دیپلماسی انقلابی دیپلماسی فرهنگی

(ويژنامه جام سياست روزنامه جام‌جم – 1396/05/03 – شماره 53 – صفحه 8)

** با توجه به رئوس برنامه‌هایی که دولت آقای روحانی در دوره یازدهم اعلام و در بحث تدبیر و امید بیان کرده بود فکر می‌کنم بحث‌های مربوط به دیپلماسی و سیاست خارجی با تغییرات کوچک‌تری همچنان اولویت‌های خود را حفظ کند. شاید در اولویت اول بخواهیم نگاه اجمالی به موضوع دیپلماسی اقتصادی با وجود تاکیدات رهبر معظم انقلاب در چند سال اخیر داشته باشیم، بر این اساس به نظر می‌رسد اقتصاد مقاومتی امسال در موضوع دیپلماسی یکی از اولویت‌های اصلی دولت باشد. بحث‌های مربوط به بیکاری اشتغال و سرمایه‌گذاری بازتاب‌های خارجی خود را دارد، بنابراین در حوزه دیپلماسی، امور اقتصادی چه با همسایگان و چه با کشورهای منطقه‌ای و چه در سطح جهانی اولویت اول کشور است چون با حل مسائل مربوط به تحریم‌ها در موضوع دیپلماسی اقتصادی، گشایش‌های زیادی در مناسبات و روابط خارجی ما با کشورها باز خواهد کرد.

بحث اصلی و اولویت بعدی، گسترش و توسعه روابط با کشورهای همسایه است که از نظر امنیت، بقا، گسترش مناسبات همسایگی با کشورها بویژه در منطقه خاورمیانه با توجه به تنش‌ها و تعارضاتی که بین کشورهای اصلی وجود دارد از اهمیت بالایی برخوردار است. حل مباحث و ارائه راهکار در مساله عربستان، قطر، وجود بحث‌های تروریستی، مشکلات در همسایگان شرقی کشور در پاکستان و افغانستان و حتی ترکیه و عراق از اولویت‌های اساسی دیپلماسی کشور است و باید در دولت دوازدهم تلاش شود در اشکال گوناگون دیپلماسی اقتصادی فرهنگی، سیاسی، علمی مطرح شده و بتوانیم مناسبات خود را با کشورهای همسایه گسترش دهیم.

* این گسترش همکاری چگونه باید شکل گیرد؟

** وقتی در حوزه دیپلماسی صحبت می‌کنیم همکاری‌های مختلف با توجه به بسترهایی که در مناسبات ایران و کشور همسایه وجود دارد باید صورت بگیرد. به نظر می‌رسد در مسائل ویژه، با توجه به شرایط تنش‌آلودی که در مناسبات ما با عربستان وجود دارد، باید وجوه گوناگون دیپلماسی، از‌جمله بحث دیپلماسی عمومی با دیگر کشورها که در همسایگی عربستان هستند مد نظر باشد و گسترش روابط با عمان و قطر می‌تواند ما را در رسیدن به نقاط مشترک یاری کند. در نظر گرفتن دیپلماسی عمومی، دیپلماسی فرهنگی، جدا از بحث اقتصاد و دیپلماسی تجاری با توجه به گسترش فضای مجازی بسیار مهم است، ‌ما در دنیایی حرکت می‌کنیم که دیپلماسی علمی و گسترش نوع همکاری‌های علمی در فضاهای گوناگون دانشگاهی و غیردانشگاهی از شعبات مختلف دیپلماسی هستند که می‌توانند بسیار راهگشا در برنامه‌های دولت دوازدهم باشند.

* با توجه به این ابعاد، به‌کارگیری نیروهای متخصص تا چه میزان می‌تواند دیپلماسی موفق کشور را تضمین کند؟

** این اصل کلی و بدیهی است. در حوزه‌های دیپلماسی و روابط خارجی و سیاست خارجی قطعا باید نیروهای متخصص و البته انقلابی به کار گرفته شوند. چون وقتی صحبت از متخصص می‌کنیم یعنی تعهد نیز در درون این نیروها وجود دارد. ما بعد از گذشت سی و نه سال از عمر باشکوه نظام اسلامی، با نسل سوم یا چهارم انقلاب مواجه هستیم که تجربه مسائل نظام و آموزه‌های انقلاب را باید فرا بگیرند و با خود همراه کنند.

این نسل، جدا از بحث تعهد باید تخصص‌های لازم را در کشورشناسی یا رایزنی‌های فرهنگی یاد بگیرند و شناخت از نظام منطقه‌ای و نظام جهانی داشته باشند، چون این حوزه کاملا تخصصی است و آشنایی با زبان آن یکی از مسائل مهم کشور محسوب می‌شود. لذا کسانی که قصد دارند دیپلمات ‌شوند باید ساختار بین‌المللی و منطقه‌ای و روابط بین قدرت‌ها را بشناسند.

* چطور باید تلاش شود که اقتصاد مقاومتی توسط سفرا و کارگزاران پیگیری شود و ایران در مبحث اقتصادی قدرت بیشتری بگیرد؟

** در بحث اقتصاد مقاومتی ستادی با عنوان اقتصاد مقاومتی تشکیل شده و معاون اول رئیس‌جمهور برنامه‌های گوناگونی با توجه به کارویژه‌‌های وزارتخانه اعمال کرده که دستور اجرایی شدن این برنامه‌ها در وزارت خارجه مشخص شده است، آنچه که در وزارت خارجه باید دنبال شود، حوزه دیپلماسی اقتصادی و فعال‌شدن کارگزاران یا دیپلمات‌ها در کشورهایی با امکان سرمایه‌گذاری با توجه به چالش‌های اقتصادی است. در شرایطی که ما با ترکیه اختلافاتی داشتیم عموما روابط تجاری دو کشور با وجود اختلافات سیاسی همواره توانسته تداوم داشته باشد، یا در روابط با چین نیز چنین شرایطی وجود دارد لذا در حوزه دیپلماسی اقتصادی وتوجه به بنیان‌های اقتصاد ملی برای افزایش صادرات و تربیت نیروی انسانی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی و ورود تکنولوژی به کشور، دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران به عنوان نمایندگان کشور در سراسر جهان با شناخت و اشراف بر نظام‌های اقتصادی و مکانیزم‌های اقتصادی می‌توانند از این ظرفیت‌ و فرصت‌ها استفاده کنند و در داخل اقتصاد مقاومتی را تقویت نمایند.

* داشتن دیپلماسی انقلابی برای کشور،چه فایده‌ای دارد؟

** دیپلماسی انقلابی در حقیقت در حوزه دیپلماسی فرهنگی قابل بررسی و قابل تحلیل است. در بحث دیپلماسی انقلابی این مفهوم پیش می‌آید که انقلابی چه کسی است، ‌بر این اساس کارگزاری که می‌خواهد در این حوزه کار کند باید تعهدات کاری، وظیفه‌شناسی، آینده‌نگری، جرات و شهامت برخورد با چالش‌ها و موانع را داشته باشد و با عرق ملی و دینی خود برای این‌که منافع ملی کشور را حفظ کند تلاش نماید. رهبر معظم انقلاب اشاره کردند که بحث اصلی ما در رابطه با منافع، هویت ملی ماست، براین مبنا بخش اساسی هویت ملی کشور از اسلام نشأت می‌گیرد و کارگزاران ما باید با درنظر گرفتن هویت ملی به دنبال منافع ملی باشند و یک دیپلمات انقلابی باید این‌گونه در صحنه خارجی اقدام کند.

http://press.jamejamonline.ir/Newspreview/2928679085053287926

ش.د9602036