* بگذارید از موضوعی شروع کنیم که منطقه را درگیر کرده است؛ بحران بین قطر و گروهی از کشورهای عرب. موضع رسمی دولت عراق دراینباره چیست؟
** عراق برای آزادی سرزمین خود از چنگ باندهای تروریستی تاکنون هزاران شهید داده است. ملت عراق در دهههای گذشته درگیر مشکلات جنگهای مصیبتباری بود که نظام سابق با ایران و بعد کویت به راه انداخت و این مشکلات هنوز ادامه دارد. کشور ما هزینه سنگینی بابت سالهای تحریم داده است. بنابراین برایش دردناک خواهد بود که ببیند هر کشور دیگری دچار چنین مصیبتها یا خسارتهایی بشود. ما آمادهایم تمام تلاش خودمان را بکنیم تا دیدگاههای کشورهای دوست را به هم نزدیک کنیم. چون ما با همه اینها دوستی مشترک و روابطی تاریخی داریم. بر این باوریم که تمام مشکلات و منازعات را میتوان با گفتوگوی متقابل حل کرد.
* شما سفری به اردن و بعد عربستان سعودی داشتید و در کنفرانس ریاض شرکت کردید. ماحصل این سفر چه بود؟
** دیدگاه ما این است که عراق باید به دولتهای همسایهاش توجه کند و به صورتی جدی بکوشد ارتباط خوبی با آنها برقرار کند. سفر من یک سفر رسمی به اردن بود که در آن ملک عبدالله دوم را دیدم و باهم درباره روابط دوجانبه و همکاریهای مشترک بهویژه در زمینه بازرگانی و پروژههای مربوط به خط لوله نفت به خلیج عقبه و راه بینالمللی بین عراق و اردن صحبت کردیم. در آنجا دیدم درک مشترکی درباره بسیاری از مسائل وجود دارد و پادشاه اردن نیز ابراز آمادگی کامل کرد تا همهگونه همکاری بین دو کشور برقرار شود. همچنین در اجلاس داووس در بحرالمیت شرکت کردیم و من در آنجا درباره اوضاع عراق سخنرانی کردم. دیدارهای مشترکی هم با پادشاه اسپانیا داشتیم که دیدار خوبی بود. همه کشورها آماده همکاری با عراق هستند. زیرا تروریسم خطری برای همه کشورهای منطقه قلمداد میشود. طبعا همکاری نظامی یکی از ضرورتها بین کشورهای عربی است تا بتوانند ملتهای خود را در برابر فاجعه داعش بیمه کنند.
* بعد از اردن شما به ریاض رفتید. ارزیابی شما از کنفرانس عربی – اسلامی – آمریکایی و بازتابهای آن در روابط عراق و کشورهای عرب حوزه خلیجفارس چگونه است؟
** بله. این به دعوت ملک سلمان بود. من رفتم و در آن نشست بزرگ شرکت کردم. نشستهای جانبی هم بود که در آنها شرکت کردم. ما البته بنابر یک دعوت رفته بودیم. ولی من آرزو میکردم ای کاش ما برنامهای وسیعتر داشتیم. یا در بیانیه پایانی نظر ما را هم میآوردند تا به مسائل عراق و خطرهایی که تهدیدش میکند میپرداختیم. دوست داشتیم در آن بیانیه به این مسائل اشاره میشد. ما با این روحیه رفته بودیم تا بتوانیم مسائلی را بیان کنیم که به نفع عراق باشد. البته ما سعی میکنیم روابط خودمان را با عربستان سعودی حفظ کنیم. از جانب ما تا به حال سعی شده و از این پس هم میشود. شما میدانید که بین عربستان و عراق مرزهای مشترکی وجود دارد و برای همین باید رابطه ما بسیار صمیمانهتر و توسعهیافتهتر باشد.
* آیا به صورت انفرادی هم این موضوع را با خاندان سعودی مطرح کردید؟
** وقت خیلی تنگ بود. سه کنفرانس بود و باید در آخرین کنفرانس که همه بودند حرفهایی زده میشد. اما فقط به پنج سخنرانی اکتفا شد. ما دوست داشتیم سیاستهای خودمان را با صراحت بیان میکردیم. سیاست ما مبنی بر دوستی است. ما علاقهمند هستیم که رابطهمان با همه خوب باشد و از چشم این دولت به آن یکی نگاه نکنیم. اگر سخنرانی میکردیم همین را میگفتیم.
* شما به سیاست آینده ترامپ درباره عراق چگونه مینگرید؟
** ما مطمئن هستیم. تا الان که آمریکا با تروریسم جنگیده است. بهویژه تروریسم داعش و این برای ما بسیار مهم است. زیرا آمریکا یک ائتلاف بینالمللی را رهبری میکند و این ائتلاف از عراق حمایت میکند و با داعش میجنگد. البته در کنار سایر دولتهایی که دوست هستند.
* درباره جدیت دولت ترامپ نسبت به تعهداتی که تا به حال درباره عراق داده است، چه میگویید؟
** روزهای آینده اینها را اثبات خواهد کرد. ما باید ماهیت روابط را ببینیم. او هنوز رئیسجمهوری جدید است. حتی دفاتر او هنوز جا نیفتاده است. باید به ترامپ فرصت داد تا اینها را اثبات کند.
* در چارچوب تحولات موجود در منطقه، شما نقش ایران را در عراق چگونه میبینید؟
** ایران، كشور دوست ماست و ما نمیخواهیم موضعی ضدایران داشته باشیم. ما عراقیها جنگ برایمان بس است. چند سال جنگ داخلی و یک دهه جنگ با ایران و سپس اشغال کویت با آن عواقبی که داشت بس است. چند دهه است که ما داریم میجنگیم... برای چه؟ امروزه باید از هر چیزی که تشنجآفرین باشد پرهیز کنیم. ما نمیخواهیم از یکی بر ضد دیگری استفاده کنیم و برای خودمان دردسر درست کنیم. ما با ایران هزارو ٤٠٠ کیلومتر مرز مشترک داریم. روز اولی که داعش به منطقه حمله و موصل را اشغال کرد آنها به ما کمک و از ما پشتیبانی کردند. ما این حمایتهای انسانی و نظامی را که تهران در اختیار ما گذاشت ارج مینهیم. چون داعش ممکن بود خودش را به اربیل یا بغداد برساند. ازاینرو ایران بلافاصله دخالت کرد. وقتی که میگوییم میخواهیم روابطمان با ایران دوستانه باشد معنایش این نیست که بخواهیم با نگاه ایران به بقیه نگاه کنیم کمااینکه نمیخواهیم با نگاه بقیه به ایران نگاه کنیم.
* درباره بقیه کشورهای همسایه عراق چه میگویید؟
** به باور من، همه دولتهای همسایه عراق با هم منافع مشترک دارند. همه مواضعشان نسبت به عراق خوب است البته با درجاتی متفاوت که به ماهیت کمکهایشان برمیگردد زیرا روابط بین کشورها مبنی بر تمایلات شخصی افراد نیست، بلکه مبتنی بر احترام متقابل است و این برای عراق ضروری است. اما درهمینحال باید این روابط ترجمه شود. یعنی فقط دیدارها و صحبتها یا تلگرامهای متقابل به مناسبت روز ملی نباشد. باید یک همکاری مشترک و عملی بین کشورها در همه زمینهها وجود داشته باشد. ما از هرکس کمکی به ما کرده تشکر میکنیم. عربستان سعودی به ما کمک کرد و ما هرگز فراموش نمیکنیم. اما گفتیم ما دوست داریم رابطهمان با همه خوب باشد. بهگونهای که بتوانیم بین کشورها میانجیگری کنیم. الان شرایطی پیش آمده است که نمیگذارد عراق نقش یک میانجی را بین ایران و عربستان بازی کند. ولی ما دوست داریم روابط همه دولتهای منطقه با هم خوب باشد چون تنش به ضرر همه است. ما دوست داریم همه با هم کار کنند زیرا منافع مشترکی بین همه این دولتها وجود دارد و نباید به این منافع لطمه بخورد.
* نیروهای ترکیه هنوز در عراق مستقر هستند. شما این مسئله را چگونه حل میکنید؟
** نیروهای ترکیه بدون موافقت ما وارد شدند و هنگامی که موصل بهطور کامل آزاد شود آن وقت حرف خودمان را خواهیم زد. آنها با موافقت دولت عراق وارد نشدند. هیچ توافقی برای ورود آنها نشده است. همه مقامات عراقی هرگونه توافقی یا درخواستی را دراینباره رد کردهاند حتی به صورت یک مکالمه تلفنی هم چیزی مطرح نبوده است.
* ولی ترکیه به مواضع «پکک» در داخل خاک عراق حمله میکند.
** این موضوع به نظام سابق برمیگردد. براساس توافقی بین دو دولت هر کشور میتواند به عمق ٢٠ کیلومتر در کشور دیگر دخالت کند. بااینحال هنوز نیروهای ترکیه در بعضی مناطق کردستان عراق حضور دارند. حرفشان هم این است که با حزب کارگران کرد مبارزه میکنند. آنها در کوه قندیل هستند. این منطقه یک کوه فقط نیست، بلکه عبارت است از قلهها و دامنهها و چند رشتهکوه دیگر که بین ایران، عراق و ترکیه قرار دارد. این منطقهای است مملو از گروههای مسلح. تابهحال هیچکدام از این دولتها نتوانستهاند وارد این مناطق صعبالعبور شوند چون فقط میشود با حملات هوایی با آنها مقابله کرد. اما ورود نیروهای ترکیه به بعشقیقه در عمق صدکیلومتری عراق کاملا غیرمعقول است. ما سعی میکنیم با روشهای دیپلماتیک مسئله را حل کنیم اما وقتی موصل آزاد شد دیگر هیچ عذر و بهانهای پذیرفته نخواهد بود.
* آیا شما حاضرید توافق کنید که برای مثال مراکز پکک در عراق برچیده شود؟
** مقرهای این گروه از زمانهای قدیم در همان کوهها و دامنههایی که گفتم وجود داشته است. ما این مسئله را انکار نمیکنیم. ولی میگوییم نمیتوانیم برای یک جنگ طولانی نیروهایمان را آنجا مستقر کنیم. آنها هستند و ترکیه هم با آنها میجنگد.
* نظر شما درباره تحولات سوریه چیست. چگونه میشود این بحران را حل کرد؟
** از همان ابتدا نباید سوریه به باندها و گروههای تروریستی نظیر داعش یا غیرداعش واگذار میشد. نظر ما این بود که بین گروههای سیاسی و گروههای مقاومت واقعی که برای دموکراسی مبارزه میکنند نه چیز دیگری، یک توافق شود. امیدواریم حالا هم از طریق مذاکرات ژنو این توافق حاصل شود. نخستین گام، برگزاری انتخابات خواهد بود. اما تأکید بر سرنگونی بشار اسد ما را وارد جنگ و خونریزی میکند زیرا ارتش سوریه را در مقابل دیگران قرار میدهد و این یعنی ادامه جنگ. من از شخص بشار اسد دفاع نمیکنم، بلکه نمیخواهم همان بلایی که بر سر عراق آمد بر سر سوریه هم بیاید.
* بحث زیادی درباره مسئله انتخابات عراق است. آیا شما با اجرای آن در موعد مقرر موافق هستید؟ این طرح تا چه حد واقعبینانه است چون هنوز بعضی از استانها شاهد جنگ هستند؟
** کسی به فکر تعویق انتخابات نیست. من با بسیاری از اعضای پارلمان دیدار داشتم. همه اظهار کردند انتخابات باید در موقع قانونی خودش برگزار شود. اعتراض بعضیها هم طبیعی است. در دنیای سیاست جهتگیریهای مختلفی وجود دارد. هرکسی سعی میکند نظر خودش را بیان کند اما نظر جمعی تعیینکننده خواهد بود. میگویند آوارههای زیادی هستند. اما این آوارهها بههرحال شهروندان کشور ما هستند و باید رأیشان را گرفت. این منطقی نیست که انتخابات را به این دلیل به عقب بیندازیم. همچنین تعویق انتخابات خلاف قانون اساسی است. طبعا ممکن است مخالفتی باشد، اما تعویق انتخابات «مخالف مخالفتها»ست. ما اگر با این مسئله اساسی مخالفت کنیم که بنیان دموکراسی ما در عراق بر آن بنا شده، نتیجهاش یک سلسلهمخالفتهای دیگر با قانون اساسی خواهد بود و بعد دیگر برای عراقیها هیچچیزی باقی نمیماند. چون همین خواست مشترک و قانون اساسی مشترک است که ما را گردهم میآورد.
* آیا به باور شما در عمل امکان برگزاری انتخابات با حضور آوارگان وجود دارد. آیا این بر نتایج انتخابات اثری نخواهد داشت؟
** طبعا ممکن است اثر بگذارد. ما یک سال کامل برای انجام این کار وقت داریم. بگذارید موصل آزاد شود، مناطق دیگر مثل الحویجه و ... اینقدر پیچیده نیست. آزادسازی آنها آسان خواهد بود.
* آیا مسئله گزینش کمیساریای انتخابات پیش از موعد رأیگیری انجام شده است؟
** این یک بحث درجه دوم است. به اعتقاد من، مسئله کمیساریای انتخابات را میتوان قبل از انتخابات هم تعیین کرد. چون مهلت قانونی کمیساریای کنونی ماه سپتامبر آینده تمام خواهد شد. در یک ماه آینده مجلس تعطیل میشود و کمیتهای که مأمور این کار شده، فعالیت خود را برای انتخاب اعضای جدید شروع میکند. در دو یا سه ماه آینده این کمیساریا تشکیل خواهد شد.
* آیا این مدت برای آمادهشدن کافی است؟
** کسی که آنها را انتخاب میکند ناشناس نسبت به امور انتخابات نیست. آنها افرادی کارشناس هستند.
* به این معنا که ممکن است دوباره همان اسامی گذشته تکرار شود؟
** این بستگی به پارلمان خواهد داشت. پارلمان است که تعیین میکند.
* با بحث درباره شکل نظام عراق پس از داعش میشود بگویید نظر شما درباره پیشنهاداتی که مطرح شده و میگوید بهجای حکومت توافقی کنونی به سمت اکثریت سیاسی بروید، چیست؟
** صحبت درباره اینها خیلی زود است. ما باید ماهیت فراکسیونهایی را ببینیم که در انتخابات شرکت میکنند. آیا فراکسیونهایی فراطایفهای و قومی خواهند بود یا نه. بعد تکلیف این مسئله روشن خواهد شد.
* نظر شخصی شما درباره این موضوع چیست؟
** اعتقاد دارم بهسختی میشود به سمت یک حکومت با اکثریت رفت. زیرا ساختار عراق سهگانه است؛ شیعیان، اهل سنت و کُردها. باید از این توزیع کنونی به سمت دولت شهروندی برویم. اگر عراق براساس دولت شهروندی بنا گذاشته شود آنوقت همهچیز ممکن خواهد بود. آنوقت تشکیل احزاب بزرگ و گروههایی در دولت و گروههایی در اپوزیسیون ممکن خواهد شد، اما الان کسی که در اپوزیسیون هست میگوید من کنار گذاشته شدم و بنابراین ممکن است به سمت جنگ برود. بهتر است در مدت هشت یا ١٢ سال آینده به سمت شهروندی حرکت کنیم و به وابستگي به طوایف و اقوام بسنده نکنیم.
* درخواست برای انتقال به یک دولت شهروندی ما را به مبادلات سیاسی اخیر میکشاند، آیا شما موفق شدید در این رابطه به توافقی دست یابید؟
** طرفها پیشنهاداتی ارائه کردند و آنکه بهتر است باقی خواهد ماند. راهحل خوب است و آشتی همگانی یک ضرورت. گامهایی به سمت آشتی برداشته شده، اما نیازمند بهبود شرایط و کار بیشتر است.
* بعضی از مرحله بعد از داعش ابراز نگرانی میکنند؟
** یک نوع نگرانی وجود دارد، اما به اعتقاد من اراده متحدی که نقش مهمی در مبارزه با داعش داشت در آینده این مشکلات را هم حل خواهد کرد.
* نگرانی بزرگتر از گروههای مسلح مرحله بعد از داعش است. این گروهها دارای گرایشهایی هستند. آنوقت کجا خواهند رفت؟
** از مدتها پیش ما مشکلاتی داشتهایم، اما باید به عراقیها به صورت یکسان نگریست تا بتوانیم از همه این گرایشهای خاص فراتر برویم.
* شما طرفدار انحلال حشدالشعبی بعد از مرحله داعش هستید؟
** حشدالشعبی طبق قانون وجود دارد. ماندن یا انحلالش هم باید طبق قانون باشد.
* اقلیم کردستان نیز در آستانه برگزاری رفراندوم از اختلافات داخلی رنج میبرد؟
** الان همه به دنبال حل این مشکلات هستند. زیرا اگر این مشکلات باقی بماند مشکلات سختتری را به وجود خواهد آورد. بحث و جدل زیادی بین طرفهای کردی در داخل اقلیم وجود دارد. دیدارهای پنهان و آشکاری هست که تا حدودی هم موفقیتآمیز بوده و شاید بتواند مشکلات بین اربیل و بغداد را حل کند.
http://www.sharghdaily.ir/News/134477
ش.د9602725