سفر اقتصادی _سیاسی وزیر خارجه فرانسه به تهران

(روزنامه شرق ـ 1395/11/11 ـ شماره 2790 ـ صفحه 7)

روز شنبه وزارت امور خارجه فرانسه در پیام توییتری سفر ژان مارک ایرو، وزیر خارجه این کشور به تهران را اعلام کرد و نوشت «ایرو» قرار است ۳۰ تا ۳۱ ژانویه به تهران سفر کند و دیدارهایی با همتای ایرانی خود محمدجواد ظریف و حسن روحانی، رئیس‌جمهوری کشورمان داشته باشد.

به گزارش ایسنا، سایت رسمی وزارت امور خارجه فرانسه هم با اعلام خبر سفر وزیر امور خارجه این کشور، هدف از این سفر را که به همراه هیئتی متشکل از مسئولان بیش از ۶۰ شرکت فرانسوی انجام می‌شود، علاوه بر ملاقات با مقام‌های ایرانی و حضور در اولین کمیته مشترک اقتصادی فرانسه و ایران، امضای توافق‌نامه‌هایی بین طرفین دانست و از گسترش همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌های آموزش و پژوهش خبر داد. همچنین سایت وزارت امور خارجه فرانسه خاطرنشان کرد ژان مارک ایرو در سفر خود در رابطه با مسائل منطقه به‌ویژه بحران در سوریه، یمن و عراق و نقش ایران در حل آنها از طریق به‌کار‌گیری ابزار سیاسی همچنین مقابله با تروریسم و برقراری صلح در منطقه گفت‌وگو خواهد کرد.

دوگانگی بر سر برجام

این اولین سفر یک مقام اروپایی به ایران بعد از روی‌کارآمدن دونالد ترامپ در واشنگتن است. بعد از موضع‌گیری ترامپ درباره پاره‌کردن برجام و انتخابش، در بین شرکای ١+٥ و موضع آنها درباره «برجام» دوگانگی ایجاد شده است. انگلیس به سمت آمریکای ترامپ‌زده متمایل‌تر از آمریکای دوران اوباما شده است ولی آلمان و فرانسه هنوز بر موضع ادامه و پایبندی به برجام تأکید دارند. اگرچه انگلیس نیز در موضع‌گیری و لحن، از تأکید بر پایبندی به برجام سخن می‌گوید اما مواضع ضد و نقیض نسبت به جمهوری اسلامی ایران نیز اتخاذ می‌کند. سردسته این دوگویی، ترزا می ‌نخست‌وزیر بریتانیاست که اکنون به عنوان اولین میهمان دونالد ترامپ بعد از ریاست‌جمهوری در سفر به واشنگتن و دیدار با او به سر می‌برد. اما فرانسه و آلمان از ابتدای انتخاب ترامپ در تلاش بودند به نوعی ترامپ را به ادامه‌دادن برجام متقاعد کنند. رئیس‌جمهوری فرانسه در این بین پیشگام بود و از همان ساعات ابتدایی انتخاب ترامپ با او در این مورد تلفنی حرف زد.

این در حالی است که در مذاکرات هسته‌ای به‌ویژه در مذاکرات اولیه که در ژنو در حال انجام بود، فرانسه نقش مخالف‌خوان را بازی می‌کرد و حتی یک نوبت دستیابی به توافق را ملغی کرد. اما در ادامه مسیر مذاکرات، نقش پاریس مثل دیگر همتایان اروپایی بود؛ در اغلب سخت‌گیری‌هایشان به دنبال منافع اقتصادی کشور خودشان بودند. اما همان زمان برخی منابع نزدیک به مذاکرات از سخت‌گیرانه‌تر عمل‌کردن انگلیس در مذاکرات خبر می‌دادند که گویا امید چندانی به بازگشایی منافع اقتصادی خود در ایران بعد از توافق نداشت. چه آنکه آن‌زمان هنوز سفارت این کشور در ایران و سفارت ایران در انگلیس بسته بود. حتی آلمان چند روز بعد از توافق وین بود که سفری در سطح عالی به ایران انجام داد. آن سفر را هم با هدف اقتصادی و سیاسی دنبال می‌کرد. حالا گویی آمریکا و انگلیس به عنوان بی‌کلاه‌ماندگان از توافق وین جزء مخالفان ادامه آن هستند یا دست‌کم دنبال سنگ‌اندازی در ادامه آن هستند.

مخالف‌خوان‌های منتفع

وزیر خارجه فرانسه امروز با هدف مذاکرات سیاسی و منطقه‌ای و برگزاری نخستین نشست مشترک اقتصادی ایران و فرانسه بعد از ١٧ سال وارد تهران می‌شود. اواخر آبان‌ماه سال جاری ژان ماک ایرو دیداری نیم‌ساعته با مجید تخت‌روانچی، معاون اروپا و آمریکای وزارت امور خارجه داشت که برای شرکت در دومین دور گفت‌وگوهای سیاسی ایران و فرانسه به پاریس سفر کرده بود. ایرو در آن دیدار سفر خود به تهران را اعلام کرد.

توافق وین تیرماه ٩٤ به دست آمد و بعد از آن تهران میزبان مسافران اروپایی زیادی بود. لوران فابیوس، وزیر خارجه وقت فرانسه بعد از سفر هیئت آلمانی و یک روز بعد از فدریکا موگرینی به تهران سفر کرد (هفت مرداد ۱۳۹۴). سفر او بعد از ١٣ سال از سفر آخرین وزیر خارجه فرانسه به تهران انجام می‌شد. دومینیک دوویلپن، وزیر خارجه دولت ژاک شیراک، اواخر دوره اصلاحات به ایران سفر کرده‌ بود. از آنجا که اروپایی‌ها در دوران دولت محمود احمدی‌نژاد با تهران تعاملی نداشتند، در سال‌های دولت او عمدتا مقام دیپلماتیکی به اروپا نمی‌رفت و از اروپا به تهران هم سفری دیپلماتیک انجام نمی‌شد.

لوران فابیوس در جریان مذاکرات هسته‌ای عضو عمدتا مخالف‌خوان اروپایی‌ها بود اما پیش از اینکه پاریس از قافله دیگران عقب بماند، به دعوت محمدجواد ظریف و در رأس یک هیئت بلندپایه سیاسی به تهران سفر کرد. بدون شک قراردادهای نیمه‌ملغی‌شده ایران با پژو و رنو و تمایل طرف فرانسوی در تعیین تکلیف آنها نیز در انجام این سفرها تأثیرگذار است. چنان‌که فابیوس در همان سفر علاوه بر دیدار با ظریف و روحانی با نعمت‌زاده هم دیدار داشت. بازار ایران با حدود ٨٠‌ میلیون نفر جمعیت برای شرکت‌های بزرگ فرانسوی از جمله شرکت‌های خودروسازی پژو و رنو و شرکت نفتی توتال فرصت مناسبی به حساب می‌آید. براساس گزارش سنای فرانسه مبادلات تجاری فرانسه با ایران بر اثر تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی در سال ٢٠١٣ به ٥٠٠‌ میلیون یورو سقوط کرد. این رقم سال ٢٠٠٤ هشت برابر این رقم بود. حالا وزیر خارجه فرانسه برای شرکت در نشست مشترک اقتصادی به تهران سفر می‌کند. این در حالی است که سفر وزیر خارجه پیشین فرانسه؛ یعنی فابیوس، هدف سیاسی داشت. فابیوس ابتدای سفرش گفت: «سفر من با هدف سیاسی انجام می‌شود البته نتایج تجاری و اقتصادی هم دربر خواهد داشت و این خیلی برای توسعه روابط خوب تجاری و اقتصادی، مطلوب است. پس این یک سفر سیاسی است که به ‌دنبال آن سفرهای اقتصادی را هم در پی خواهد داشت». ازهمین‌رو فابیوس در آن سفر دعوتنامه اولاند برای سفر حسن روحانی به پاریس را به او تقدیم کرد.

پیش از سفر فابیوس به تهران موجی از مخالفت از سوی جناح مخالف دولت در ایران به راه افتاده بود و محتوای اعتراض به ماجرای خون‌های آلوده در دو دهه گذشته باز‌می‌گشت. ماجرا به اوایل دهه ٧٠ باز می‌گردد و معترضان معتقد بودند فرانسه خون‌های آلوده به ایدز را وارد تهران کرده‌. آن‌زمان فابیوس نخست‌وزیر فرانسه بود و صبح روزی که فابیوس وارد تهران می‌شد، گروهی در فرودگاه مهرآباد پلاکاردبه‌دست‌ اعتراض خود را اعلام کردند.

اواخر دولت اصلاحات که دومینیک دوویلپن، وزیر خارجه اسبق فرانسه، به تهران آمده بود، هم شاهد تجمع معترضان به «توافق تهران» بود. آنها که به توافق بر سر برنامه هسته‌ای در سعدآباد معترض بودند، جلوی خودروی وزرای خارجه اعضای اروپایی مذاکرات (فرانسه، انگلیس و آلمان) دراز کشیدند تا مانع از حرکت آنها شوند. البته فعلا نشانه‌ای از اعتراض به سفر پیش‌روی وزیر خارجه فرانسه مشاهده نشده است.

در ادامه سفر روحانی

حسن روحانی بهمن سال گذشته در توری اروپایی به پاریس رفت؛ اگرچه سفرش یک ‌بار به دلیل وقوع حادثه تروریستی در سالن کنسرت نزدیک کریسمس لغو شد و بالاخره در ژانویه برنامه‌ریزی شد. حسن روحانی بعد از سیدمحمد خاتمی، دومین رئیس‌جمهوری ایرانی بود که به پاریس سفر می‌کرد. روحانی در آن سفر به همتای فرانسوی‌اش با قاطعیت اطمینان داد که «سرمایه‌گذاری در ایران هم از تضمین کافی برخوردار است و سود عادلانه خواهد داشت و هم شرایط امروز ایران برای همکاری در همه زمینه‌ها مهیاتر است». به نظر می‌رسد زمان عمل به وعده آقای روحانی فرا رسیده و باید شرایط برای شرکای اقتصادی فرانسوی و البته کشورهای دیگر فراهم شود.

سفیر ایران در فرانسه چند روز پیش در همایش «ایران؛ بازاری برای اکتشاف فرصت‌ها» که با حضور تعدادی از مقامات فرانسوی و بازرگانان این کشور برگزار شد، با اشاره به سفر رئیس‌جمهوری ایران به فرانسه در ژانویه ٢٠١٦ گفت: در این سفر ٣٥ یادداشت تفاهم همکاری و برخی قراردادها برای زمینه‌سازی و توسعه مناسبات دو کشور امضا شد که در نتیجه آن قرار است آقای ایرو، وزیر امور خارجه فرانسه، در رأس هیئتی سیاسی و اقتصادی به ایران سفر کند و اولین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور نیز هم‌زمان با این سفر به ریاست وزرای امور خارجه دو کشور برگزار شود. او ادامه داد: شرکت بیمه کوفاس آماده همکاری و پوشش قراردادهای شرکت‌های فرانسوی با ایران است؛ اما احتیاط و نگرانی بانک‌های بزرگ فرانسه از مجازات‌های احتمالی آمریکا مانع توسعه روابط اقتصادی است که باید با تدبیر رفع شود. سفیر ایران در فرانسه تأکید کرد که نگاه شرکت‌های فرانسوی به ایران به‌عنوان شریکی مطمئن و نه بازاری برای صادرات صِرف کالا عامل مهمی در موفقیت شرکت‌های فرانسوی در بازار ایران خواهد بود.

باید دید می‌توان به نتیجه نشست مشترک اقتصادی دو کشور ایران و فرانسه خوش‌بین بود یا نه؟ شرکت خودروسازی پژو که بعد از بالاگرفتن تحریم‌ها بازار ایران را ترک کرده ‌بود، بالاخره با مذاکرات متعدد بعد از برجام به ایران بازگشت و با شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا و آرین موتور قراردادهای سرمایه‌گذاری مشترک بست. براساس جدیدترین اعلام شرکت پژو «فروش خودروهای این شرکت در سال ٢٠١٦، بهترین عملکرد سالانه این شرکت از سال ٢٠١٠» بوده و «برای نخستین بار از سال ٢٠١١، از مرز فروش سه میلیون دستگاه گذشته است». بخشی از این رشد فروش به بازگشت به بازارهای ایران ارزیابی می‌شود. آمارهای این شرکت حاکی از این است که اگر گروه پژو به بازار ایران باز نمی‌گشت، فروش خودروهایش نسبت به سال گذشته دو درصد کاهش می‌یافت.

http://www.sharghdaily.ir/News/113765

ش.د9503714