شرط‌بندی بزرگ فرانسه در ایران

(روزنامه بهار – 1396/14/14 – شماره 221 – صفحه 4)

امضای نخستین قرارداد جدید نفتی در دوران پساتحریم میان شرکت ملی نفت ایران و کنسرسیوم بین المللی به رهبری شرکت نفتی توتال فرانسه برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی به ارزش 4. 8 میلیارد دلار بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشته است.پایگاه اینترنتی شبکه یورونیوز در گزارشی عنوان کرد: این اولین سرمایه گذاری مهم یک کشور غربی در امور انرژی از زمان برداشته شدن تحریم‌ها علیه ایران است. شرکت توتال پیش از اعمال تحریم‌های بین المللی علیه ایران در سال‌های گذشته یکی از بزرگترین سرمایه گذاران در ایران محسوب می‌شد.

بلومبرگ: ایران، مقصدی وسوسه انگیز

پایگاه اینترنتی شبکه بلومبرگ نیز تصریح کرد: پاتریک پویانه، مدیرعامل توتال اعلام کرد : این شرکت انتظار دارد که مسیر برای مشارکت بیشتر در پروژه‌های نفتی و گازی در ایران باز شود. وی گفت که بار دیگر به ایران بازخواهد گشت چون این اولین قرارداد از بین چندین قرارداد میان ایران و شرکت توتال است. همزمان با اینکه ایران به دنبال تقویت تولیدات و محصولات خود پس از سال‌ها محدودیت‌های مالی بوده، این کشور مقصدی وسوسه انگیز برای کشورهای خارجی محسوب می‌شود. شرکت توتال تجربه فعالیت در ایران را داشته و تا پیش از اعمال محدودیت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری علیه ایران در سال 2006 در ایران فعالیت هایی داشت. « احمد بن سالم» یک تحلیلگر مسائل تجاری گفت: شرکت‌های زیادی هستند که خواهان بازگشت به ایران بوده‌اند که از جمله این شرکت‌ها می‌توان به شرکت شل و شرکت ایتالیایی اِنی (Eni) اشاره کرد.

سی ان بی سی: نقطه عطفی برای ایران

پایگاه اینترنتی شبکه سی ان بی سی نیز عنوان کرد: قرارداد ایران و شرکت توتال اولین قرارداد با یک شرکت نفتی اروپایی پس از گذشته بیش از یک دهه محسوب می‌شود که نقطه عطفی برای ایران محسوب می‌شود. ایران امیدوار است که این قرارداد دوران جدیدی را در اعتماد سرمایه گذاران ایجاد کند و امتیاز ویژه‌ای برای بخش تولیدات نفتی اش باشد. ریچارد مالینوسون، تحلیلگر مسائل بین المللی به ان بی سی گفت: این تصمیم توتال برای انعقاد قرارداد با ایران یک نشانه مثبت محتاطانه برای روند سرمایه‌گذاری خارجی در ایران محسوب می‌شود. هند نیز روز دوشنبه در مورد توسعه دیگر فازهای میادین گاز طبیعی ایران ابراز تمایل کرد. ایران دومین تامین کننده نفت خام هند محسوب می‌شود و همچنین هند یکی از بزرگترین سرمایه گذاران خارجی در صنعت نفت و گاز ایران است. با این حال برخی تنش‌های سیاسی از جمله سیاست‌های آمریکا در قبال ایران ممکن است حصول نهایی این قراردادها را با مشکل مواجه کند.

آسوشیتدپرس: اولین قرارداد

خبرگزاری آسوشیتدپرس در تشریح حصول قرارداد میان ایران و شرکت توتال تصریح کرد: ایران یکی از کشورهای غنی از ذخایر نفت و گاز در جهان توانست پس از توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهان به سرعت تولید نفت خام خود را افزایش دهد. این توافق ذخایر گاز طبیعی ایران را افزایش می‌دهد و تامین گاز طبیعی برای مصارف داخلی ایران را نیز تضمین خواهد کرد. این قرارداد همچنین رای اعتمادی نسبت به ایران در دنیای تجارت بوده به ویژه در زمانی که دونالد‌ترامپ رئیس جمهوری آمریکا تهدید به بازنگری در توافق هسته‌ای کرده است. آسوشیتدپرس نوشت: از زمان اجرای توافق هسته ای، ایران در بخش‌های دیگر امور تجاری موفق عمل کرده است. شرکت‌های بوئینگ و ایرباس توافق نامه‌های چند میلیارد لاری با شرکت ایران ایر امضا کرده‌اند که تمامی این توافق‌ها تاییدیه وزارت خزانه داری آمریکا را به همراه داشته است.

فرانسه فرصت را از دست نداد

روزنامه واشنگتن پست نیز عملکرد شرکت فرانسوی توتال را ستود و با انتقاد از دولت‌ترامپ به دلیل تخریب مسیر رفتن به ایران، نوشت: فرانسه پس از لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران هیچ فرصتی را برای بازسازی روابط اقتصادی با ایران از دست نداده است. این روزنامه آمریکایی در پی امضای قرارداد میان شرکت فرانسوی توتال و ایران افزود: در اوایل 2016 که لغو تحریم‌ها شروع شد، فرانسه قراردادهایی برای فروش جت‌های تجاری ایربــاس و بازگشت خودروسازی پژو به ایران امضا کرد و توتال هم خریدار نفت خام ایران شده است. فرانسه روز دوشنبه یک شرط‌بندی بزرگ دیگر کرد و توافقی چند میلیارد دلاری برای توسعه میدان عظیم گازی پارس جنوبی امضا کرد. پیام بزرگ این توافق آن است که وقتی نوبت به میادین وسیع گاز و نفت ایران می‌رسد، فرانسه و ایالات متحده هر کدام مسیرهای متفاوتی را در قبال ایران در پیش می‌گیرند.

این رسانه آمریکایی تاکید کرد در حالی که توتال فرانسه شرط‌های بزرگی روی میادین گازی ایران گذاشته است، رقبای آمریکایی این شرکت فقط از دور نظاره گر هستند. رهبران فرانسه و هیات‌های بازرگانی این کشورها ماه‌ها صرف تدوین توافق توتال کردند. این در حالی بود که دونالد‌ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در واشنگتن از هر فرصتی برای انتقاد از توافق هسته‌ای استفاده کرد. به همین دلیل، شرکت‌های نفتی آمریکا در حاشیه ایستاده بودند تا شاید سرنخی به دست آورده و متوجه شوند که آیا می‌توانند روزی موضع روشنی را (از جانب دولت آمریکا) مشاهده کرده و به بازار ایران سرازیر شوند. واشنگتن پست ادامه داد: تلاش برای وضع تحریم‌های جدید علیه ایران در کنگره نشان می‌دهد که شرکت‌های نفتی آمریکایی تا مدت‌های طولانی نمی‌توانند به سمت ایران نگاه کنند. فعلا شرکت بوئینگ پرچمدار (بازگشت به ایران) است.

بوئینگ مصمم است از شرکت ایرباس ـ مستقر در فرانسه ـ عقب نیفتد و از ایران که نیازمند هواپیماست، سفارش بگیرد. سال گذشته بوئینگ توافقی برای فروش حدود یکصد هواپیما با ایران امضا کرد. این شرکت، آوریل امسال هم به توافقی با شرکت هواپیمایی آسمان برای فروش سی هواپیمای 737 MAX امضا کرد. این رسانه آمریکایی ادامه داد: ورود ایرباس به بازار ایران با شعار‌ترامپی «اول آمریکا» منافات دارد. بعضی قانونگذاران جمهوریخواه و لابی گران با اقدام بوئینگ مخالف هستند و ادعا می‌کنند که هواپیماهای فروشی به ایران می‌تواند برای ارسال کمک به دولت سوریه مورد استفاده قرار بگیرد. واشنگتن پست تاکید کرد: روابط نزدیک‌ ترامپ با عربستان سعودی نیز که دشمن اصلی ایران در منطقه است، می‌تواند به زیان منافع آمریکا باشد.

اویل پرایس: بازگشت توتال

تارنمای آمریکایی ‘اویل پرایس نوشت: توتال فرانسه اولین شرکت غربی است که با یک قرارداد بزرگ به ایران بازمی گردد. این تارنمای خبری که در حوزه نفت و گاز فعالیت می‌کند، نوشت: قرارداد توتال 20 ساله است و شروط فنی و تجاری زیادی در آن گنجانده شده است. زیربنای این توافق ماه نوامبر سال گذشته گذاشته شده بود. توتال منتظر بود تا بخش‌های دیگری از تحریم‌های آمریکا علیه ایران بی اثر شود و بعد از آن، تصمیم نهایی را درباره سرمایه گذاری در این پروژه گازی اتخاذ کند. اویل پرایس به پیش بینی نتایج این توافق و توسعه نهایی فاز 11 پارس جنوبی نوشت: توتال با داشتن 50. 1 درصد سهام، شرکت برتر در میان کنسرسیومی است که با شرکت ملی نفت ایران توافق امضا کرد.

سایر رسانه‌ها چه نوشتند؟

پایگاه اینترنتی «بیزنس رکوردر» نیز با تیتر «بازگشت توتال به ایران» خبر انعقاد قرارداد ایران با شرکت توتال را بازتاب داد و نوشت: این اولین سرمایه گذاری مهم یک کشور غربی در جمهوری اسلامی ایران از زمان لغو تحریم‌ها علیه تهران است. پایگاه اینترنتی میدل ایست آن لاین نیز در گزارشی عنوان کرد: غول نفتی فرانسه با نادیده گرفتن فشارهای آمریکا قرارداد مهم گازی با ایران منعقد کرد. همچنین پایگاه اینترنتی اندیشکده «آتلانتیک» عنوان کرد: این اولین قرارداد امور انرژی میان ایران و یک شرکت خارجی از زمان حصول توافق هسته‌ای است.

رادیو بین المللی فرانسه نیز گزارش داد، شرکت نفتی فرانسوی توتال که رهبری یک کنسرسیوم بین‌المللی شامل شرکت ملی نفت چین را بر‌عهده دارد، روز دوشنبه سوم ژوئیه، یک قرارداد به ارزش 4. 8 میلیارد دلاری را برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی با ایران امضا کرد. پایگاه اینترنتی دوویچه وله نیز نوشت: «پاتریک پویانه» مدیر عامل توتال در مراسم امضای این توافق گازی با مقامات ایرانی و شرکت نفت ملی چین در تهران، که پس از چند سال تاخیر انجام شد، از آن به عنوان «روزی تاریخی» یاد کرد و ضمن ستودن چنین توافقی گفت که «این روزی است که ما به ایران بازگشتیم.»

توتال، سرمایه اولیه 1 میلیارد دلار (876 میلیون یورو) را در فاز اول این پروژه بیست ساله تامین خواهد کرد و 50. 1 درصد سود خواهد بود. سرمایه گذاری این شرکت در نهایت به 5 میلیارد دلار خواهد رسید. شرکت چینی 30 درصد و شرکت ایرانی پتروپارس 19. 9 درصد در این پروژه سهم خواهد داشت.

دوویچه وله افزود: توتال علاقه مند به بازگشت دوباره به بازار ایران از زمان امضای توافق تاریخی سال 2015 بین ایران و شش قدرت جهان بوده است؛ توافقی که تحریم‌های تهران را به ازای محدودیت برنامه هسته‌ای ایران لغو کرد. هر چند این قرارداد سال گذشته نهایی شد اما مسئولان فاز 11 اعلام کردند که اجرای آن به دنبال تهدید «دونالد‌ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا در تبلیغات انتخاباتی‌اش درباره پاره کردن توافق هسته‌ای چند ماه به تاخیر افتاد. «بیژن زنگنه» وزیر نفت ایران گفت که کشورش به حدود 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری در صنایع نفت خود در پنج سال آینده نیاز دارد تازمان از دست رفته در دوران تحریم را جبران کند. دوویچه وله اضافه کرد: ایران دومین ذخایر بزرگ گازی را در جهان در اختیار دارد و برای توسعه پروژه‌های گازی و نفت خود توافقات اولیه را با شرکت‌های گازپروم روسیه و شل امضا کرده است.

سرمایه‌گذار بعدی کیست؟

یکباره ورق برگشت. با روی کارآمدن محمود احمدی نژاد نگاه دولت در عرصه بین‌المللی به کلی تغییر کرد. همین عامل موجب شد به مرور زمان اکثر کشورها در ارتباطاتشان با ایران تجدید نظر کنند؛ شرکت‌هایی که حتی در ایران سرمایه‌گذاری کرده بودند، کم کم از ایران خارج شدند و به بازارهای دیگر رفتند. همین رویه درباره توتال هم رقم خورد. با گسترده شدن تحریم‌های بین‌المللی توتال هم مثل بقیه کشورها دیگر از پارس جنوبی رفت و از پروژه‌هایی که در دست داشت، کناره گیری کرد. قانون داماتو بعدها به قانون ایسا تغییر کرد.

هرچند که ایران بنا به خروج یک طرفه توتال به مراجع بین‌المللی شکایت کرد، اما زیان هایی که در نتیجه خروج این شرکت و شرکت‌های مشابه به ایران وارد شد، سبب شد تا ایران در پارس جنوبی‌ دربرداشت گاز از رقیب خود یعنی قطرجا بماند. پس از توافق برجام خیلی از شرکت‌ها به ایران چراغ سبز نشان دادند، از جمله توتال. از سال گذشته مذاکره با توتال برای حضور دوباره در پارس جنوبی جدی‌تر شد. این مذاکرات نهایتا منجر به امضای قرارداد برای توسعه فاز 11 پارس جنوبی در قالب الگوی جدید قراردادهای نفتی شد. با ورود توتال حالا باید منتظر ماند که کدام شرکت خارجی دیگر به رقابت با این غول نفتی فرانسوی برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران برنده خواهد شد.

ش.د9603534