ظرفیت‌های اقتصادی روسیه برای ایران

پایگاه بصیرت / گروه اقتصادی/محمدصادق امانی

ایران و روسیه در سال‌های اخیر وارد دوره جدیدی از روابط خود شده‌اند؛ مقامات ارشد هر دو کشور بر راهبردی بودن این رابطه تاکید دارند. همکاری روسیه با ایران در بحران سوریه و تحریم های غرب علیه ایران و روسیه باعث نزدیکی سیاسی پیش از پیش دو کشور شده است و انتظار می‌رود که این نزدیکی روابط در حوزه «اقتصادی» نیز گسترش یابد.

روسیه فرصتی اقتصادی برای ایران
روسیه با داشتن حدود 145 میلیون نفر جمعیت یک فرصت مناسب برای اقتصاد ایران است؛ ایران می‌تواند با استفاده از مزیت‌های نسبی خود در رابطه با روسیه استفاده کند و روابط راهبردی اقتصادی با روسیه را ترتیب دهد، بر همین اساس و با سفر مجدد پوتین، رییس جمهور روسیه، در آبان ماه به تهران، گفت وگو هایی برای انعقاد پیمان پولی 2 جانبه بین ایران و روسیه انجام پذیرفت تا از این پس مبادلات تجاری و همکاری‌های اقتصادی ایران و روسیه با مشکلات کمتری روبرو باشد.

سطح مبادلات تجاری بین ایران و روسیه در سال 2016 در حدود 2/2 میلیارد دلار اعلام شده است که با توجه به گستردگی تعاملات سیاسی بسیار اندک است و کارشناسان رقم حدود 10 میلیارد دلار را مناسب و امکان پذیر می‌دانند.
نکته قابل توجه اینجاست که عمده اقلام صادراتی ایران به روسیه شامل میوه جات، خشکبار، سبزیجات، کالاهای سنتی و کشاورزی، سیمان، لیوان پایه‌دار، بخاری، پلی‌اتیلن و لوازم خانگی است که اتفاقا اقلامی هستند که امکان تولید در روستاها و شهرهای کوچک ایران را دارند و کشورمان می‌تواند با توسعه همه جانبه صادرات خود مبتنی بر برنامه ریزی‌های صحیح به رونق مناطق مختلف کشور خود کمک کند و گامی بزرگ در راستای اقتصاد مقاومتی برداشته شود، از طرف دیگر ایران  وارد کننده چوب و کاغذ از روسیه است و این امکان وجود دارد که با برنامه ریزی صحیح از این پس  ایران و روسیه نیازهای خود را به جای تامین از کشور های غیر، از طریق کالاهای مشابهی که در دو کشور تولید می‌شود تامین کنند.
تولید بخش عظیمی از محصولات کشاورزی در روسیه به دلیل نارسی‌های آب و هوایی که دارد غیر ممکن است، با توجه به این موضوع اگر دیپلماسی اقتصادی مناسبی برای صادرات محصولات کشاورزی ایرانی ایجاد شود با توجه به پایداری نسبی بازار روسیه گام بلندی در راستای افزایش توان کشاورزی ایران برداشته می‌شود. 

رجب صفر اُف، رئیس شورای روابط ایران و روسیه، اخیرا سفری به ایران داشته و ضمن سفر به 14 استان ایران آمادگی روسیه را برای حضور شرکت‌ها و تولیدات ایرانی اعلام کرده است.
وی با اشاره به ضرورت رعایت استانداردهای روسیه برای صدور کالا و ثبت شرکت های تولیدی ایران در این کشور، گفت: با توجه به روابط بسیار خوب میان دو کشور، روسیه از صادرات کالاهای ایرانی استقبال می‌کند.
فرهاد پرند، رایزن بازرگانی ایران در روسیه، هم از حمایت دولت از شرکت‌های ایرانی برای حضور پایدار در بازار روسیه در سنوات آتی خبر داد و گفت: روسیه تنها در بخش قطعات خودرو ، سالانه 15 میلیارد دلار واردات دارد و این فرصت بسیار خوبی برای قطعه سازان ایرانی است.
وی خواستار تاسیس شرکت های ایرانی و تبلیغات کالاهای ایرانی در روسیه شد و گفت: همه زیرساخت ها برای ورود کالاهای ایرانی به بازار روسیه فراهم شده است و در این خصوص دفتر تحکیم وحدت مسکو-تهران و رایزن بازرگانی آماده همکاری با واحدهای تولیدی است.

با همه این توضیحات می‌توان نتیجه گرفت بازار روسیه آماده میزبانی تولیدات شرکت‌های ایرانی است و این بازار منتظر همت بازرگانان ایرانی است. هر روز غفلت از این ظرفیت به مثابه از دست دادن میلیاردها تومان است.

در کنار این موضوع کریدور شمال-جنوب که هند را از طریق ایران و روسیه به کشور های اسکاندیناوی وصل می‌کند، فرصت های بیشماری را پیش روی اقصاد‌های ایران و روسیه قرار می‌دهد. همچنین تسهیل روابط تجاری دو کشور از طریق پیمان‌های پولی دوجانبه و دیگر روش‌های پولی این امکان را فراهم می‌کند تا با استفاده از تمام ظرفیت‌های موجود در بخش‌های مختلف ترانزیت، کشاورزی، انرژی و صنایع  دو کشور سطح روابط خود از راهبردی سیاسی به راهبردی اقتصادی ارتقا دهند.

تاثیرات حذف دلار از مبادلات ایران و روسیه
برقراری پیمان پولی دو جانبه بین ایران و روسیه و حذف دلار از مبادلات دوجانبه با رعایت مسایل فنی چنین پیمان‌هایی دارای تاثیرات کلان در ابعاد سیاسی و اقتصادی است.
 در بعد سیاسی با برقراری و عملی شدن پیمان پولی دو جانبه بین ایران و روسیه و استفاده از ارزهای محلی به جای دلار، دو کشور در مسیر کاهش قدرت و اعتبار دلار گام بر می‌دارند. حذف دلار از آن جهت برای کشور ایران و روسیه اهمیت دارد که هر دو کشور با تحریم‌های امریکا مواجه هستند. بر همین اساس بهترین و پایدارترین راهکار برای بی اثر کردن تحریم‌ها نه مذاکره برای برداشته شدن موقت تحریم‌ها که قطع وابستگی به دلار تا جای ممکن است، چرا که تا زمانی که سلطه دلار بر کشورهای مختلف وجود داشته باشد عملا استقلال آن‌ها مورد تهدید است و آن کشور‌ها به دلار امریکا وابستگی دارند.
در بعد اقتصادی باید گفت علارغم انعقاد برجام و همچنین قول مسوولان برای گشایش در فعالیت بانک ها، موانع بانکی بین ایران و روسیه همچنان پابرجاست است این در حالی است که مقامات ارشد دو کشور بر گسترش روابط تاکید دارند، بنابراین یکی از راه حل‌های عملی و عاقلانه‌ای که در دسترس است تسهیل روابط بانکی دو کشور از طریق پیمان پولی دوجانبه، البته با رعایت الزامات آن است تا روابط اقتصادی بین دو کشور تحت تاثیر قدرت‌های خارجی نباشد. از طرفی پیمان پولی دوجانبه بین ایران و روسیه به مبادلات تهاتری بین دو کشور پایان می‌دهد که این خود از امتیازهای پیمان پولی برای کشور ایران است.

چرا پیمان پولی دوجانبه؟
کشورهای جهان  پس از بحران و رکود اقتصادی سال 2007 میلادی برای کاهش وابستگی به دلار به فکر انعقاد پیمان‌های پولی دوجانبه و چند جانبه افتادند، در ایران با تشدید تحریم های امریکا در سال 1390 شمسی دولت وقت مذاکراتی را با کشور روسیه برای انعقاد پیمان پولی دوجانبه انجام داد که به نتیجه مطلوب نرسید حال با گذشت 6 سال از تشدید تحریم‌ها و بیش از یک سال از انعقاد برجام  با پا برجا بودن مشکلات بانکی دوباره موضوع انعقاد چنین پیمان پولی بین ایران و روسیه  در محافل مطرح شده است.
در همین رابطه حضرت آیت الله خامنه ای، رهبر معظم انقلاب، در 28 شهریور ماه سال 1395 عنوان کردند: «اگر مسؤولین و مردم بتوانند اقتصاد مقاومتی را به معنای واقعی کلمه محقق و کشور را از جادوی مالی و پولی دشمن خلاص کنند و ارزش و آقای دلار را در زندگی عادی بشکنند، کشورهای دیگر را نیز نجات داده و برای آن ها الگو خواهند شد». ایشان همچنین در دیدار اخیر خود با پوتین رییس جمهور روسیه بیان کردند: «می‌توانیم تحریم‌های امریکایی‌ها را با روش‌هایی همچون حذف دلار و جایگزین کردن پول ملی در مبادلات اقتصادی دو یا چند جانبه، بی‌اثر و آمریکا را منزوی کنیم». سخنان صریح مقام معظم رهبری و سابقه کارشناسی این موضوع سبب شده که انتظاری صحیح و مبارک برای عملی شدن پیمان پولی دو جانبه بین ایران و روسیه شکل گیرد و این موضوع در کنار توسعه و عملی سازی فرصت های روابط تجاری ایران و روسیه، دو موضوع مهم اقتصادی است که دولت می تواند با تمرکز بر آنها زمینه رونق اقتصادی را بیشتر فراهم کند./