آمریکا به عنوان یکی از بازیگرانی که به دنبال منافع خاصی در سوریه است، ابتدا به بهانه مبارزه با داعش ائتلاف ضد تروریسم تشکیل داد و امروزه با پایان داعش، راهبرد حمایت از گروه های دیگر در قالب جدیدی در پیش گرفته است. به طور کلی آمریکا دو راهبرد اصلی برای حضور و تثبیت اقدامات خود در سوریه دارد:
1- حمایت از کُردهاواشنگتن به خوبی به این امر پی برده که تنها راه رسیدن به منافع خود در سوریه استفاده از ظرفیت های مختلف همچون کردها است. بنابر تفاهمی که میان کُردها و آمریکا صورت گرفته، واشنگتن متضمن به حمایت از کردها (نظامی و سیاسی) شده و آنان نیز متضمن حمایت از حضور نظامی آمریکا در شمال سوریه شده اند. در این زمینه سوالاتی فراوانی وجود دارد که پرداختن به آنها می تواند راهگشای آینده باشد. از جمله این سوال مطرح است که آمریکا بنابر چه اصول و منافعی از کردها حمایت می کند؟ آیا واشنگتن به حمایت های خود از کردها ادامه خواهد داد؟ یا در آینده کردها همچون سایر گروه های مورد حمایت آمریکا با خلا پشتیبانی مواجه خواهند شد؟
در این رابطه می توان نکات ذیل را مطرح کرد:
1-1- کردها در مقطع فعلی نزدیک ترین گرایش را به آمریکا دارند و راه رسیدن به استقلال و تشکیل کانتون یا منطقه مستقل کردی در سوریه را در حمایت های آمریکا می دانند. بر حسب این امر واشنگتن نیز به دنبال جذب حمایت کردها در برابر فشارهای آتی از سوی سایر بازیگران است.
2-1- از نگاه آمریکایی ها کردها اهرم فشار مناسبی برای تاثیرگذاری بر بازیگران مخالف واشنگتن در سوریه همچون ایران، عراق و حتی ترکیه تلقی می شوند.
3-1- از لحاظ ژئوپولتیکی کردها در مناطق مهمی از سوریه قرار دارند. از بعد ارتباطی منطقه حضور کردها نقطه اتصال سه کشور عراق، ترکیه و ایران است و از لحاظ منابع زیرزمینی نیز این منطقه دارای میادین مختلف نفت و گاز در شمال و بخشهایی از شرق سوریه است.
4-1- در صورت نفوذ آمریکا در مناطق کردی سوریه، حوزه نفوذ عملیات های ناتو به شرق مدیترانه یعنی همان محلی که روسیه به شدت بر روی آن حساسیت دارد، گسترش خواهد یافت. این امر به دلیل عضویت ترکیه در ناتو برای واشنگتن به مراتب اقدام را آسان خواهد کرد.
5-1- با توجه به سیاست واشنگتن مبنی بر عدم پایان بحران در سوریه، کردها از این ظرفیت برخوردارند که در آینده به نیرویی مشکل ساز برای دولت سوریه و هم پیمانان آن تبدیل شوند، هرچند کمک های محور مقاومت به کردها جهت رهایی از چنگ داعش، آنان را بیش از پیش به محور مقاومت نزدیک کرده است.
با این همه درباره ادامه حمایت های آمریکا از کردها، باید به این موضوع اشاره کرد که در کوتاه مدت واشنگتن به این حمایت ها ادامه خواهد داد، چرا که در مقطع فعلی چاره ای جز این ندارد، اما در بلند مدت با توجه به سابقه آمریکا در عدم حمایت از گروه ها و حتی دولت های مستقل، نباید کردها به آینده این حمایت ها امیدوار باشند. هر چند طی دو هفته گذشته واشنگتن در مقابل حملات ترکیه به عفرین، حمایت خاصی از کردها صورت نداده است. بنابراین می توان گفت راهبرد آمریکا در بلند مدت در زمینه حمایت از کردها تغییر خواهد کرد.
2- مقابله با نفوذ ایرانمهم ترین راهبرد واشنگتن در سوریه مقابله با نفوذ ایران در سوریه است. بحث مقابله با نفوذ ایران از ابتدای بحران سوریه مطرح شد که بعد از فروپاشی سازمان داعش، این راهبرد بیشتر مطرح شده است، به طوری که کسینجر طی یادداشتی در سایت "کپ اکس" ادعا می کند اگر قلمرو داعش به دست نیروهای مورد حمایت ایران به تصرف درآید، یک کمربند ارضی از تهران تا بیروت ایجاد می‌شود که نشان‌دهنده ظهور امپراتوری ایران خواهد بود.
جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا نیز در اظهاراتی اخیرا ادعا کرد ایران در تلاش برای ایجاد یک «پل زمینی» از ایران به داخل عراق و از آنجا به داخل مناطق تحت کنترل دولت سوریه است.
تیلرسون، وزیر خارجۀ آمریکا اما در موسسه "هوور دانشگاه استنفورد" صراحتا راهبردهای آینده آمریکا در سوریه را ترسیم کرد که دو بخش از پنج بخش راهبرد وی مبتنی بر مقابله با نفوذ ایران است. تیلرسون طی سخنرانی خود اعلام کرد: «هدف آمریکا از ادامۀ حضور دیپلماتیک و نظامی خود به مدت طولانی در سوریه برای جلوگیری از بازگشت تروریسم و کمک به خروج اسد از صحنه است.» وی با تاکید بر این که تهدیدات مداوم راهبردی برای آمریکا آن هم نه فقط از سوی داعش و القاعده، هم چنان ادامه دارد، معتقد است: «دشمنی که در سوریه بعد از داعش باید متوقف شود، ایران است.» تیلرسون هدف تهران را ایجاد یک محور شمالی به عنوان یک عرصۀ نفوذ جمهوری اسلامی تا حدود مدیترانه دانست و آن را خطری مستقیم برای واشنگتن و متحدانش عنوان کرد.
بنابراین اولویت اصلی آمریکا در آینده سیاسی سوریه، جلوگیری از نفوذ ایران است و در این زمینه نباید راهبردهای آمریکا برای مقابله با نفوذ ایران در سوریه را صرفا در ابعاد نظامی خلاصه کرد بلکه راهبردهایی نیز در عرصه سیاسی واشنگتن دنبال می کند. بر همین اساس می توان موارد زیر را به عنوان راهبردهای آمریکا برای مقابله با نفوذ ایران برشمرد:
1-2- تدوام حضور در سوریه: بسیاری از تحلیل گران و دولت مردان آمریکا معتقدند یکی از ابزارهای مقابله با نفوذ ایران، حضور آمریکا در سوریه به لحاظ دیپلماتیک و نظامی است. دلیل آنها نیز در عقب نشینی شان از عراق است. این تحلیل گران معتقدند که اشتباه عقب نشینی پیش از موعد از عراق نباید تکرار شود، چرا که این حضور برای متوقف ساختن اقدامات ایران و عدم بازگشت دوباره تروریستها مفید خواهد بود.
2-2- تاکید بر عدم حضور بشار اسد در آینده سوریه: به اعتقاد آمریکایی ها، بشار اسد مسبب و عامل اصلی نفوذ ایران در سوریه است. دلیل اصلی که آمریکا همواره بر رفتن بشاراسد تاکید دارد، همین عامل است. هر چند در قطعنامه 2254 به سرنوشت بشار اسد اشاره نشده، اما موضع آمریکایی ها نشان از عدم آینده سیاسی بشاراسد در این کشور است.
3-2- استفاده از ابزارهای صلح آمیز: این گزینه شامل ابزارهایی همچون کمک به بازسازی سوریه، خدمات، زیرساخت ها و ثبات سیاسی تحت نظارت سازمان ملل است. به هر حال چنانچه واشنگتن در آینده اقتصادی سوریه دارای نقش باشد، تاثیرگذاری آن بر اوضاع سیاسی این کشور بیشتر خواهد بود. از سوی دیگر فرایند سیاسی تحت نظارت سازمان ملل به معنای کوتاه کردن دست بازیگران مخالف آمریکا همچون روسیه و ایران و طرح های ابتکاری آنها است، هرچند نباید احتمال توافقات پنهانی روسیه و آمریکا را نیز از نظر دور داشت.
4-2- تشنج زدایی نظامی با روسیه : آمریکا از طریق این گزینه به دنبال دو هدف است: اول؛ برقراری ارتباط با روسیه برای دور کردن این کشور از ایران در جهت مقابله با تهران؛
دوم؛ روسیه منافع فراوانی در سوریه دارد و نیز نفوذ شدیدی بر روی دولت دمشق دارد، لیکن به همین علت باید نقشی کلیدی برای متقاعد ساختن بشار اسد، جهت کنار کشیدن ایفا کند. بنابراین واشنگتن از یک سو روسیه را با خود همراه کرده و از سوی دیگر علاوه بر مقابله با نفوذ ایران، راهبرد بعدی خود یعنی برکناری بشار اسد را هموار خواهد کرد.
5-2- حمایت از گروه های تروریستی و شبه نظامیان هم سو با سیاست های واشنگتن: در شرایط کنونی که آمریکا تجهیزات راهبردی وسنگین در اختیار کردها و گروه های وابسته به القاعده قرار می دهد، نشان از همراهی و همسویی با این گروه ها برای مقابله با ایران دارد. به هر حال قدرت یافتن این گروه ها به منزله گسترده شدن بحران و اتلاف انرژی جبهه مقاومت خواهد بود.
ارزیابی نهاییواشنگتن مترصد بازگشت به صحنه سیاسی سوریه از طریق ابزارهای نظامی و بین المللی است. نقش آفرینی آمریکا در سوریه با هدف جلوگیری از قدرت گرفتن مخالفان واشنگتن و به نتیجه رسیدن اهداف آنان دنبال می شود و در این راه از ابزارهای مختلف سیاسی تا نظامی بهره می گیرد، بنابراین آمریکا همچنان سوریه را در رأس اهداف خود در غرب آسیا نگه خواهد داشت تا از این طریق قدرت و نفوذ منطقه ای ایران را به چالش و فرسایش بکشد./
