(روزنامه مردمسالاري ـ 1396/06/26 ـ شماره 4416 ـ صفحه 10)
* پس از شکلگیری برجام، انتظارات بسیاری برای گشایشهای اقتصادی وجود دارد. آیا روند تغییرات در وزارت خارجه میتواند این انتظارات را برآورده کند؟
** این انتظار در فضای پسابرجام و امکان بهره برداری از منافع برجام اشاره درستی است، منتها در یک نگاه کلان تر و بالاتر، برنامه ششم توسعه کشور، وزارت امور خارجه را مکلف کرده که دیپلماسی اقتصادی را به عنوان محور فعالیتهایش در نظر بگیرد و نکته قابل توجه هم این است که فعالیت همه دستگاه های دولتی در حوزه اقتصادی بینالملل با هماهنگی وزارت امور خارجه انجام میشود و این یک نقش محوری و کلیدی برای وزارت امور خارجه در فعالیتهای اقتصادی کشور است و این هم به معنای فعالیت اقتصادی وزارت امور خارجه نیست بلکه باز کردن فضاهای بینالمللی و تعامل بینالمللی برای حوزه اقتصاد کشور در سطح بینالملل است.
* در مجلس و کمیسیون امنیت و سیاست خارجی چه حرفها و بحثهایی در این رابطه وجود دارد که مجلس بتواند در این مسیر کمک کند؟ چرا در مجلس و در این کمیسیون بیشتر مسائل امنیتی دنبال میشود؟ به نظرتان فضای جدید باعث میشود که در مجلس هم یک رویکرد جدید بوجود بیاید؟
** بله البته قبل از دولت دوازدهم در مجلس مطالبه ای وجود داشت که وزارت امور خارجه به لحاظ رویکرد دیپلماسی اقتصادی هماهنگ با دولت عمل نمیکند و جلو نمیرود. البته این نظر منتقدان آقای دکتر ظریف در مجلس بود که به نوعی چند سوال هم مطرح کرده بودند که چرا دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه محور نیست و فعالیت سفارتخانه ها با محوریت مسائل اقتصادی انجام نمیشود؟ به هر حال این تغییر ساختار به نوعی پاسخ به این گونه مطالبات هم بود و در کمیسیون امنیت ملی برنامه هایی که آقای دکتر ظریف ارائه دادند، در تصحیح برنامه هایشان یکی از مواردی که به جد از ایشان درخواست شد اینکه هماهنگی فیمابین دستگاه های مختلف در حوزه روابط بینالملل و مسائل اقتصادی انجام شود و به صرف یک تغییر چارت و ساختار اکتفا نشود. این معاونت اقتصادی که در وزارت امور خارجه فعال خواهد شد، واقعا میتواند یک نقش حیاتی در مسیر بازگشایی فضای روابط بینالملل به نفع اقتصاد ایران حرکت کند. نکته دومیهم که در کمیسیون امنیت از آقای ظریف خواسته شد و ایشان هم تاکید کردند که ما مقدماتش را انجام داده ایم، ارتقای دانش سفرای ما در حوزه اقتصادی است و به نوعی ایجاد یک هماهنگی اقتصادی یا ایجاد یک هماهنگی رویکرد اقتصادی در سفارتخانه های ما در سراسر دنیاست.
* آقای ظریف در صحبتهایشان به دو موضوع بیشتر پرداخته اند؛ یکی اقتصاد و دیگری همسایه ها. به نظرتان رابطه با همسایه ها در چهار سال آینده میتواند روند بهتری از چهار سال قبلی داشته باشد؟
** حتما میتواند داشته باشد. در همین رویکرد اقتصادی اولویت با همسایگان است. این در اسناد بالادستی هم دیده شده که در واقع پیشبرد دیپلماسی اقتصادی با اولویت همسایگان ایران است. منتها موضوع همسایگان ما موضوع دو وجهی است. هم وجه سیاسی و هم وجه اقتصادی دارد که تنظیم روابط سیاسی پیش نیاز روابط اقتصادی است. یعنی در بعضی به این معنا که در بعضی کشورها مناسبات سیاسی مان برقرار است و روابط حسنه ای داریم و فضا برای توسعه روابط اقتصادی و بهره برداری از فضای اقتصادی کاملا آماده است. منتها در بعضی کشورها که مناسبات در سطح عالی نیست و نیازی به هماهنگی های بیشتری دارد، پیش نیاز هماهنگی های اقتصادی یا ورود به بحث اقتصادی حتما اصلاح مناسبات سیاسی مان است که در خصوص همسایگان این اولویت وجود دارد. یعنی در خصوص همسایگان مثلا با کشور امارات یا بحرین یا عربستان سعودی را که در نظر بگیرید از جمله کشورهایی هستند که مناسبات مان در سطح عالی نیست و نیاز به اصلاح مناسبات دارد و بعد حرکت به سمت اهداف اقتصادی.
* به نظرتان میتوان در مسیر تعامل با همسایگان با کشور عربستان روند تنش زدایی را ایجاد کرد یا اینکه فعلا چنین تمایلی از سوی عربستان دیده نمیشود؟
** ما حج 96 را به صورت غیررسمیبه عنوان یک آزمون برای کشور عربستان سعودی تلقی میکنیم. امتحانی که هم در برگزاری مراسم و هم در مسائل امنیتی و رفاهی و هم در مسائل کنسولی و حمل و نقل یک آزمون بود و برخورد سعودی ها میتواند فضای آینده را روشن تر کند که از این انزوای مناسبات بیرون بیاید.
* در فضای موجود که ترامپ تلاش میکند ایران را منزوی کند به نظرتان این رویکرد اقتصادی ما میتواند کار خودش را انجام دهد. چون آمریکا کشوری است که در همه مناسبات کشورهای دیگر، اروپا و چین تاثیرگذار است. به نظرتان ما در این فضا چه راهکاری را باید پیش ببریم؟
** فضای بینالملل الان هیچ زمینه ای برای موفقیت تلاشهای ترامپ ندارد. به این معنا که وقتی بعد از 24 ماه مذاکره برجامیایران موفق شد حقانیت خودش را اثبات کند و مخصوصا بعد از توافقنامه برجام مبادرت به گسترش مناسبات سیاسی هم در حوزه اروپا و هم در سطح بینالملل کرد، این فضای ایران هراسی عملا شکسته شده و مردم و افکار عمومیدنیا با واقعیات ایران بیشتر آشنا شدند. لذا زمینه ای وجود ندارد که تلاشهای آقای ترامپ به موفقیت منجر شود. اگرچه در افکار عمومیآمریکا ممکن است طرفدارانی داشته باشد یا در طیف تندروی جمهوریخواهان در لابی های کنگره طرفدارانی داشته باشد منتها به صورت عموم زمینه ای در فضای بینالملل وجود ندارد همچنان که داریم میبینیم اتحادیه اروپا حتی در همین برجام رویکردش را کاملا متفاوت از آمریکا اتخاذ کرده و چین و روسیه هم به همین نسبت فضای کاملا متفاوت از آمریکا در رویکرد خود نسبت به ایران دارند.
* به نظرتان ما در این رویکرد اقتصادی مان بیشتر باید به کدام سمت برویم؟ سمت کشورهای اروپایی یا کشورهای نوظهور مثل چین و هند و...
** به هر حال همانطور که در بخش انرژی تجربه نشان داد که یک تعادل بخشی در مشتریان خارجی در بخش نفت و گاز ایران داشته باشیم و این تعادل بخشی در راستای همان اقتصاد مقاومتی است که اتکاء به یک بازار و یک مشتری و یک طیف از مشتریان میتواند آسیب پذیری ما را در مواقع حساس بیشتر کند. در حوزه اقتصاد هم به صورت کلی ایران باید یک توازنی را در فضای بینالمللی ایجاد کند به این معنا که هم کشورهای اروپایی در این فضای اقتصادی کشور نقش داشته باشند و هم کشورهای آسیایی. یعنی شرق و غرب به نوعی یک توازنی بتوانند در اقتصاد ایران ایفا کنند و حفظ این توازن میتواند در راستای اقتصاد مقاومتی ما امنیت اقتصادی ما را افزایش دهد.
http://www.mardomsalari.net/4416/page/10/22114
ش.د9603778