دلایل اهمیت آزادسازی تلعفر

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل/یوسف شفیعی

پیروزی ارتش و نیروهای مردمی عراق در موصل باعث شد که داعش در چند نقطه کوچک از عراق خود را پنهان کند. یکی از این نقاط شهر تلعفر است که بسیار مهم و راهبردی است. بنابراین پس از پیروزی ارتش عراق در موصل، تلاش ارتش این کشور بر آزادسازی تلعفر متمرکز شد و در روزهای اخیر سرانجام پس از هفته ها بررسی، این عملیات شروع شد.

رسانه‌های عراقی روز یکشنبه خبر دادند «حیدر العبادی» نخست وزیر عراق آغاز عملیات زمینی آزادسازی «تلعفر» از دست داعش را اعلام کرد. "محمد الخضری" سخنگوی وزارت دفاع عراق دوشنبه هفته قبل (23 مرداد) از آغاز عملیات هوایی در تلعفر خبر داده و گفته بود:" نیروی هوایی عراق نبرد آزادسازی شهر تلعفر را با هدف‌گیری مواضع داعش در این شهر، آغاز کرد و نیروهای مشترک عراقی منتظرند با تکمیل حملات هوایی، حمله زمینی به مواضع تکفیری‌ها را آغاز کنند."

دلایل اهمیت تلعفر
شهر تلعفر یکی از آخرین شهرهای باقیمانده در اشغال داعش است. علاوه بر این شهر دو منطقه الحویجه و القائم نیز همچنان تحت اشغال داعش قرار دارد. تلعفر با جمعیت اکثرا شیعه در سال 2014 به اشغال داعش درآمد. این شهر ترکمن‌نشین عراق در ابتدای اشغال داعش چیزی نزدیک به 300 هزار نفر جمعیت داشت که با حمله داعش، نزدیک به نیمی از جمعیت آن به سایر مناطق عراق از جمله منطقه کردستان عراق مهاجرت کردند. برخی از سرکرده‌های مهم گروه تروریستی داعش از جمله «أبوعلی الأنباری» یا «أبو علاء العفری»، جانشین ابوبکر البغدادی، از این شهر بوده و به گفته برخی منابع مطلع، پس از ناپدید شدن البغدادی، رهبری داعش را برعهده گرفته است. گذشته از این، گروه تروریستی داعش از این شهر به عنوان مرکز آموزش و تجهیز نیروهای غیربومی استفاده می‌کند که از اروپا و کشورهای دیگر به آن ملحق شده‌اند. داعش به این شهر لقب «موصل کوچک» داده است.

این شهر تنها 70 کیلومتر از شهر موصل در استان نینوا فاصله دارد. تلعفر حدود 60 کیلومتر با مرزهای سوریه فاصله دارد و در حدود 65 کیلومتری مرزهای ترکیه واقع شده است. فاصله نزدیک شهر تلعفر با بغداد نیز بر اهمیت جغرافیایی آن افزوده است. همین مسأله موجب شده تا تکفیری‌ها به راحتی بتوانند عملیات‌های تروریستی خود در شهر بغداد را از تلعفر و مناطق واقع در اطراف آن مدیریت کنند. از همین روی، آزادسازی تلعفر پیامدهای مثبت امنیتی بر شهر بغداد به عنوان پایتخت عراق نیز خواهد داشت و از شدت عملیات‌های تروریستی در آن خواهد کاست.
 
روند عملیات آزادسازی تلعفر
جنگنده های عراق در چند روز گذشته مواضع تروریست ها در تلعفر را بمباران کردند و به نوعی زمینه را برای آغاز عملیات زمینی مهیا کردند تا این که روز یکشنبه حیدرالعبادی نخست وزیر عراق دستور آغاز عملیات زمینی برای آزادسازی تلعفر را صادر کرد. العبادی در سخنرانی خود در این ارتباط اعلام کرد که تروریست ها در تلعفر دو راه بیشتر ندارند: تسلیم شدن یا مرگ. ساعاتی قبل از دستور حمله زمینی، جزوه هایی بر فراز شهر تلعفر پخش شد که در آن از مردم خواسته شده بود که خود را برای نبرد نهایی آماده کنند. در این جزوه آمده بود که نبرد نهایی در راه است و اگر خدا بخواهد پیروزی نزدیک است. تلعفر در شرایط کنونی توسط نیروهای ارتش و بسیج مردمی عراق از جنوب و کردها از شمال محاصره شده است. ماه گذشته میلادی  ژنرال نجم الجبوری شهردار سابق تلعفر اعلام کرد که حدود 1500 تا 2000 تروریست داعشی در تلعفر همراه با خانواده هایشان حضور دارند. وی تاکید کرد که تروریست ها در تلعفر روحیه خود را از دست داده اند و نباید انتظار داشت که برای این شهر نیز عملیاتی به بزرگی عملیات موصل که 9 ماه طول کشید، انجام شود.
پس از شروع عملیات، ارتش عراق از فروپاشی خطوط دفاعی اول داعش در محورهای نزدیک به تلعفر خبر داد و اعلام کرد که روستای «تل الصبان» واقع در غرب این شهر آزاد شده است. نیروهای «الحشد الشعبی» نیز در سومین روز متوالی نبرد «تلعفر»، از محور جنوب شرق به این شهر حمله کردند. از جمله موانع و مشکلات جدّی بر سر راه نیروهای عراقی، میادین متعدد مین‌گذاری شده است که داعش قبل از آغاز عملیات، تدارک دیده است. در سومین روز عملیات پلیس فدرال و نیروهای الحشد الشعبی، موفق شدند، روستای «ترمی» واقع در شمال غرب تلعفر و مناطق اطراف آن را از اشغال تکفیری‌ها خارج کنند. نیروهای مشترک عراقی همچنین موفق شدند، در سومین روز عملیات آزادسازی تلعفر، با‌ آزادسازی شماری از روستاهای اطراف، وارد اولین محله این شهر شوند. بر اساس بیانیه سرتیپ ستاد «عبدالامیر یارالله» فرماندهی  نیروهای ویژه در عملیات «قادمون یا تلعفر»، اعلام کرد که نیروهای تیپ 16 پیاده‌ نظام عراق موفق شدند، روستای «طشتیه» و «تل السمن» را آزاد کنند و بر تقاطع «الکسک» و پالایشگاه نفت الکسک سیطره یابند و پرچم عراق را در این مناطق برافرازند.

نقش حشد الشعبی
تلاش های زیادی صورت گرفت تا حشد الشعبی در عملیات آزادسازی تلعفر حضور نداشته باشد، اما در نهایت این توطئه شکست خورد. سخنگوی حشد الشعبی اعلام کرده که ۲۰ هزار رزمنده حشد الشعبی در آزادسازی تلعفر شرکت خواهند کرد. این در حالی است که آمریکایی‌ها علاقه‌مند نیستند حشد الشعبی در عملیات آزادسازی تلعفر شرکت داشته باشد؛ چرا که اگر تلعفر آزاد شود و نیروهای حشد الشعبی در این منطقه متمرکز شوند، می‌توانند بر مرز مشترک بین سوریه و عراق تسلط داشته باشند، بنابراین آمریکایی ها به دنبال آن هستند تا مانع از ارتباط بین حشد الشعبی و نیروهای ارتش سوریه شوند.

از سوی دیگر، آمریکا اخیرا و همزمان با عملیات آزادسازی تلعفر، تحرکات نظامی جدیدی را در عراق کلید زده است. در همین ارتباط، «آیدین معروف» نماینده جبهه مردمی ترکمن های عراق در گفتگو با یک خبرگزاری روسی گفت: «نیروهای آمریکایی در حومه شهر تلعفر یک پایگاه نظامی تاسیس کرده اند. بهانه آمریکا برای چنین اقدامی، کمک به نیروهای عراقی برای مبارزه با عناصر داعش عنوان می شود که تلعفر را تصرف کرده اند». تأسیس این پایگاه نظامی به خوبی گویای این واقعیت است که آمریکایی ها هدفی فراتر از مشارکت در نبرد آزادسازی تلعفر دارند و در واقع، به دنبال نوعی فرماندهی حداقل در بخش‌هایی از این عملیات هستند؛ مسأله ای که البته فرماندهان ارشد حشد الشعبی پیشتر درباره آن هشدار داده و قویا با آن مخالفت کردند.

نتیجه
عملیات تلعفر برای داعش بسیار مهم است. سران داعش پس از شکست در موصل، تلعفر را ولایتی مستقل از دولت خلافت اعلام کردند. در واقع پس از عملیات موصل، تلعفر مقر موقت خلافت خودخوانده داعش شد و بنابراین این شهر اهمیت ویژه ای برای داعش دارد. در صورت آزادی تلعفر، این موضوع می تواند به معنای پایان خلافت داعش در عراق باشد، چرا که دو شهر دیگر یعنی الحویجه و القائم اهمیت بالای راهبردی به اندازه تلعفر ندارند، اما در این مسیر مشکلاتی قطعا وجود دارد. مساحت تلعفر به بیش از 3200 کیلومتر مربع می‎رسد که این مساحت در مقایسه با شهر موصل، تقریبا دو برابر است و همین امر باعث سخت شدن عملیات خواهد شد. از سوی دیگر نیروهای عراقی با تله های انفجاری در محله های این شهر نیز باید رو به رو بشوند./