نگاه سپاه در موضوع سازندگی نگاه امنیت پایدار است نه نگاه سودآوری و نفع شخصی، آن‌هایی که ادعا می‌کنند سپاه به دنبال سود آوری در اقتصاد است اشتباه می‌کنند.
حالا دیگر نزدیک به یک ماه از تقدیم لایحه بودجه سال 97 به مجلس شورای اسلامی می‌گذرد؛ بودجه سال 97 با تمام مزایا و یا کم و کاستی‌هایش در حال بررسی توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی است در این بین هنوز سوالاتی درباره بودجه وجود دارد، از جمله چرایی حذف یارانه نقدی و یا مقاصد اصلی بودجه سال 97، برای مردم مهم است که این بودجه در سال 97 تا چه حد می‌تواند موجبات رفاه آنها را فراهم کند در کنار این سوالات برخی شبهات هم وجود مانند این که چرا در کشور ما بودجه نظامی چند میلیارد دلاری بسته می‌شود و آیا این میزان بودجه نظامی در دنیا مرسوم است و یا اینکه چرا بودجه سپاه نسبت به ارتش بیشتر است؛ همین سوالات و ابهامات بهانه‌ای بود برای گفتگو با علی قاسمی، کارشناس مسائل اقتصادی و خُبره در بودجه ریزی، که دستی هم در امور اقتصادی کلان کشور دارد.
*بودجه سال 97 شفاف است
بصیرت: به عنوان اولین سوال بودجه 97 را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
نگاه من به بودجه سال 97 مثبت است در بودجه سال آینده برای اولین بار سهم صندوق توسعه ملی از فروش نفت 32 درصد تعیین شده است. مزیت دیگر بودجه سال آینده کاهش وابستگی نفت نسبت به بودجه سال 96 است. اگر بخواهیم از دیگر مزایای بودجه سخن بگوییم باید نگاه مثبت آن به ظرفیت‌های داخلی را اشاره کنیم. برای مثال برای اولین بار پس از گذشت 4 دهه از انقلاب 84 میلیارد تومان به توسعه گیاهان دارویی اختصاص داده شده است که همین تخصیص بودجه در یک فرایند حداقل 5 ساله درآمدی میلیاردی برای کشور به دنبال خواهد داشت.
افزایش شفافیت و انضباط بودجه با کاهش ردیف های متفرقه از دیگر مزایای بودجه سال 97 است؛ توجه به موضوعاتی مانند مدیریت پسماند، آب و آبرسانی روستایی، آبیاری نوین، محیط زیست و حمل و نقل ریلی و عمومی هم از نقاط قوت دیگر بودجه سال آینده است. کاهش بودجه جاری برخی وزارتخانهها مانند وزارت راه و شهر سازی، وزارت نیرو و وزارت نفت نیز بخش دیگری از این نقاط قوت بودجه سال 97 است.
بصیرت: با این تفاسیر شما بودجه سال 97 را مورد قبول ارزیابی می‌کنید؛ به نظر شما نقاط ضعفی هم در آن وجود دارد؟
مسلما به بخشی از آن انتقاداتی وارد است؛ برای مثال بودجه عمومی سال آینده نسبت به سال جاری بیشتر شده است؛ به نظر من افزایش بودجه جاری یکی از نقاط ضعف اساسی بودجه ریزی است. البته زیاد نباید به دولت سخت گرفت، زیرا دولت مجبور است 10 درصد حقوق را در سال آینده افزایش دهد. برای جلوگیری از این امر دولت باید هر چه بیشتر از مراسم‌ها، کنفرانس‌ها و همایش‌های بیهوده بکاهد.
نقد دیگری که وجود دارد افزایش مالیات واحدهای صنفی است؛ به عقیده من افزایش مالیات تا مرز 128 هزار میلیارد تومان با شرایط رکودی که امروز روی اقتصاد ایران حاکم است، سنخیت ندارد و اگر بتوانند با جلوگیری از فرار مالیات این رقم را تأمین کنند، خوب است. همچنین توجه جدی به بخش اشتغال نشده که معضل جدی جامعه امروزی ما است ضعف بعدی بودجه است.
بصیرت: بحثی مبنی بر تفکیک دو وزارت‌خانه (بازرگانی، صنعت) در سال آینده مطرح است. شما افزایش وزارت خانه‌ها را موثر در افزایش بودجه نمی‌بینید؟
اگر قرار است وزارت خانه‌ها مانند کشورهای پیشرفته اضافه شود، مشکلی نیست. برای مثال وزارت نفت کشور نروژ که روزانه به اندازه کشور ما تولید نفت دارد 120 نفر نیرو دارد، اما در ایران بالای 280 هزار نفر سر کار هستند. این وضعیت اصلا صلاح نیست که وزارتخانهها اضافه و یا تفکیک شوند. به نظر من دولت به هر طریقی باید به دنبال چابک سازی باشد تا با این عمل بتواند بودجه جاری کشور را کاهش دهد و به سایر ماموریت‌های بنیادین خود بپردازد.
بصیرت: نظر شما درباره بودجه بخش نظامی در بودجه 97 چیست؟
اگر بودجه دفاعی امنیتی ایران را با کشورهای دیگر به خصوص کشورهایی که در تراز جمعیتی یا جغرافیایی ایران قرار دارند مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم نسبت به آنها سهم بودجه دفاعی امنیتی ایران کم است. به طور مثال پاکستان کشور همسایه ایران بودجه نظامی 7 میلیارد دلار دارد؛ عربستان به طور مستقیم و غیر مستقیم نزدیک به 56 میلیارد دلار بودجه نظامی‌اش است؛ امارات متحده عربی هم چیزی در حدود 15 میلیارد دلار بودجه دفاعی دارد، در حالی که جمعیت این کشور خیلی کمتر از ایران است؛ به نظرم با توجه به این ارقام بودجه نظامی ایران با 8 میلیارد دلار (دلار 3500 تومانی) آنچنان هم بالا نیست. از طرف دیگر در بودجه سپاه بودجه 10 هزار میلیاردی قرارگاه را باید کم کنیم و حدود واقعی بودجه دفاعی و نظامی کشور همین رقم می‌شود.
بصیرت: درباره بودجه سپاه پاسداران رسانه ها سوالاتی را مطرح می کنند از جمله این که بودجه سپاه نسبت به ارتش بیشتر است. چرایی این موضوع را لطفا شرح دهید؟
از چند منظر پاسخ این را سوال باید گفت: اولا ماموریت ها و رده های سپاه نسبت به سایر نهادهای نظامی بیشتر است؛ ثانیا بودجه قرارگاه سازندگی خاتم الانبیاء از سال 95 به دلیل شفافیت بودجه تحت عنوان بودجه سپاه محاسبه می‌شود. توجه داشته باشید که اگر بودجه قرارگاه خاتم را از کل بودجه سپاه کسر کنیم تازه بودجه اصلی سپاه پاسداران به دست می‌آید. به این ترتیب بودجه پیشنهادی برای سپاه 26 هزار میلیارد و هفتصد میلیارد تومان تعیین شده و اگر 10 هزار میلیارد تومان متعلق به قرارگاه سازندگی را از آن کسر کنیم، رقم اصلی بودجه سپاه به دست می‌آید. ثالثا باید توجه داشت که بیشتر موضوعات مرتبط با توان موشکی بر عهده سپاه است، رابعا نیروی قدس و سازمان اطلاعات سپاه که ماموریت های متعددی دارند، در دل بودجه سپاه دیده شده است.
بصیرت: اشاره کردید به بودچه 10 هزار میلیاردی قرارگاه سازندگی خاتم؛ در خبرها آمده است همین اکنون دولت بالای 25 هزار میلیارد به قرارگاه خاتم بدهکار است. فلسفه حضور سپاه در اقتصاد را توضیح دهید؟
نگاه سپاه در موضوع سازندگی، نگاه امنیت پایدار است نه نگاه سودآوری و نفع شخصی؛ این کارهایی که سپاه در اقتصاد انجام می‌دهد مانند همان کاری که در بخش نظامی می‌کند؛ بحث اصلی همان کمک به امنیت پایدار کشور است. آن‌هایی که ادعا می‌کنند سپاه به دنبال سود آوری در اقتصاد است، اشتباه می‌کنند، قرارگاه تنها به دنبال سازندگی است، اگر پولی هم از سوی دولت با تاخیر برسد کارش را ادامه می‌دهد. در برخی از پروژه‌ها اساسا هیچ منطق اقتصادی و سودآوری وجود ندارد، مثل لوله کشی گاز در سیستان و بلوچستان که به خاطر مباحث امنیتی، شرکت‌های دیگر استقبال خوبی از این پروژه نمی‌کنند. در بعضی از پروژه‌های ملی هم به مرور زمان سپاه مهارت و تبحر پیدا کرده که شاید ارزانتر از دیگران پیمانکاران آن ها را انجام می‌دهد؛ برای مثال حفر چاه نفت گاز در دریا و یا تولید و نصب موج شکن‌های سنگین، سد سازی، تونل سازی و مترو تخصص‌های انحصاری که بدان دست پیدا کرده است.
علاوه بر این ها یک دستورالعمل وجود دارد که قرارگاه سازندگی در راستای حمایت از بخش خصوصی تنها وارد پیمانکاری‌هایی شود که ارزش آن بالای 200 میلیارد تومان است.
بصیرت: سوال دیگری که مطرح می شود این که آیا سپاه برای فعالیت های اقتصادی خود مالیات هم پرداخت می کند؟
بله؛ سپاه در تمام بخش‌هایی که به هر نحوی اقتصادی باشد، مالیات پرداخت می‌کند، البته با توجه به بدهی سنگین دولت به سپاه به نظر می‌رسد بهتر است بخشی از مالیات به صورت تهاتر باشد.
*کاتسا، تنها تحریم سپاه نیست
بصیرت: نظر شما درباره تحریم‌های جدید آمریکا با عنوان کاتسا چیست؟
تحریم‌های جدید در ادامه همان سیاست‌های خصمانه نظام سلطه هستند که از قدیم بوده و روز به روز هم ادامه پیدا می‌کنند. به نظر من مشکل آنها با اصل نظام است و ارگان خاصی را مد نظر ندارند؛ شیطنتی هم که صورت می‌گیرد و عنوان می‌شود این تحریم‌ها تنها مختص به سپاه پاسداران است بیشتر در راستای ایجاد دوگانگی مردم و سپاه است.
بصیرت: دولت یکی از طرح‌های بزرگی که قرار است در سال 97 اجرا کند طرح مسکن پیشگام است؛ احداث تعداد زیادی خانه در مناطق فرسوده این طرح را مناسب می‌بینید؟
بله برای اصلاح بافت فرسوده طرح‌های تشویقی همواره لازم است. در بعضی از مناطق احتیاج به تجمیع و اصلاح است. بافت‌های فرسوده زیبنده کشور نیست. از آنجا که زیر ساخت مناسب مانند بیمارستان، آب و برق، مخابرات، کلانتری و خدمات اجتماعی در مناطق فرسوده موجود است، ساخت و ساز هزینه کمتری می‌برد و جا نمایی شهر جدید بدون زیر ساخت کافی در خارج از شهر به صلاح نیست.
با تشکر از آقای علی قاسمی که وقت خود را در اختیار بصیرت گذاشت.
گفت‌وگو از علی تیموری‌فرد
تشکر از استاد قاسمی. انصافا استفاده کردم. نگاه دقیق و کارشناسانه استاد را می پسندم. 
