بازگشت نیروهای با تجربه به وزارت اطلاعات

(روزنامه آرمان – 1395/12/24 – شماره 3281 – صفحه 6)

* اظهارات انتخاباتی اخیر وزیر اطلاعات به نوعی به‌مثابه آرام‌بخشی به جامعه است و این وزارتخانه اخیرا نیز ستادی تحت عنوان ستاد انتخاباتی تشکیل داده است. به نظر شما این موضوع تا چه اندازه بر اعتماد مردم تاثیرگذار است؟

** بدون تردید در همه ادوار انتخاباتی چنین بوده که دستگاه امنیتی و اطلاعاتی دولت، یعنی وزارت اطلاعات، از ماه‌ها پیش از برگزاری انتخابات، فضای جامعه را رصد می‌کند. این وزارتخانه درکنار رصد فضای جامعه، به بررسی وضعیت نامزدها و ارائه تحلیل‌ها‌ مشغول می‌شود. نهاد مشخصی در وزارت اطلاعات برای ارائه نظرسنجی‌های مختلف در ایام انتخابات فعالیت می‌کند. اینکه در آستانه انتخابات، اوضاع جامعه و نامزدها رصد شود، امری پسندیده‌ و لازم است. باید توجه کرد که وزارت اطلاعات، طبق قانون، یکی از نهادهای طرف استعلام از سوی ناظران انتخابات است. این اقدامات وزارت اطلاعات اقداماتی منطقی‌ است.

* اشاره کردید که بررسی کاندیداها و رصد فضای انتخاباتی روال معمول وزارت اطلاعات بوده است. چرا وزارت اطلاعات این موضوع را علنی کرد؟

** درست است. این اقدامات در وزارت اطلاعات همه دولت‌ها انجام می‌شد، اما باید اشاره کرد تفاوتی که وزارتخانه دولت یازدهم با دوره‌های گذشته دارد، این است که این موضوع به صورت علنی بیان شده است و یکی از نقاط قوت این دستگاه به حساب می‌آید و تا حدودی با این اقدام و بیان علنی آن، بسیاری از اقشار و افراد جامعه از نظر روانی آرام‌تر می‌شوند. به نظر می‌رسد وزارت اطلاعات به‌علاوه کارهایی که طبق گذشته انجام می‌داد، امروز به صورت ویژه‌ای به امر دیرین خود پرداخته است. نهادهای اطلاعاتی و امنیتی موازی نیز همواره اقداماتی در این راستا انجام می‌دادند، اما دولتی که گفتمان توسعه سیاسی و در یک کلام، اصلاح‌طلبی را دنبال می‌کند، باید در وزارت اطلاعات، به صورت متفاوتی با دیگر نهادهای اطلاعاتی و البته متفاوت با دولت قبل عمل کند.

* آنچه اشاره کردید شامل دولت اصلاحات هم می‌شود. آیا در آن مقطع این اندازه شفافیت وجود داشت؟

** آقای یونسی، وزیر اطلاعات دولت اصلاحات، تعبیری را به کار برده بود که وامدار تعبیر رئیس دولت اصلاحات است. نقل قول چنین است که در دوره اصلاحات، امنیت مانند نفت در دوره دکتر مصدق، ملی شد. جامعه در آن دوره، وزارت اطلاعات را متعلق به خود می‌دانست، حتی اگر از سوی جامعه نیز این باور وجود نداشت، دستگاه‌ها و مدیران دولتی چنین باوری را به وزارت اطلاعات داشتند که در ایام انتخابات و غیر انتخابات، این نهاد به عنوان یک نهاد مشاوره‌‌رسان و مشاوره‌پذیر است و رویکردی ملی و پیشگیرانه دارد. در آن دوران این تصور وجود نداشت که وزارت اطلاعات، یک نهاد «مچ‌گیرانه» است. من امیدوارم که این نگاه در دوران آقای روحانی نیز ادامه پیدا کند.

* لزوم اقدامات پیشگیرانه وزارت اطلاعات در ایام انتخابات چیست و عملکرد وزارت اطلاعات در این مورد را چطور ارزیابی می‌کنید؟

** اگر در ایام انتخابات اقدامات پیشگیرانه وجود نداشته باشد، ممکن است در آن تنش‌های سیاسی رخ دهد. من به عنوان یک کارشناس رسانه‌ای هنوز معتقدم نقطه و نطفه آغاز مسائل سال 88 در مناظره‌های آن سال بسته شد و اگر یک عقل دوراندیشی کافی وجود داشت می‌توانست با قدرت‌ کارشناسی خود حضور پیدا کند و از بسیاری از اتفاقات نیز جلوگیری کند.

* وقتی دو وزارتخانه اطلاعات دوره اصلاحات را با این وزارتخانه در دولت آقای روحانی مقایسه می‌کنیم، باید به این نکته توجه کنیم که رئیس دولت اصلاحات، برخلاف آقای روحانی سبقه اطلاعاتی و امنیتی نداشت. به همین دلیل حسن روحانی به شیوه دیگری کار را دنبال می‌کند. از سوی دیگر، یکی از وعده‌های آقای روحانی، تنش‌زدایی و اعتمادسازی بین دستگاه‌های دولتی و مردم بود.

** من به این موضوع از منظر دیگری نگاه می‌کنم. قبول دارم که رئیس دولت اصلاحات، چهره‌ای فرهنگی بود و روحانی سابقه حضور در نهادهای سیاسی امنیتی را داشته و به عنوان عضو و دبیر شورای عالی امنیت ملی فعالیت کرده است، اما وزارت اطلاعات که طبق قانون اساسی، تنها نهاد امنیتی رسمی و قانونی است در دوره احمدی‌نژاد دچار تغییراتی شد. برخی نهادها در آن دوران، از حوزه‌های اصلی، کانون‌ها و نقاط اصلی تفکر، برنامه‌ریزی و سیستم دور شدند.

* اکنون برخی دولتمردان احمدی‌نژاد هم اظهارات شما را تایید می‌کنند. دلیلش چه بود؟

** در دولت دهم و در دوران وزارت آقای مصلحی، نیروهای باتجربه‌ای که کارکشته بودند و با همان رویکردهای منطقی، نهاد امنیتی کشور را اداره می‌کردند، بازنشسته شدند و نیروهای آماتور کم‌تجربه وارد شدند که این موضوع تاثیر خاص خود را داشت.

* عملکرد وزارت اطلاعات دولت آقای روحانی در دولت یازدهم را در قیاس با وزارت اطلاعات دوره اصلاحات چطور ارزیابی می‌کنید؟

** برای پاسخ به این سوال باید ببینید که این وزارتخانه قدرت پیشین را در حد انتظار دارد یا نه؟ البته شنیده می‌شود که نیروهای باتجربه‌ای که در زمان احمدی‌نژاد بازنشسته شده ‌بودند، بار دیگر دعوت به کار شده‌اند اما واقعیت این است که این وزارتخانه رویکردی مانند دولت اصلاحات ندارد، هرچند تردیدی نیست که رویه و رویکرد این نهاد نسبت به دولت قبل، تا حد بسیار زیادی دلسوزانه‌تر و اجتماعی‌تر شده است. این روند در انتخابات اخیر نیز مشهود است که وزارت اطلاعات حضور داشت. به‌ویژه در انتخابات مجلس و شوراها که با تعدد کاندیداها مواجهیم و از سوی دیگر، در زمان بروز و ظهورهای قومی، محلی، فرهنگی و اجتماعی در نواحی مختلف کشور که ناحیه‌هایی متکثر از نظر خرده‌فرهنگ‌هاست، وزارت اطلاعات حضور فعالی داشته است که امیدواریم در این دوره هم موفق شود وظیفه خود را به صورت قانونی و به نحو احسن دنبال کند.

* در مورد تاثیر تجربه حضور رئیس‌جمهور در نهادهای امنیتی صحبت نکردید.

** با ذهنیتی که شما اشاره کردید، یعنی تجربه سیاسی و امنیتی آقای روحانی، احتمالا می‌توان چنین برداشت کرد که دغدغه‌هایی نسبت به نهادهای موازی از سوی روحانی وجود دارد و او امروز دستگاه وزارت اطلاعات را موظف به انجام خدماتی ویژه در انتخابات کرده باشد تا این نهاد وظایف خود را به صورت قانونی دنبال کرده و اوضاع جامعه را رصد کند.

* یکی از موضوعاتی که امروز درباره آن بحث می‌شود، موضوع دخالت وزیر اطلاعات احمدی‌نژاد در رد صلاحیت آیت‌ا... هاشمی است که اخیرا سخنگوی شورای نگهبان هم اظهار کرد که «کاش مصلحی به جلسه بررسی صلاحیت آیت‌ا... هاشمی نمی‌آمد». آقای هاشمی نیز در زمان حیات درباره این موضوع، چنین صحبت‌هایی را مطرح کرده بود.

** احساس می‌کنم که وزارت اطلاعات در دوره گذشته به‌ویژه در دولت دوم احمدی‌نژاد نیروهای مجرب خود را به نوعی از دست داد. آقای مصلحی نیز در تاریخچه وزرای اطلاعات کشور، به مقوله امنیت، مفهوم امنیت ملی و وظایف اصلی وزارت اطلاعات کاملا مشرف نبود. آیت‌ا... هاشمی نیز، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام و شخصیتی بود که ابزار و اطلاعات لازم را در اختیار داشت. بنابراین نمی‌توان پذیرفت که صحبت او در این خصوص، بی‌اساس بوده باشد.

* سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا وزیر اطلاعات از نظر قانونی چنین اختیاراتی دارد؟

** در همان ایام نیز شنیده می‌شد که شخص وزیر اطلاعات وقت، در ترغیب‌سازی اعضای شورای نگهبان به ردصلاحیت آیت‌ا... هاشمی بسیار تلاش کرده است که این موضوع جزو وظایف وزارت اطلاعات نیست. آنچه قانون در رابطه با نامزدهای ریاست‌‌جمهوری مشخص کرده، به این صورت نیست. بگذریم که آیت‌ا... هاشمی شخصیت شناخته‌شده‌ای بود که نیاز به چنین مسائلی نداشت اما طبیعی است نهادی که تحت امر و اندیشه‌های آقای مصلحی بود، تلاش خود را درخصوص ردصلاحیت شخصیتی بزرگ مانند آیت‌ا... هاشمی به کار بگیرد که مثل دوره امام (ره) به عنوان شخصیت دوم کشور مطرح می‌شد. من نمره بسیار بهتری را به وزارتخانه آقای اژه‌ای نسبت به مصلحی در دوره احمدی‌نژاد، می‌دهم. من فکر می‌کنم که آقای احمدی‌نژاد و تیم او در دولت دهم، تلاش کردند که کاملا بر این وزارتخانه مسلط باشند، بنابراین آقای مصلحی را انتخاب کردند.

* در زمینه توسعه سیاسی و اجتماعی، دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی کشور چه نقشی دارند و شرایط انتخاباتی سال آتی را چطور می‌دانید؟

** دستگاه امنیتی وزارت اطلاعات و شورای عالی امنیت ملی نیز باید دولت را در زمینه ایجاد توسعه سیاسی و اجتماعی همراهی کنند، گرچه وزیر کشور که متولی اصلی توسعه سیاسی و اجتماعی در کشور است، یک اصولگراست، ما شاهد موفقیت‌هایی در این زمینه بوده‌ایم. همه حوزه‌ها در دولت روحانی، میراث‌دار یک دوره بی‌تدبیری دولت احمدی‌نژاد هستند و با توجه به امکانات بین‌المللی و میراث بجامانده از تحریم‌ها، عملکرد قابل قبولی داشته‌اند. در مورد شرایط انتخاباتی و آقای روحانی نیز باید بگویم که قوه مجریه باید دولتی را که از احمدی‌نژاد تحویل گرفت، برای مردم تشریح می‌کرد و عدم کالبدشکافی شرایط دولت قبلی موجب شد تا دولت در دام فیش‌های حقوقی بیفتد.

به نظر بنده لازم است که دولت در مدت باقیمانده، میراث‌های ویران دولت گذشته را به‌خوبی برای افکار عمومی توضیح دهد، واقعیت‌ها را با مردم در میان بگذارد و تصریح کند که در هشت سال قبل از سال 92 چه اتفاقاتی رخ داده است. با توجه به نتیجه انتخابات سال 84 که منجر به پیروزی احمدی‌نژاد شد که حتی خود اصولگرایان هم تصور نمی‌کردند او رئیس جمهور شود، در سال 92 هم کمتر کسی فکر می‌کرد با توجه به شرایط به‌وجودآمده، روحانی با سابقه امنیتی بتواند رئیس‌جمهور شود، و این دو انتخابات فضای ذهنی را برای سیاسیون آماده کرده است که ظرفیت رسیدن به قدرت را از طریق انتخابات ریاست‌جمهوری دارند.

http://www.armandaily.ir/fa/news/main/181112

ش.د9504809