(روزنامه جوان ـ 1394/11/21 ـ شماره 4747 ـ صفحه 15)
عادل الجبير، وزير خارجه عربستان روز سهشنبه پس از ديدار با جان كري، همتاي امريكايي خود در واشنگتن گفت: «هرگونه عملياتي بايد به رهبري امريكا باشد و عربستان نيز بايد نقش اصلي در اين عمليات داشته باشد.» وي به خبرنگاران گفت: «امريكا آمادگي عربستان براي اعزام نيروي ويژه به سوريه را تأييد كرده و نظر مثبتي به آن دارد. بر اين اساس عربستان نيز ميتواند در اين عمليات حضور داشته باشد. كاخ سفيد و وزارت خارجه امريكا از اين پيشنهاد استقبال كردهاند و كاملا طبيعي است كه كسي مثل كري چنين پيشنهادي را تأييد كند.» هرچند مقامات امريكايي به صورتي از اين اعلام آمادگي سعوديها استقبال كردهاند اما باراك اوباما نشان داده است كه علاقهاي ندارد در يك سال مانده به پايان رياست جمهوري خود، امريكا وارد درگيرياي شود كه سرنوشت آن نامعلوم است. در همين حال بحث جدي در ميان محافل داخلي امريكا درباره تواناييها نيروهاي زميني عربستان سعودي وجود دارد. پايگاه خبري تحليلي النشره نوشت: «عربستان سعودي ورود نيروي زمينياش به سوريه را تحت چتر ائتلاف بينالمللي به رهبري امريكا قرار داده و اين به دو معناست: اول: موافقت امريكا با مشاركت زميني رياض در جنگ سوريه و نيز موافقت شوراي امنيت براي اين مداخله، اين دو شرط از بعد نظري آسان به نظر ميرسد اما از بعد عملي بسيار دورتر از حد اجرايي شدن و چه بسا محال است؛ امريكا در آستانه انتخابات رياستجمهوري است و هيچ كدام از دو حزب جمهوريخواه و دموكرات نميخواهند هيچ فرصتي را براي پيروزي در انتخابات از دست بدهند.»
چالشي به نام روسيه و تهران
از طرف ديگر، عربستان دخالت نظامي خود را در يمن اينگونه توجيه ميكند كه بر اساس درخواست عبدربه منصور هادي، رئيس جمهور يمن صورت گرفته است اين در حالي كه دولت سوريه نسبت به هرگونه حضور نظاميان سعودي در خاك خود هشدار داده است و همين مسئله چالش حقوقي جدي براي رياض فراهم ميآورد. علاوه بر اين، متحدان دمشق به ويژه تهران اعلام كردهاند كه با حضور نظاميان سعودي در سوريه مخالفند و در صورت تحقق اين مسئله با آن مقابله خواهند كرد. «اولگ سيروملوتوف» معاون وزيرخارجه روسيه اعلام كرد، روسيه و ايران تنها كشورهايي هستند كه به صورت كاملا قانوني در حال انجام عمليات نظامي عليه تروريستهاي داعش هستند و همكاري تركيه و عربستان در مبارزه با تروريسم «خيالبافي» و غيرممكن است. معاون وزيرخارجه روسيه تأكيد كرد، ائتلاف غربي به رهبري امريكا عليه داعش نه مجوز سازمان ملل را در اين زمينه كسب كرده و نه به دعوت دمشق جنگي را عليه اين كشور به راه انداخته است، در حالي كه روسيه عمليات هوايي خود در سوريه را به درخواست مستقيم «بشار اسد» رئيسجمهوري قانوني سوريه آغاز كرده و ادامه داده است. سيروملوتوف در گفتوگو با خبرگزاري «ريانووستي» گفت: غيرممكن است كه بتوانيم درباره مشروعيت و قانوني بودن تلاشهاي ضدتروريستي در سوريه از هر نوعي توسط كشورهاي خارجي به جز ايران و روسيه صحبت كنيم.
چالش عملياتي
عربستان بر خلاف بحرين و يمن هيچ مرز مشتركي با سوريه ندارد كه بتواند نيروي زميني به سوريه اعزام كند و به نظر ميرسد تنها گزينه پيش روي رياض استفاده از مرز تركيه است كه در اين صورت بايد اول با كردها مواجه شوند. اگرچه پارلمان تركيه هم ارسال نيرو را به صورت ابتدايي تاييد كرده است اما مقامات تركيه نيز انجام اين كار را مشروط به رهبري امريكا كردهاند. اين در حالي است كه آنكارا و واشنگتن درباره كردهاي سوريه اختلاف نظر جدي دارند. در حالي كه امريكاييها كردها را بهترين نيروهاي قابل اعتماد روي زمين عنوان كردهاند تركها كردها را شاخه سوري پ ك ك ميدانند كه بنابر گفته آنكارا ماهيت تروريستي دارند.
چالش اقتصادي
در كنار اين گزينهها بايد به چالشهاي اقتصادي سعوديها اشاره كرد. روزنامه «السفير» لبنان، در يادداشتي به قلم «مصطفي بسيوني» نويسنده و تحليلگر مسائل منطقهاي آورده است: «بودجه عمومي عربستان با بزرگترين كسري در تاريخ خود مواجه است؛ به گونهاي كه مجبور شده است به اجراي سياستهاي رياضت اقتصادي روي آورد و احتمال دارد اين سياستها، آثار داخلي داشته باشد، از طرفي هزينههاي جنگ در يمن و هزينه حمايت از طرفها و سازمانهاي درگير در منطقه زياد شده است كه اين مسئله بار اقتصادي زيادي بر دوش عربستان خواهد گذاشت و اين در حالي است كه قيمت نفت به شدت در سراشيبي سقوط قرار گرفته است.»
ترديد جهاني به نيت سعوديها
هرچند سعوديها هدف از اعزام نيرو به سوريه را مبارزه با داعش در قالب ائتلاف جهاني ضد تروريسم عنوان كردهاند اما به نظر ميرسد اين اعلام سعوديها به تحولات ميداني سوريه بهويژه در استان شمالي حلب ارتباط دارد، جايي كه داعش حضور خيلي محدودي دارد. اواخر هفته گذشته نيروهاي دولتي سوريه به همراه متحدان خود و با پشتيباني گسترده هوايي جنگندههاي روسي موفق شدند با رسيدن به شهركهاي نبل و الزهرا، مهمترين خطوط كمكرساني گروههاي مسلح از حلب به تركيه را قطع كنند. در نتيجه اين تحول مهم موازنه ميداني به صورت قابل توجهي به نفع دمشق تغيير يافت و همين مسئله باعث نگراني جدي گروههاي مسلح و حاميان آنها، بهويژه عربستان سعودي شده است و به همين دليل تنها يك روز پس از آزادي شهركهاي نبل و الزهرا، رياض اعلام كرد كه آماده فرستادن نيروي زميني به سوريه است. «فؤاد ابراهيم» نويسنده عربستاني، طي تحليلي در روزنامه الاخبار لبنان آورده است: «سقوط حلب براي رياض، يعني زيان حتمي و سعوديها به اين فكر ميكنند كه به هر طريقي كه شده بايد جلوي آن گرفته شود؛ حتي اگر لازم شود، ورود نظامي انجام گيرد.»
ش.د9405998