آمانو درخواست صریح نیکی هیلی و دیگر مقامات آمریکایی از آژانس را به بیانی دیگر و به بهانه لزوم بازتفسیر بندT ضمیمه اول توافق هسته ای مطرح کرده است. فراتر از آن، آمانو در موضع گیری های بعدی خود تاکید کرد که آژانس برای راستی آزمایی فعالیت های هسته ای ایران می تواند به هر مکانی در ایران دسترسی داشته باشد و در این خصوص تفاوتی میان اماکن نظامی و غیر نظامی وجود ندارد
مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در جریان سفر اخیر خود به ایران و دیدار با مقامات کشورمان، بار دیگر از پایبندی جمهوری اسلامی ایران به برجام سخن گفت. همچنین آمانو از دیگر اعضای 1+5 نیز خواست تا به تعهدات خود در قبال توافق هسته ای پایبند باشند. بر اساس آنچه مسئولین سازمان انرژی اتمی اعلام کرده اند، آمانو در این سفر درخواست جدیدی برای بازرسی از کشورمان نداشته است. با همه این اوصاف، نباید از بازی دوگانه آمانو و دیگر مقامات آژانس در قبال کشورمان غافل گردید. در این خصوص نکاتی وجود دارد که نمی توان به سادگی از کنار آنها گذشت:
1- در جریان سفر نیکی هیلی به وین و دیدار وی با آمانو، نماینده ایالات متحده آمریکا در سازمان ملل متحد از مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی خواست تا بر سر بازرسی از اماکن نظامی ایران مواضع سخت تری را در قبال کشومان اتخاذ شود. در این دیدار، نیکی هیلی صراحتا از آمانو خواست تا در این خصوص به بند T مندرج در ضمیمه اول توافق هسته ای استناد کند. مطابق بند T ضميمه اول برجام، «فعاليت هايي كه مي تواند در طراحي و توسعه يك وسيله انفجاري هسته اي نقش داشته باشند» ممنوع شده اند. اين فعاليت ها طبق متن برجام موارد ذيل را شامل مي شوند:
-طراحي، توسعه، ساخت، دستيابي و يا استفاده از مدل هاي كامپيوتري براي شبيه سازي وسايل انفجاري هسته اي؛
- طراحي، توسعه، ساخت، دستيابي و يا استفاده از چاشني هاي انفجاري چند نقطه كه براي توسعه يك وسيله انفجاري هسته اي مناسب هستند، مگر اينكه مقاصد غيرهسته اي بودن آن توسط كميسيون مشترك تاييد شده باشد و موضوع پايش باشد؛
-طراحي، توسعه، ساخت، دستيابي و يا استفاده از سيستم هاي تشخيص انفجار (دوربين هاي Streak، دوربين هاي سرعت بالا و يا دوربين هاي (Flash x-ray) مناسب براي توسعه تجهيزات انفجار هسته اي مگر اينكه مقاصد غيرهسته اي بودن آن توسط كميسيون مشترك تاييد شده باشد و موضوع پايش باشد.
2- آمانو متعاقب دیدار نیکی هیلی با وی، خواستار بازتفسیر بندT برجام از سوی اعضای 1+5 شد. آمانو اظهار داشت که آژانس اختیارات لازم را برای راستی آزمایی این بند ندارد. منظور مدیر کل انرژی اتمی از این ادعا کاملا مشخص بود! منظور وی از اختیارات لازم در این خصوص، دسترسی به اماکن نظامی ایران به بهانه راستی آزمایی فعالیت های هسته ای کشورمان بود. به عبارت بهتر، آمانو درخواست صریح نیکی هیلی و دیگر مقامات آمریکایی از آژانس را به بیانی دیگر و به بهانه لزوم بازتفسیر بندT ضمیمه اول توافق هسته ای مطرح کرد. فراتر از آن، آمانو در موضع گیری های بعدی خود تاکید کرد که آژانس برای راستی آزمایی فعالیت های هسته ای ایران می تواند به هر مکانی در ایران دسترسی داشته باشد و در این خصوص تفاوتی میان اماکن نظامی و غیر نظامی وجود ندارد. این اظهارات آمانو با واکنش صریح مقامات کشورمان رو به شد. چنانچه بارها اعلام شده است، بازرسان آژانس به بهانه راستی آزمایی فعالیت های هسته ای ایران، حق دسترسی به اماکن نظامی ایران را ندارند. بدیهی است که حفظ اسرار نظامی هر کشوری، خط قرمز آن محسوب می شود. این قاعده در خصوص جمهوری اسلامی ایران نیز صادق است. در هر حال، اینکه آمانو دو سال پس از انعقاد توافق هسته ای و آن هم پس از دیدار نیکی هیلی، به یاد بازتفسیر بند T برجام افتاد، خود مسئله ای است که نشان دهنده بازی مستقیم وی در زمین آمریکاست.
3- سفر اخیر آمانو به ایران و تایید دوباره پایبندی کشورمان به توافق هسته ای از سوی وی، نباید منجر به خطای محاسباتی مسئولین دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان در قبال آژانس شود. آمانو و دیگر مقامات آژانس نشان داده اند که همزمان با تشدید فشارهای کاخ سفید، مواضع فنی و حقوقی خود در قبال توافق هسته ای را نیز "بازتنظیم" می کنند. نمونه این رفتار را در جریان تقاضای آمانو برای بازتفسیر بند T برجام مشاهده کردیم. از این رو، همچنان باید در قبال آژانس و مدیر کل آن، رویکردی محتاطانه با چاشنی بی اعتمادی داشت. به عبارت بهتر، نباید به آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان ستونی محکم برای حفظ توافق هسته ای تکیه کرد. یکی از پیش شرط های اساسی مدیریت شرایط پیچیده موجود در قبال برجام، عدم اعتماد به این مجموعه ( در عین استقبال از گزارش های مقطعی آن ) است./
