اين در حالي است كه امريكا اين كار را از سوخت ٣٠ درصد غني شده تا ٩٠ درصد آغاز كرده است. چين و فرانسه اين تكنولوژي را با سوخت زير ٢٠ درصد غني شده پيش ميبرند. رسانههاي غربي روز گذشته با انعكاس جزييات كار اين پيشرانها تاكيد كردند كه تكنولوژي مورد استفاده در آنها با تكنولوژي تسليحات هستهاي متفاوت است اما در برخي مراحل اين تحقيقات ميتواند جنبههاي نظامي هم به خود بگيرد.
در حال حاضر روسيه تنها كشوري است كه پيشران هستهاي را به شكل كاربردي مورد استفاده قرار ميدهد. امريكا و آلمان در گذشته چنين تكنولوژياي را پيش برده بودند اما در حال حاضر در دستور كار اجرايي آنها قرار ندارد. خبرگزاري آسوشيتدپرس در اين خصوص مينويسد: حسن روحاني در حالي اين دستور را به ظريف و صالحي داده است كه در ايران در حال حاضر هم نگراني بالفعلي درخصوص تمديد قانون ايسا وجود دارد و هم نگراني بالقوهاي در خصوص رياستجمهوري ترامپ. مردي كه وعده مذاكره مجدد بر سر برجام يا پاره كردن آن را داده است. بر اساس برجام، رييسجمهور امريكا بايد بندهايي از قانون ايسا را كه مرتبط با تحريمهاي هستهاي است هرسال ملغي كند و ايران با اين اقدام اوليه به واشنگتن نشان داد كه دست تهران براي برگشتپذيري برنامه هستهاي كاملا باز و گزينهها از پيش مشخص و مهيا هستند. تمركز طرف مقابل در مذاكرات هستهاي با ايران بر محدود نگاه داشتن درصد غنيسازي ايران و ممانعت از غيرصلح آميزشدن اين برنامه است. در نامه حسن روحاني اشاره دقيقي به موارد استفاده پيشرانهاي هستهاي نشده است اما يكي از كاربردهاي آن استفاده در زيردرياييها است. يك مقام امريكايي كه سابق بر اين در شوراي امنيت ملي امريكا كار ميكرده است در اين خصوص به آسوشيتدپرس ميگويد: بر اساس برجام حركت ايران به سمت كشتيهاي با سوخت هستهاي مجاز است اما به شرط مشخص بودن سوختي كه در اين كشتيها استفاده ميشود. بر اساس برجام، ممانعتي براي اين تحقيقات وجود ندارد البته تا زماني كه شيوه و مسير كار مشخص باشد. تا زماني كه شيوه كار و تحقيق ايران بر روي اين كشتيها با سوخت هستهاي شفاف باشد، ايران از خط قرمزي در برجام عبور نكرده است.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=62544
ش.د9502857