پیروزی دیپلماسی نفتی در اوپک

(روزنامه مردم‌سالاري ـ 1395/09/13 ـ شماره 4195 ـ صفحه 4)

توافق اخیر که طی روزهای گذشته در زمره مهمترین رخدادهای جهان قرار گرفت از چند منظر قابل بررسی است: ١- از حدود ٢ سال پیش تاکنون، عربستان سعودی و کشورهای همسو با سیاست‌های آل سعود، به افزایش سطح تولید نفت اوپک اقدام کردند. توجیه افزایش سطح تولید این بود که بالا رفتن عرضه به کاهش قیمت نفت منجر می‌شود و در این وضع، دیگر تولیدکنندگان غیرعضو اوپک (به ویژه آمریکا با تولید نفت شیل) قابلیت رقابت موثر را از دست داده و بدین ترتیب حضور آنها در بازار کمرنگ خواهد شد. با وجود طرح چنین توجیهی، بسیاری هدف سعودی‌ها از کاهش قیمت نفت را ضربه زدن به رقیبانی چون ایران و روسیه می دانستند؛ کشورهایی که در پرونده‌های منطقه‌ای چون بحران سوریه مانع از تحقق اهداف ریاض شده بودند.پافشاری سعودی‌ها و کشورهای همسو با ریاض بر افزایش تولید نفت، سبب شد قیمت این کالا بسیار فراتر از حد انتظار سقوط کند و در این بین عربستان که بزرگترین تولیدکننده نفت در اوپک است، بیش از همه زیان دید. همراهی سعودی‌ها با خواست کشورهایی چون ایران، از دید بسیاری از ناظران تا حد زیادی ناشی از فزونی یافتن چالش‌های اقتصادی عربستان بود، ضمن آن‌که نزدیک‌سازی سعودی‌ها به جمع بندی کاهش تولید نفت بر اساس توافق اخیر فرایندی بود که پس از ماه‌ها تلاش و رایزنی‌های دیپلماتیک به ویژه از سوی ایران صورت گرفت. ٢- مسئله مهم در توافق اخیر، پابرجایی موضع ایران در خصوص میزان تولید نفت خود بود. ایران که پس از توافق هسته‌ای به دنبال باز پس‌گیری سهمش از تولید و صادرات نفت بود، بارها اعلام کرد تا زمانی که تولید نفت خود را به زمان پیش از تحریم‌ها نرساند، دست از افزایش تولید برنخواهد داشت.

در واقع حرف اصلی مقام‌های نفتی ایران این بود که اگر قرار به کاهش تولید و تحمیل هزینه بر کشورهای تولیدکننده است، منطق حکم می کند این هزینه را کشورهایی بپردازند که سال‌ها با افزایش غیرمنطقی سطح تولید سقوط قیمت نفت را رقم زدند. این موضع ایران در همه نشست‌ها و مذاکرات به طور جدی از سوی مسئولان نفتی ایران پی‌گیری شد.در نهایت، سعودی‌ها که تا پیش از این، کاهش تولید خود را منوط به کاهش یا تثبیت تولید نفت ایران می‌دانستند، با مقاومت ایران از موضع خود عقب نشستند. براساس این توافق، اغلب اعضا موظف به کاهش تولید خود شدند اما ایران نه تنها از این موضوع مستثنی شد بلکه می‌تواند تا سقف معینی تولید خود را افزایش دهد. به عبارت بهتر کاهش تولید عربستان و دیگر تولیدکنندگان اوپک به سبد افزایش تولید ایران سرازیر می شود. ٣- به دست آمدن این موفقیت در عرصه اقتصاد انرژی جهان مرهون تلاش‌های پیگیر مسئولان وزارت نفت و حمایت‌های دولت و مجلس از اقدام‌های این مسئولان در فرایند توسعه زیرساخت‌های استحصال محصولات انرژی، افزایش تولید و رایزنی‌های بین المللی در راستای تامین بیشینه منافع ملی در این حوزه است. ٤- با همه تفاسیری که گفته شد، نباید از نقش برجام در دستیابی به توافق نفتی غافل شد.

اگر برجام نبود و تحریم‌های دست و پا گیرعلیه صنعت نفت ایران ادامه داشت، صحبت از تولید و افزایش صادرات نفت ایران بی معنی بود. بنابر این می توان گفت این برجام بود که توافق نفتی یا به بیان برخی «برجام نفتی» را به ارمغان آورد. پایان سخن این‌که دستیابی به توافقی این چنین بین کشورهای صادرکننده نفت یک بار دیگر نشان داد که منطق دیپلماسی و تعامل سازنده همیشه برنده است و می تواند وضعیت برد- برد را برای طرف‌های دارای منافع مشترک اما با دیدگاه‌های متفاوت رقم بزند. همان طور که اختلاف‌های جدی در موضوع فعالیت‌های هسته‌ای ایران از راه گفت وگو دور میز مذاکره و از طریق دیپلماسی سازنده دولت یازدهم حل و فصل شد، این بار نیز باوجود اختلاف نظرهای جدی در عرصه سیاسی میان برخی اعضای اوپک، منطق گفت وگو، همکاری‌های اقتصادی در جهت منافع مشترک را میسر کرد.رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی و صنایع معادن ایران تصمیم اوپک برای کاهش سقف تولید را معامله برد- برد ایران در اوپک دانست و گفت: توافق اوپک منافع ملی ایران را تامین کرد.علی شمس اردکانی اظهارکرد: این توافق یک معامله برد-برد بود و منطبق بر منافع ملی ایران است.

از سویی سبب می شود که شرایط اقتصادی ایران تا یکسال آینده به لحاظ اقتصادی پایدار بماند.وی با بیان این‌که سعودی‌ها به همکاری ایران و روسیه برای این تصمیم نیاز داشتند، تصریح کرد: سعودی‌ها می‌خواستند که رقیب‌شان، روسیه، تولید خود را فریز کند و از سویی ایران هم در نهایت راضی باشد؛ البته سعودی‌ها چون در حال فروش بخشی از سهام شرکت دولتی نفت سعودی آرامکو هستند، نیاز دارند که قیمت نفت بالاتر برود تا بتوانند سهام آرامکو را به قیمت بالاتری بفروشند.این کارشناس اقتصادی عنوان کرد: قیمت سهام آرامکو تابعی از قیمت نفت است و قیمت نفت بایستی با قیمتی که برای جذب سرمایه در صنعت نفت عربستان و در شیل اویل نیاز است، بالا برود که این سرمایه‌گذاری صرف کند.وی افزود: به دنبال توافق روز چهارشنبه اوپک، قیمت‌ها پنج دلار افزایش داشت و این پنج دلار جذب سرمایه را برای آرامکو و هم نفت شیل بهبود می‌بخشد. در ضمن حدود یک میلیون بشکه از کل تولید اوپک پایین می آید، بنابراین دنیا از این تصمیم نفع خواهد برد.شمس اردکانی با اشاره به این‌که نفت ٥٥ تا ٦٠ دلاری برای آرامکو ١٠٠ میلیارد دلار سود در فروش سهام به دنبال خواهد داشت، اظهارکرد: سعودی‌ها می‌توانند با این قیمت سهام آرامکو را تبدیل به پول کرده و در ضمن با فروش روزانه حدود ١٠ میلیون بشکه روزانه ٥٠ تا ٦٠ میلیون دلار هم از افزایش قیمت سود ببرند.او با بیان این‌که طرح اجرایی کاهش تولید براساس تصمیم اوپک از یک ماه دیگر آغاز می‌شود، خاطرنشان کرد: بنابراین پیش بینی می‌شود که قیمت‌ها تا اوایل تابستان سال آینده بالا برود و به محدوده ٥٥ تا ٦٠ دلار برسد که این افزایش نتیجه تصمیم اوپک است و می توان گفت یک تصمیم برد-برد بوده است.

اوپک دوباره زنده شد

همچنین بیژن زنگنه پس اعلام توافق اخیر اوپک طی گفت و گویی با شبکه خبر با اشاره به توافق اخیر در نشست ١٧١ سازمان اوپک برای کاهش تولید روزانه یک میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه ای که سبب زنده شدن اوپک شد، گفت: سال آینده ١٠میلیارد دلار به درآمدهای نفتی ایران اضافه می شود.زنگنه بعد از ظهر پنجشنبه 11 آذر با حضور در استودیوی شبکه خبر، نتایج یکصد و هفتاد و یکمین نشست عادی وزارتی اوپک را تشریح کرد و گفت:همان طور که گفتید اوپک تصمیم گرفت که یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه از تولید نفت این سازمان بکاهد و ایران اجازه یافت که ظرف ۶ ماه آینده که دوره اعتبار این تصمیم است، تولید خود را به طور میانگین ۹۰ هزار بشکه نسبت به خط پایه تولیدی یعنی تولید ماه اکتبر خود بر مبنای آمارهای منابع ثانویه، اضافه کند و این به آن معناست که ما می توانیم در ماه‌های آخر تولید خود را خیلی بیشتر از این هم اضافه کنیم زیرا ممکن است در ماه‎های نخست تولید افزایش نیابد.وزیر نفت افزود:با برآوردهایی که داریم در واقع ایران برای افزایش تولید تا اوایل سال آینده هیچ محدودیتی نخواهد داشت و این موفقیت خوبی برای ایران است و امیدوارم با توجه به این که در سال آینده حدود یک میلیارد بشکه صادرات نفت و میعانات گازی خواهیم داشت و برآوردهای حداقلی هم این است که حدود ۱۰ دلار به قیمت نفت اضافه شود، فکر می کنم به امید خدا این تصمیم برای ما حدود ۱۰ میلیارد دلار افزایش درآمد را به همراه داشته باشد.

زنگنه اظهار داشت:همان طور که مشاهده کردید بازار به سرعت {به این تصمیم} واکنش نشان داد ؛ گرچه هنوز هیچ تولیدی از بازار کم نشده اما در واقع پیش بینی‌های آینده یا بازارهای آتی سبب شد که بازار آینده، وضع کنونی بازار و انتظارهای بازار را بهبود ببخشد. گفتنی است ،قیمت نفت برنت تنها یک روز پس ز توافق اوپک حدود ۵۳ دلار به ازای هر بشکه شده است، در حالی که پیش از آن این قیمت حدود ۴۶ دلار برای هر بشکه بود و این رقم بزرگی است که اضافه شده است.وزیر نفت در پاسخ به سوالی در خصوص میزان تولید نفت خام ایران در آینده اظهار داشت:همان طور که گفتم اجازه داریم تولید کنیم تا طبق آنچه که منابع ثانویه گفته اند می توانیم تا سه میلیون و ٩٧٥ هزار بشکه در روز هم تولید کنیم؛ اما در واقع در سه ماه نخست سال ١٣٩٦ می توانیم بالای چهار میلیون بشکه در روز تولید کنیم. مهم این است که ما ظرفیت تولید ایجاد کنیم و داشته باشیم که این کار کوتاه مدت نیست و ما باید آنچه که در حال راه اندازی داریم به بهره برداری برسانیم و برای بعد آن هم باید سرمایه گذاری جدید داشته باشیم که دنبال آن هستیم. آنچه که مهم است این که ما به هرحال هیچ محدودیتی برای افزایش تولید خود نداریم در این دوره زمانی ٦ ماهه بر اساس تصمیم اوپک خوشبختانه محدودیتی نداریم.

http://mardomsalari.com/4195/page/4/2838

ش.د9502633