(روزنامه اطلاعات – 1396/05/16 – شماره 26786 – صفحه 12)
* درباره اقدامات تنبيهي، يک رسانه روسي گزارش داد که روسيه احتمال دارد 30 ديپلمات آمريکايي را اخراج کرده و برخي اموال متعلق به آمريکا در روسيه را مصادره کند. آيا چنين اقدامي در دست بررسي است؟
** ما همواره اين موضوع را به صورت خصوصي به آمريکا گفتهايم – البته تا حالا چندين بار هم علنا گفتهايم – که اين دو اقدام در دست بررسي هستند. ما نميتوانيم براي مدت نامحدود صبر کنيم تا طرف آمريکايي راهي براي برونرفت از اين وضع دشوار که دولت قبلي ايجاد کرد، پيشنهاد کند. تا اين لحظه شاهد ارائه هيچ ايده معناداري از طرف دولت فعلي آمريکا براي حل و وفصل وضع دشواري که دولت قبل آنها را در آن قرار داد نبودهايم. ما پيشنهادهايي به آمريکاييها براي انجام اقدامات لازم دادهايم، من وارد جزئيات درباره نحوه پيشرفت تعاملات ما با طرف آمريکايي نمي شوم، اما واقعيت اين است که تا حالا يعني از دسامبر سال 2009 تا 11 جولاي هيچ نتيجهاي چنانکه لازم است را شاهد نبودهايم. يکبار ديگر ميگويم که صبر ما نامحدود نيست و اين دو اقدام، به طور جدي در مسکو در دست بررسي است.
* درباره ديدار اخير بين آقاي پوتين و آقاي ترامپ، آيا شما شاهد هيچ نشانه مثبتي مبني بر تغييرات احتمالي در موضع طرف آمريکايي در آينده بوديد؟ آيا ميتوانيم بگوييم که شاهد تغييري در رويکرد طرف آمريکايي بودهايم؟
** فکر ميکنم تغيير در روابط ما با آمريکا به سمت بهتر شدن، فرايندي است که نميتواند يک شبه اتفاق بيفتد. با همه اهميتي که ما- و همينطور ما روسها - براي ديدار ميان روساي جمهور، پوتين و ترامپ قائل هستيم فکر ميکنيم قبل از اينکه بتوانيم به اين جمعبندي برسيم که کاملاً در مسيري متفاوت قرار گرفتيم به انجام اقدامات بيشتري نياز است. حالا که اين را گفتم، بايد تأکيد کنم که خود اين ديدار تا آنجا که من ميدانم – من در جلسه حضور نداشتم ولي طبق روايتهايي که شنيدهام- در فضايي مثبت و مبتني بر تعامل و به صورت فشرده انجام شد. آنها درباره مسائل دوجانبه، سوريه و اوکراين گفتوگو کردند. اما، درباره توافق هستهاي در آنجا بحث نشد.
درباره نتايج خاص اين ديدار، من به سه مورد اشاره ميکنم که براي آينده نويدبخش هستند اما هنوز هم لازم است که نحوه اجرايي شدن آنها توسط طرف آمريکايي در عمل به محک آزمون گذارده شود، چون ما در طرف روسيه، دستورالعملهاي مستقيمي از طرف رئيسجمهور دريافت کردهاند که کاملاً به موارد حاصلشده پايبند بمانيم و سهم خودمان از اين فرايند را انجام بدهيم. آن سه حوزه عبارتند از اعلام منطقه کاهش تنش جديد در سوريه؛ دوم، توافق براي آموزش کارشناسان دو طرف از ساختارهاي دولتي جهت کار بر روي موضوعات امنيتي فناوري اطلاعات و امنيت سايبري، چون همانطور که ميدانيد اينها عرصههايي هستند که در زمانهاي اخير غيرقابل درکترين اتهامات در آمريکا درباره آنها عليه روسيه مطرح شدهاند.
مورد سوم، اينکه ما به سمت يک چارچوب تفاهم احتمالي درباره نحوه گسترش روابط ناپايدارمان از روابط اندک فعلي، حرکت کنيم. و اين مورد، طبق درک ما، تعهد عدم دخالت در مسائل داخلي يکديگر را شامل ميشود. رويهمرفته شرايط بسيار حساس و ظريف هستند؛ بر همين اساس است که ميتوان فهميد که ديدار بين دو رئيسجمهور درهامبورگ براي چه تا اين حد طولاني شد. يکبار ديگر بايد بگويم، لحظهاي مثبت و رويدادي مهم بود- اتفاقي که بر بخش زيادي از آنچه درهامبورگ به وقوع پيوست سايه افکند و اين اولين ديدار شخصي بين دو رئيسجمهور بود، اما اينکه بعداً چه اتفاقي ميافتد را بايد منتظر ماند و ديد. ما در طرف روسيه، کاملاً متعهد به پيشبرد امور با آمريکا به نحو مثبت و پشت سر گذاشتن مشکلات متعدد برهههاي زماني گذشته هستيم.
* بر سر ايجاد واحدهاي امنيت سايبري توافق شد؟
** بله. ما الان قصد داريم نهادي را راهاندازي کنيم. اين نهاد قرار است تکرار کارگروهي باشد که با آن آشنايي داريم و به شکل يک کميسيون رياستجمهوري در رابطه بين روسيه و آمريکا فعاليت ميکرد، بلکه در شکل جديد، نشستها، ميزگردها و جلسات مشورتي متشکل از چندين سازمان برگزار خواهد شد. در اين جلسات، افراد متخصص حضور پيدا ميکنند و به مقايسه اشتراک اطلاعات ميپردازند و بررسي ميکنند که چه اقداماتي ميتوان انجام داد تا از مواقعيتهايي که در آنها فردي به اقدامات خلاف، جرائم کيفري متهم ميشود، جلوگيري شود. به هر حال، ما کمتر از آمريکا به غلبه بر مشکل جرائم سايبري در تمامي اشکال آن اعم از سرقت اموال به صورت سايبري، انتشار سايبري اطلاعات کيفري و غيره – يا تحريک به تروريسم- علاقهمند نيستيم. فهرست طويلي وجود دارد.اين موضوع جداگانهاي است اما ما حالا توافقي براي بنا نهادن ساختاري داريم که ميتواند نگرانيها درباره استفاده از اينترنت براي مقاصد سياسي يا براي دخالت در فرايندهاي سياسي را رفع کند.
* آقاي ترامپ ظاهراً از يکي از توئيتهايش درباره تشکيل واحدهاي امنيت سايبري عقبنشيني کرد.
** اطلاعي از عقبنشيني ايشان ندارم. من از هيچ موضع خاصي که اين دولت آمريکا قبل از ديدارهامبورگ در اين مسئله خاص گرفته باشد اطلاع ندارم. در واقع، ما قبل از اين نشست، تماسهاي مقدماتي و آغازين درباره اين موضوع خاص داشتيم و اوضاع به نحو مناسبي پيش رفت. من به ديگران اجازه ميدهم... من خودم آنجا نبودم و وظيفه من هم نيست اين موضوعات را بررسي کنم. ديگران به شما خواهند گفت که قبل از برگزاري ديدار ميان روساي جمهوري، برخي بررسيهاي ميداني صورت گرفتند.
* نتيجه فرايند ارتباط بين آمريکا و روسيه هنوز محقق نشده است. شما هنوز شاهد تغيير از طرف آمريکا نبودهايد، درست است؟
** خب، هنوز براي گفتن اينکه چيزي تغيير کرده اندکي زود است. منظورم اين است که دو سال و شايد بيشتر طول کشيد که دولت آمريکا و سياستمداران اين کشور وضع فعلي روابط با روسيه را به وضع اسفبار فعلي برسانند. بنابراين، چرا ما انتظار داريم که بهبود در روابط ظرف چند روز اتفاق بيفتد؟ ديدار ميان روساي جمهور، به تازگي اتفاق افتاد. ما بايد فشرده کار کنيم تا در جريان امور باقي بمانيم و سررشته امور را از دست ندهيم. اين احساسي است که من دارم، يا نحوه مطرح کردن مسئله براي خودم است، زيرا که من رسماً در وزارت خارجه روسيه مسئول روابط با آمريکا هستم.
* آيا تا زمان ديدار دو رئيس جمهوري، هيچ تغييري در سياستهاي آمريکا در قبال روسيه رخ نداده است؟
** خير، خير، اين حقيقت دارد، اين موضوع حقيقت دارد. من منظور شما را متوجه نشدم.
* درباره توافق روسيه و آمريکا در خصوص جنوب غربي سوريه، ميتوانيد کمي از جزئيات آن را بيان کنيد؟ اينکه کدام مناطق شامل آن ميشود و کدام نيروهاي و کشورها در آن مناطق خواهند بود؟ با توجه به اينکه برخي گزارشها حاکي از اين است که اسرائيليها با حضور نيروهاي روسي در اين منطقه مخالفت کردهاند.
** سه نکته در اين باره وجود دارد. من در اينجا خطوط و نقشهها را آشکار نخواهم کرد، زيرا چيزهايي وجود دارد که به صورت فوري به ملعبه دستان کساني تبديل ميشود که مخالف نيروهاي دولتي و دقيقا مخالف مفهوم تفاهم روسيه و آمريکا در اين مسئله هستند. اما من ميتوانم به شما اطمينان بدهم که تمامي اينها به شيوهاي اتفاق ميافتند که دقيقا به دمشق و تهران منتقل (و منعکس) ميشوند، جايي که بر سر بنيان براي تعامل مرتبط درباره آنچه در حال رخ دادن است اشتراک نظر داريم، و مشورت ميکنيم که در غير اين صورت غيرممکن و ناقض عهد براي شرکاي ما ميبود. من نميگويم که طرف آمريکايي خواهان اين توافق نبود، من فکر ميکنم که ايالات متحده بر اين باور است برخي تجارب در سوريه ميتوانند در جاهاي ديگر اعمال شده و به کار گرفته شوند.
اميدوارم که چنين باشد، و نه به هزينه يکپارچگي سرزميني، حق حاکميت و اتحاد سوريه؛ اين خط قرمز ما است و ما به ايالات متحده اين را گفتهايم. خواهيم ديد که رفتار آنها در ميدان عمل چگونه متناسب با اين مسئله خواهد بود. مفهوم مناطق کاهش تنش، امکان کاهش تلفات را فراهم ميکند و اميدواريم فضاي سياسي بهتري را فراهم کند. ما به دنبال تعميق (و تقويت) فرآيند آستانه هستيم و به هيچ وجهي تلاشهاي ديميستورا و فرآيند ژنو را در کليت آن زير سئوال نميبريم .و نکته سوم، من فکر ميکنم تمامي اين فرآيندها به صورت متقابل همديگر را تقويت ميکنند و با يکديگر سازگاري دارند.
در اين چارچوب، من در کل، توجهي به مواضعي که طرف اسرائيلي اتخاذ ميکند نخواهم داشت. فکر ميکنم که مناطق کاهش تنش در سوريه، بيشتر به خاطر منافع طرف روسي و طرف آمريکا به مفهوم واقعي کلمه ايجاد شده تا به خاطر دروندادهاي رسيده از نيروها و بازيگران در منطقه. اين نکته را هم يادآوري کنم که مفهوم اصلي مناطق کاهش تنش، چندي پيش توسط رئيسجمهور پوتين، در سطح بالا و بر اساس تماسهاي وي با همتايان ايراني، سوري و ترک مطرح شد. بنابراين، ما در راستاي اين اصول فعاليت ميکنيم و اين کار را به صورت مبهم انجام نميدهيم، بلکه بر اساس رايزنيها با ايران به عنوان برجستهترين شريکمان در اين تلاش انجام ميدهيم.
* اخيراً روسيه گفته که اعتماد بالايي وجود دارد که البغدادي، سرکرده داعش کشته شده است. جديدا هم برخي رسانههاي عربي در منطقه گزارش دادند که رهبر داعش کشته شده است. آيا اطلاعات تازهاي درباره اين موضوع داريد؟
** بعد از برخي گزارشهاي اوليه توسط منابع غيرمجاز در روسيه درباره مرگ البغدادي، ما بيش از يک بار اين موضوع را اعلام کرديم که نميتوانيم قاطعانه اين را تأييد کنيم. حتي وزير (خارجه روسيه) لاوروف چند هفته قبل گفت که مسکو هيچ اطلاعات نهايي درباره آنچه اتفاق افتاده ندارد.
* روسيه تا کنون به صورت مستقيم در موضوع قطر و کشورهاي حاشيه خليج فارس دخالت نکرده است. اين روال تا کي ادامه پيدا خواهد کرد و نظر شما درباره اين مسئله چيست؟
** ميدانيد که سياست روسيه در موضوع خاورميانه به صورت گسترده ،دخالت نيست.مجالي براي ميانجيگري روسيه در موضوع قطر وجود ندارد. برانگيختن عدهاي براي مقابله با ديگري، اقدامي خطاست.
* منظور من نوعي ميانجيگري هست.
** بله. ما کمکهاي خود را به قطريها، براي سعوديها و براي اماراتيها و براي هرکسي از جمله مصريها، و هرکسي که درگير (اين ماجرا) شده است، عرضه کردهايم. من فکر ميکنم در فقدان علاقه به صراحت بيان شده از سوي کشورهايي که بيشتر از همه درگير شدهاند، مجالي براي ميانجيگري ما وجود ندارد. پيشنهاد ما وجود دارد، ما ميتوانيم به شکل امکانپذيري يک (چارچوب) تبادل اطلاعات را توسعه دهيم، پيامهايي را ارسال کنيم، برخي راهحلها را تسهيل کنيم، شبيه به آنچه که ما در ماجراي برجام انجام داديم و اين پيشنهاد وجود دارد.
اشتياق و علاقه آشکار ما در اين موضوع براي اين است که اطمينان دهيم اولا هيچ نتيجهاي از خشونت به دست نميآيد، اين خطر هرچند نسبت به قبل دورتر شده است، اما ممکن است زماني رخ دهد، ما بايد با تمامي ابزارها از اين خطر اجتناب کنيم. و دوما بايد مطمئن شويم که اين وضعيت از سوي هيچ بازيگري براي تغيير توازن منطقهاي مورد استفاده قرار نگيرد. اگر شخصي تعدادي را به مقابله با ديگران برانگيزد، و تلاش کند بر اين مبنا از نظر ژئوپولتيکي، منطقهاي يا تنها سياسي پيروز شود، بسيار خطا است و به همه درباره اين رويکرد هشدار ميدهيم. من اميدوارم که هرکسي نه سخن روسيه را بشنوند بلکه به آن گوش فرا دهد.
* درباره حمله (موشکي) سپاه پاسداران انقلاب اسلامي عليه داعش در ديرالزور، چه ارزيابي از آن داريد؟
** بايد يادآوري کرد که همه بايد متحد شوند، هر ملت و هر دولت مسئوليتپذيري بايد عليه پديده شوم متحد شوند. زيرا اين پديده ميتواند هرجايي را هدف قرار دهد. تلاش براي تقسيم کردن تروريسم به "تروريسم خوب و نه چندان خوب" و اينکه بعضيها در يک طرف زمين بازي کنند و عدهاي هم در طرف ديگر زمين، اقدامي اشتباه و محکوم است. اما کساني که آنها را به رسميت ميشناسند، مرتکب اشتباه ميشوند و تراژديهاي بسيار بيشتري ميتوانند اتفاق بيفتند. ما در خصوص اين، هشدار ميدهيم و با واکنش تلاش ميکنيم تا نشان دهيم که در جبهه مبارزه با تروريسم و داعش بايد متحد و مستحکم باشيم .
ش.د9604692