معامله «دوسر برد» روس‌ها

(روزنامه شرق - 1396/06/22 - شماره 2961 - صفحه 8)

کمتر از دو سال پيش ترکيه جنگنده سوخوي ٢٤ روسيه را در مرز سوريه و ترکيه سرنگون کرد و تنش ميان آنکارا و مسکو بالا گرفت. حالا سه ماه مانده به دومين سالگرد آن حادثه، رويدادهاي منطقه‌اي و منافع مشترک، دو کشور را به‌حدي به يکديگر نزديک کرده که ترکيه براي اولين‌بار قرارداد خريد تعدادي سامانه دفاع موشکي «اس-‌٤٠٠» را با روسيه امضا کرده است. رسانه‌هاي ترکيه روز گذشته به نقل از رجب‌ طيب‌اردوغان، رئيس‌جمهوري اين کشور، خبر امضاي قرارداد خريد سامانه روسي «اس-‌٤٠٠» را منتشر کردند، قراردادي که در چارچوب اولين خريد عمده نظامي ترکيه از روسيه است.

به گفته اردوغان پيش‌پرداخت اين قرارداد پرداخته شده و تخمين زده مي‌شود ارزش اين قرارداد دوميلياردو ٥٠٠ ميليون دلار باشد. ولاديمير کوژين، يکي از مقامات دفتر رئيس‌جمهوري روسيه هم خبر امضاي اين قرارداد را تأييد کرده است. به گفته کوژين همه تصميم‌هاي گرفته‌شده در اين قرارداد قطعا در راستاي منافع استراتژيک روسيه است و «به‌همين‌دليل واکنش تعدادي از کشورهاي غربي در واردکردن فشار به ترکيه براي انصراف از اين معامله قابل درک است».

ترکيه که دومين ارتش بزرگ را ميان کشورهاي عضو ناتو دارد، پس از شکراب‌شدن رابطه‌اش با ايالات‌متحده و متحدان غربي‌اش به روسيه نزديک‌تر شد. ترکيه اميدوار بود با روي‌کارآمدن دونالد ترامپ در آمريکا رابطه دو کشور بهبود يابد، اما ادامه حمايت واشنگتن از يگان‌هاي مدافع خلق در سوريه موجب بالاگرفتن تنش ميان اين دو کشور شد. ترکيه يگان‌هاي مدافع خلق را که نيروهاي نظامي کُرد سوريه‌اند، هم‌پيمانان حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) مي‌داند و آنها را گروهي تروريستي مي‌خواند، اما آنها مهم‌ترين متحد زميني آمريکا براي مبارزه با داعش در خاک سوريه به ‌شمار مي‌روند. يکي ديگر از دلايل بالاگرفتن تنش ميان دو کشور، عدم استرداد فتح‌الله گولن به ترکيه بود؛ روحانيِ در تبعيدي که آنکارا او را مسئول کودتاي نافرجام جولای سال گذشته ترکيه مي‌داند.

روابط ترکيه با کشورهاي اروپايي عضو ناتو هم چندان روبه‌راه نيست و براساس گزارش‌ها تصميم دولت ترکيه به خريد اين نوع سامانه موشکي از روسيه پس از آن گرفته شد که آمريکا، آلمان و هلند تصميم گرفتند قرارداد استقرار دفاع ضد موشکي پاتريوت خود در جنوب ترکيه را تمديد نکنند.

به گزارش روزنامه حريت، اردوغان بدون نام‌بردن از کشوري، از شرکاي غربي ترکيه که براي هواپيماهاي بدون سرنشين به‌دنبال گرفتن مقدار زيادي پول بوده‌اند، ابراز ناخرسندي کرده است. به گفته رئيس‌جمهوري ترکيه اين کشور در هفته گذشته ٩٠ عضو يگان‌هاي مدافع خلق را با هواپيماهاي بدون سرنشين خودش کشته است، چرا‌که هواپيماهاي بدون سرنشين غربي بسيار گران بوده‌اند. به باور تحليلگران تصميم ترکيه اهميت عملي و سياسي دارد و نشانه دوري تدريجي آنکارا از متحدان غربي‌اش است. ترکيه چندين سال است سوداي خريد سامانه موشکي را در سر دارد و چهار سال پيش هم مسئله خريد اين سامانه از چين را مطرح کرد، اما پس از فشارهاي کشورهاي عضو ناتو، از اين خريد صرف‌نظر کرد؛ بااين‌حال اين‌بار فشارها کارساز نبوده و رئيس‌جمهور ترکيه در گفت‌وگو با خبرنگاران گفته است «هيچ‌کس حق ندارد» درباره تصميم‌های مستقل ترکيه در زمینه صنايع دفاعي‌اش اظهار نظر کند.

براساس برخي گزارش‌ها، قرار است در سال جاري دو سامانه موشک «اس-٤٠٠» روسي در ترکيه استقرار يابد و بعد دو سامانه ديگر در آن کشور مونتاژ شود. گفته مي‌شود ولاديمير پوتين و رجب طيب اردوغان در ملاقات ماه مي درباره خريد تسليحاتي ترکيه از روسيه، گفت‌وگو کرده بودند. سيستم دفاع ضد موشکي «اس-٤٠٠» قادر به ردگيري و انهدام هدف‌هاي هوايي با سرنشين يا بدون سرنشين تا فاصله ٤٠٠ کيلومتري است. به گفته کارشناسان، درحال‌حاضر صنايع دفاعي روسيه مشغول تحقيقات براي ساختن نوع پيشرفته‌تري از اين نوع سيستم دفاع ضدهوايي هستند. درحال‌حاضر چند واحد موشکي اسپانيا و ايتاليا در ترکيه مستقر است، اما کاربرد آنها تابع مقررات و تصميمات پيمان ناتو است و ترکيه رأسا اجازه استفاده از آنها را ندارد و در زمينه محل استقرار يا چگونگي کاربرد اين سيستم‌ها از آزادي عمل برخوردار نيست. با خريد موشک‌هاي روسي، ترکيه مي‌تواند آنها را در هر نقطه از خاک خود از جمله در مرز با ارمنستان يا سواحل درياي اژه، در مقابل سواحل يونان مستقر کند. يونان هم عضو ناتو است.

اختلافي با ايران و روسيه نداريم

رئيس‌جمهور ترکيه همچنين گفت هيچ اختلافي ميان ايران، روسيه و ترکيه درباره سرنوشت ادلب و اَفرين وجود ندارد و توافق اين کشورها به‌ويژه درباره ادلب همچنان ادامه دارد. او با اشاره به توافق ايران، روسيه و ترکيه درباره شهرهاي ادلب و افرين در ترکيه طبق فرايند مذاکرات آستانه، گفت آنکارا با تهران و مسکو هيچ اختلافي درباره سرنوشت اين شهرها ندارد و توافق درباره اين مناطق مانند گذشته بدون هيچ مشکلي ادامه دارد. اردوغان با تأکيد بر اهميت مذاکرات آستانه که دور بعدي آن ١٤ سپتامبر در پايتخت قزاقستان برگزار خواهد شد، گفت روسيه و ترکيه اختلاف‌نظري درباره اين فرايند و به‌علاوه ديدار با ايران ندارند. او ادامه داد: من بر اين باورم که نشست‌هاي سالم پس از نشست آستانه ادامه خواهند داشت و اين نشست‌ها مثبت بوده‌اند؛ اما اردوغان اخبار ضدونقيض منتشرشده در راستاي ديدار سري و محرمانه او با «بشار اسد»، رئيس‌جمهوري سوريه را رد کرد. ترکيه به دلايل مختلفي در دو سال گذشته از متحدان غربي‌اش دور شده است؛ از سياست‌هاي سرکوبگرانه داخلي پس از کودتاي نافرجام جولاي سال گذشته تا اختلاف‌نظر درباره بحران سوريه.

با وجود وعده‌ها و مذاکرات چندين‌ساله براي پيوستن ترکيه به اتحاديه اروپا، چشم‌انداز روشني براي اين عضويت ديده نمي‌شود؛ به نظر مي‌رسد اردوغان ديگر حاضر نيست به اميد پيوستن به اتحاديه اروپا از اقتدارگرايي خود در درون ترکيه بکاهد. همه اين عوامل دست به دست‌ هم داده تا فهرست منافع ترکيه از قِبل همکاري با بروکسل و واشنگتن کمتر شود. قرارداد تسليحاتي اخير ترکيه و روسيه، آنکارا را از شر محدوديت‌هاي نظامي ناتو روي سيستم‌هاي دفاع موشکي‌اش کم مي‌کند و از آن‌سو موفقيتي براي صنعت دفاعي روسيه به شمار مي‌رود. در اين ميان تحليلگران مي‌گويند اين قرارداد شايد اقبال از اين نوع سيستم‌هاي دفاعي روسيه در منطقه را افزايش دهد، چراکه اگر ترکيه که عضو ناتوست مي‌تواند اين سيستم‌ها را بخرد، چرا کشورهاي عربي حاشيه خليج ‌فارس نتوانند.

http://www.sharghdaily.ir/News/140982

ش.د9602643