دو گذرگاه مرزی «اقلیم» به ارتش عراق واگذار شد

(روزنامه ايران – 1396/07/26 – شماره 6621 – صفحه 20)

پیشمرگ‌ها، نیروهای نظامی کردستان عراق که دلگرمی بزرگی برای مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق بودند و بارزانی با اتکا به قدرت آنها، حدود سه هفته پیش مقابل بغداد، قدرت‌های منطقه‌ای و جامعه بین‌الملل ایستاد و همه‌پرسی غیرقانونی استقلال برگزار کرد، از بامداد دوشنبه همزمان با آغاز «عملیات تأمین امنیت کرکوک» او را تنها گذاشته‌اند و بدون کوچکترین مقاومتی از مواضع خود عقب‌نشینی می‌کنند تا ارتش و نیروهای امنیتی دولت مرکزی در راستای اجرای قانون‌اساسی، کنترل کامل شهرهای مورد مناقشه بین بغداد و اربیل را به دست بگیرند. دیروز سه‌شنبه، یک روز پس از آنکه در کمتر از 20 ساعت ارتش عراق کنترل کامل استان کرکوک را به دست گرفت و بر بام ساختمان‌های اداری این استان پرچم‌های عراق را جایگزین پرچم‌های اقلیم کرد، استان دیالی و دو شهر ایزدی‌نشین سنجار و بعشیقه در استان نینوا با عقب نشینی پیشمرگ‌ها، بدون درگیری، به کنترل کامل ارتش عراق درآمد.

دیروز سه‌شنبه همچنین دو گذرگاه مرزی «پرویزخان» و «باشماق» در مرز اقلیم و عراق که در اختیار نیروها و کارمندان وابسته به حزب اتحادیه میهنی کردستان عراق بود، به دولت عراق واگذار شده و این دو گذرگاه که پس از برگزاری همه‌پرسی استقلال در روز سوم مهر ماه به درخواست بغداد از سوی ایران بسته شده بود، بزودی بازگشایی می‌شود. مقامات عراقی دیروز از بازگشایی راه‌های مواصلاتی میان کرکوک، بغداد، اربیل و سلیمانیه نیز خبر دادند.

به گفته یک منبع دولتی عراقی، حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق قصد دارد، با اتکا به قانون اساسی کشورش و با استفاده از اختیارات قانونی خود، تسلط دولت فدرال را بر سراسر عراق بگستراند و وضعیت کشور را به حالت قبل از حمله داعش به عراق برگرداند. ارتش تحت امر عبادی که به همراه نیروهای واکنش سریع، مبارزه با تروریسم، یگان‌های زرهی و نیروهای مردمی حشد الشعبی توانسته با اقتدار گروه تروریستی داعش را در سراسر این کشور شکست دهد و تا پاکسازی کامل عراق از تروریست‌های داعش فاصله کمی دارد، عزم خود را برای حفظ اتحاد عراق و جلوگیری از هر اقدام تجزیه طلبانه داخلی نیز جزم کرده است. عملیات کرکوک نیز که بامداد دوشنبه با حدود 40 هزار نظامی عراقی کلید خورد، در همین راستا است.

این در حالی است که بقایای تروریست‌های داعش از کوچک‌ترین شکاف امنیتی در عراق برای احیای خود استفاده می‌کنند و روز دوشنبه چند ساعت پس از تسلط نیروهای ارتش عراق بر ساختمان استانداری کرکوک و عقب‌نشینی نیروهای پیشمرگ از این استان، این تروریست‌ها بر دو روستای الملح و طویلیعه در اطراف شهرستان دبس تسلط یافتند اما نیروهای مبارزه با تروریسم عراق بسرعت وارد عمل شدند و دیروز سه‌شنبه این دو روستا را از تروریست‌ها پس گرفتند. شهرستان دبس و چاه‌های نفت آن پیش از این تحت کنترل نیروهای پیشمرگ حزب دموکرات کردستان عراق وابسته به مسعود بارزانی بود.

روزگار انزوای بارزانی

حائز اهمیت‌ترین نکته در تحولات روزهای اخیر کرکوک و مناطق مورد مناقشه بین بغداد و اربیل که یکی پس از دیگری و به سادگی تحت کنترل بغداد درمی‌آیند، این است که مسعود بارزانی این روزها بسیار تنهاست. او که حدود 4ماه پیش با مطرح کردن موضوع برگزاری همه‌پرسی استقلال اقلیم به هیجانات قومی در منطقه دامن زد و تا روز همه پرسی نیز بی‌توجه به شکاف عمیقی که بین احزاب کردی بر سر برگزاری یا عدم برگزاری همه‌پرسی در شرایط حساس منطقه و عراق بر تصمیم خود اصرار ورزید، امروز بیش از هر کس پیامدهای این همه‌پرسی را لمس می‌کند. دیگر برای بارزانی نه در حزب اتحادیه میهنی کردستان و نه در فراکسیون گوران (تغییر) همپیمانی باقی نمانده است. اختلافات پیش آمده بین سلیمانیه و اربیل نیز به نیروهای پیشمرگ کرد نفوذ کرده به طوری که روز دوشنبه در جریان عملیات بغداد در کرکوک حزب اتحادیه میهنی به پیشمرگ‌های تحت امر خود دستور داد از مواضع‌شان عقب‌نشینی کنند و به خانه‌هایشان بروند.

برخی رسانه‌ها نیز دیروز فاش کردند، وزارت پیشمرگ‌ها نیروهای گردان ۷۰ وابسته به حزب طالبانی را از صفوف خود اخراج کرده‌اند. اقدامی که می‌تواند تنش‌ها میان دو طرف را افزایش دهد. در این میان فراخوان‌هایی برای تشکیل دولتی انتقالی در اقلیم کردستان برای مدیریت گفت‌وگوها با دولت مرکزی بغداد تشکیل شده است. ائتلاف دموکراسی و عدالت به رهبری برهم صالح دیروز از رهبران سابق حزب طالبانی خواست، حکومتی انتقالی در کردستان تشکیل دهند که وظیفه‌اش انجام گفت‌وگوهای سازنده با بغداد تا زمان اجرای انتخاباتی شفاف در اقلیم باشد. صالح تأکید کرد، شرایط کنونی نتیجه تلاش‌های مفسدان برای سرپوش نهادن بر غارت و چپاول به نام کرکوک و قوم کرد است.

اما هلال محمد، تحلیلگر سیاسی در این باره گفت، در شرایط کنونی امکان تشکیل چنین دولتی که از سوی برهم صالح پیشنهاد شده به‌دلیل اختلافات داخلی کردها وجود ندارد علاوه بر این کردها موضعگیری و اظهاراتشان در برابر دولت بغداد یکپارچه نیست و این مسأله شرایط آنها را در هر گفت‌وگوی آتی تضعیف خواهد کرد.

محمد در گفت‌وگو با ارم نیوز گفت: پس از شکست بارزانی در مسأله همه‌پرسی و کرکوک و افول ستاره‌اش به‌عنوان یک رهبر سیاسی در اذهان کردها و نیز پس از مرگ «مام جلال» (عمو جلال) محافل کرد از وجود رهبری واقعی که بتواند آرزوها و خواسته‌های کردها را تحقق بخشد و آنها را به سوی استقلال هدایت کند، خالی شد. در همین راستا لیست «نسل جدید» در بیانیه‌ای خواستار استعفای فوری مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان و رهبران پنج حزب حاکم شده و بارزانی را به عذرخواهی از مردم کرد فراخواند.

همپیمانان خارجی اربیل حمایت نکردند

همپیمانان منطقه‌ای و بین‌المللی بارزانی نیز او را تنها گذاشته‌اند. روز دوشنبه واشنگتن شاهد بود که نیروهای پیشمرگ عقب‌نشینی می‌کنند و برخی نیز در برابر نیروهای عراقی درهم شکسته‌اند اما تنها کاری که کرد صدور بیانیه‌ و دعوت همه طرف‌ها به آرامش و حفظ خویشتنداری بود. به گزارش خبرگزاری فرانسه، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری امریکا نیز به خبرنگاران گفت: در نبرد کرکوک ما طرف نیروهای عراقی یا کرد را نمی‌گیریم اما درگیری آنها را هم دوست نداریم. ما سالیان متمادی است که روابط بسیار خوبی با کردها داشته‌ایم، همچنین با عراقی‌ها نیز روابط خوبی داریم اما در این نبرد طرف هیچ یک را نمی‌گیریم.

سخنگوی پنتاگون نیز ضمن تأکید بر حضور نیروهای امریکایی در اطراف منطقه کرکوک، به خبرنگاران گفت: نیروهای امریکایی از هیچ یک از طرف‌های درگیر در بن‌بست کرکوک حمایت نمی‌کنند بلکه از عراق متحد دفاع می‌کنند. وی تصمیم برای برگزاری همه پرسی استقلال اقلیم را تأسف‌آور دانست و تأکید کرد، اقدامات باید برمبنای قانون اساسی و مذاکرات صورت گیرد. ملک‌سلمان، پادشاه عربستان نیز که تا قبل از برگزاری همه پرسی سیگنال‌هایی را مبنی بر حمایت از همه پرسی می‌داد، دوشنبه شب در گفت‌و‌گوی تلفنی با عبادی بر حمایت کشورش از وحدت عراق و مخالفت با نتایج همه‌پرسی استقلال اقلیم کردستان عراق تأکید کرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دوشنبه شب در گفت‌و‌گوی تلفنی با نخست‌وزیر عراق خواستار مذاکره برای حل اختلافات موجود میان بغداد و اقلیم کردستان عراق شد. او برضرورت پرهیز از توسل به زور و تلاش برای انجام مذاکره برای حفظ وحدت و یکپارچگی عراق و برقراری آرامش طولانی مدت بر اساس قانون اساسی عراق تأکید کرد. پیشتر سازمان ملل نیز خواستار برداشتن «گام‌های هماهنگ» برای برقراری آرامش در استان کرکوک و گفت‌و‌گو میان طرف‌های عراقی به منظور «مدیریت اوضاع» شده بود.

میخاییل بوگدانف، معاون وزیر خارجه و نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور خاورمیانه نیز اعلام کرد، تخلیه سرکنسولگری این کشور در اربیل پایتخت اقلیم کردستان عراق برنامه‌ریزی و بررسی می‌شود. روسیه با اقلیم کردستان عراق روابط خوبی دارد، اما با این حال از تمامیت ارضی و یکپارچگی عراق حمایت می‌کند و همکاری‌ها با این اقلیم را نیز در چارچوب مناسبات با حکومت مرکزی در بغداد تنظیم می‌کند.

روزنامه رأی‌الیوم در تحلیلی نوشت: بزرگترین قربانی [همه‌پرسی] و این تحولات نظامی [در کرکوک] شخص بارزانی است که رؤیای استقلالش تا به این لحظه به کابوس تبدیل شده است. دیگر استعفای او از حزب و ریاست اقلیم هر دو با هم بعید نیست و هفته‌های آینده بسیار سرنوشت‌ساز خواهد بود.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/204264

ش.د9602907