نفت‌ در بازار جهانی عرضه و تقاضا

(روزنامه اطلاعات – 1396/11/11 – شماره 26930 – صفحه 7)

در سال‌های گذشته قیمت نفت تحت تاثیر عوامل مختلف بنیادی و غیر بنیادی دارای نوسانات زیادی بوده است.به طوری که در سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میانگین سالانه قیمت نفت روندی کاهشی داشت.

در این میان، بیشترین کاهش مربوط به سال ۲۰۱۵ است که میانگین قیمت برنت موعددار با ۴۷ درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۱۴ به ۴۱ر۵۲ دلار در هر بشکه رسید. سال ۲۰۱۶ هم میانگین این شاخص ۷۶ر۴۳ دلار برای هر بشکه و ۶ر۱۶ درصد از سال ۲۰۱۵ کم‏تر بود. اما سال ۲۰۱۷ قیمت‎‏ها روندی صعودی به خود گرفت و میانگین آن به ۱۷ر۵۴ دلار در بشکه رسید که ۲۴ درصد بیشتر از سال ۲۰۱۶ است.

از لحاظ ماهانه هم قیمت نفت برنت از بشکه‌ای ۶۴ر۱۰۶ دلار در ژوئیه ۲۰۱۴ به ۷۵ر۳۰ دلار در هر بشکه در ژانویه ۲۰۱۶ کاهش یافت، ولی از ژانویه ۲۰۱۶ و بعد از توافق کشورهای اوپک و برخی تولیدکنندگان غیراوپک برای تنظیم بازار و کاهش تولید به میزان ۸ر۱ میلیون بشکه در روز، قیمت‌ها صعودی شدند و در فوریه ۲۰۱۷ به ۰۶ر۵۵ دلار برای هر بشکه رسید.

قیمت نفت در ماه‌های مارس، آوریل، مه و ژوئن‌ ۲۰۱۷ مجددا روندی کاهشی یافت و میانگین آن در ژوئن ۲۰۱۷ به ۴۲ر۴۶ دلار در هر بشکه رسید که پایین‌ترین سطح قیمت ماهانه در سال ۲۰۱۷ است. هر بشکه نفت برنت هم در ماه ژوئیه با ۵ر۴ درصد افزایش به۵۱ر۴۸ دلار رسید و در ماه اوت با ۵ر۶ درصد افزایش بشکه‌ای ۶۶ر۵۱ دلار شد و در ادامه این روند در ماه دسامبر با ۴ر۲ درصد افزایش به ۱۴ر۶۴ دلار در هر بشکه رسید.

در چند سال گذشته قیمت نفت دارای نوسان زیادی بوده، به گونه‌ای که در سال ۲۰۱۶ قیمت روزانه هر بشکه نفت برنت بین ۲۶ تا ۵۵ دلار و در سال ۲۰۱۷ بین ۴۴ تا ۶۴ دلار در بشکه نوسان داشته است. دلیل این نوسان‌ها، تاثیر مجموعه‌ای از عوامل مختلف بنیادی و غیربنیادی بر قیمت نفت است. از این‌رو پیش‌بینی دقیق آن بسیار مشکل است.

با این حال با بررسی عوامل مختلف تاثیرگذار بر قیمت می‌توان تا حدودی روند قیمت‌ها را در آینده برآورد کرد. در زیر مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر بازار و قیمت نفت در سال ۲۰۱۸ بررسی شده است.

تقاضای جهانی نفت

در سال ۲۰۱۷ اقتصاد جهانی نسبت به سال ۲۰۱۶ رشد بهتری داشت و تقاضای جهانی برای نفت هم بالاتر از سال ۲۰۱۶ بود. برآوردهای صندوق بین‌المللی و بانک جهانی از رشد اقتصاد جهانی برای سال ۲۰۱۷ به ترتیب ۶ر۳ و ۷ر۲ درصد بود که نسبت به رشد سال ۲۰۱۶ به ترتیب ۴ر۰ و ۳ر۰ درصد بالاتر بود. این دو نهاد برآورد کرده‌اند که رشد اقتصاد جهانی در سال ۲۰۱۸ به ترتیب ۷ر۳ و ۹ر۲درصد باشد که ارقام بالاتری نسبت به سال ۲۰۱۷ است.

بر اساس برآورد دبیرخانه اوپک، تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۷ حدود ۵ر۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافت و به روزانه ۹ر۹۶ میلیون بشکه رسید. همچنین پیش‌بینی شده که تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۸حدود ۶ر۱ میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد و به ۵ر۹۸ میلیون بشکه در روز برسد.

برآورد آژانس بین‌المللی انرژی هم نشان می‌دهد تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۷ حدود ۵ر۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و به ۸ر۹۷ میلیون بشکه در روز رسید. همچنین پیش‌بینی شده که تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۸حدود ۳ر۱ میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد و به ۱ر۹۹ میلیون بشکه در روز برسد .

برآورد اداره اطلاعات انرژی آمریکا هم نشان می‌دهد تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۷ حدود ۴ر۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافت و به ۳ر۹۸ میلیون بشکه در روز رسید. همچنین پیش‌بینی شده که تقاضای جهانی نفت در سال ۲۰۱۸حدود ۶ر۱ میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد و به روزانه ۱۰۰ میلیون بشکه برسد. البته این نهاد در گزارش جدید خود که در ژانویه ۲۰۱۸ منتشر شد، در میزان رشد تقاضا برای سال ۲۰۱۸ تجدید نظر صعودی داشت و آن ‌را ۷ر۱ میلیون بشکه در روز اعلام کرد.

به طور کلی میانگین برآوردهای سه نهاد فوق نشان می‌دهد که تقاضای جهانی در سال ۲۰۱۷ رشد بالاتری نسبت به سال ۲۰۱۶ داشته و در سال ۲۰۱۸ هم رشد تقاضای جهانی بیشتر از سال ۲۰۱۷ باشد.

عرضه غیر اوپک

یکی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت نفت در سال ۲۰۱۸ مقدار افزایش عرضه تولیدکنندگان غیراوپک خواهد بود. اگرچه برخی تولیدکنندگان غیر عضو اوپک در توافق با اوپک متعهد شده‌اند حجم تولید خود را ثابت نگه دارند، اما تولیدکنندگان بزرگ دیگری در کشورهای غیراوپک هستند که محدودیتی برای تولید آنها وجود ندارد. عمده‌ترین این تولید‌کنندگان شامل آمریکا، کانادا، چین، نروژ، انگلستان و برزیل هستند.

بر اساس برآوردهای سازمان اوپک، سال ۲۰۱۸ از بین تولیدکنندگان فوق، تولید ۲ کشور نروژ و چین به ترتیب ۳۰ و ۱۵۰ هزار بشکه در روز کاهش خواهد یافت، اما تولید آمریکا، کانادا، انگلستان و برزیل به ترتیب ۸۷۰، ۲۳۰، ۷۰ و ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش می‌یابد.در میان این تولیدکنندگان، وضع تولید آمریکا از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. تولید هفتگی نفت‏ خام آمریکا بعد از آن‌که در هفته منتهی به ۵ ژوئن ۲۰۱۵ به ۶۱۰ر۹ میلیون بشکه در روز رسید، روند نزولی به خود گرفت و تا هفته منتهی به ۷ اکتبر ۲۰۱۶ این روند ادامه یافت و به روزانه۴۵۰ر۸ میلیون بشکه رسید که نشان‌دهنده کاهش ۱۶۰ر۱ میلیون بشکه‌ای سطح تولید روزانه بود، اما در پی افزایش قیمت‏‌های نفت و افزایش تعداد دکل‌های حفاری فعال در بخش نفت آمریکا، تولید نفت این کشور روندی صعودی به خود گرفت و در هفته منتهی به ۲۹ سپتامبر۲۰۱۷ به ۵۶۱ر۹ میلیون بشکه در روز رسید.

تولید هفتگی آمریکا در اثر دو توفان هاروی و آریما با کاهش مواجه شد، اما بلافاصله به سطح تولید قبل از توفان بازگشت و در ادامه روند صعودی آن، در هفته منتهی به ۲۹ دسامبر به ۶۴۵ر۹ میلیون بشکه رسید که بالاتر از رکورد تولید پیش از دوره کاهش تولید است. متوسط تولید نفت خام آمریکا در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال ۲۰۱۶ میلادی ۴۱۰ هزار بشکه در روز افزایش یافت و به ۲۷۰ر۹ میلیون بشکه در روز رسید. علاوه بر این، تولید مایعات و میعانات گازی و نفت غیرمتعارف(عمدتا سوخت های زیستی) هم به ترتیب ۲۰۲ و ۷ هزار بشکه در روز افزایش یافت و به ترتیب به ۷۱۱ر۳ و ۲۷۵ر۱ میلیون بشکه در روز رسید. در مجموع در سال ۲۰۱۷ تولید کل مایعات سوختی آمریکا ۶۱۹ هزار بشکه در روز افزایش یافت که تقریبا معادل نیمی از مقدار کاهش توافق شده توسط اعضای اوپک است.

اگرچه تولید این کشور در هفته نخست سال ۲۰۱۸ با ۲۹۰ هزار بشکه در روز کاهش به ۴۹۲ر۹ میلیون بشکه در روز رسید، اما این کاهش به دلیل سرمای شدید در مناطق تولیدکننده نفت بود و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۱۸ روند رشد تولید آمریکا ادامه یابد.

سازمان اوپک برآورد کرده که کل تولید نفت خام و مایعات و میعانات گازی آمریکا در سال ۲۰۱۸ حدود ۰۵ر۱ میلیون بشکه در روز رشد داشته باشد که ۸۲۰ هزار بشکه در روز آن مربوط به افزایش تولید در نفت شیل خواهد بود.

هزینه تولید نفت شیل مهم‌ترین عامل اثرگذار بر روند تولید نفت آمریکاست که طی چند سال گذشته روندی نزولی را تجربه کرده است. بر اساس برآوردهای شرکت راستاد انرژی‌، هزینه تولید نفت شیل از ۷۳ دلار در هربشکه در سال ۲۰۱۲ به ۳۵ دلار در بشکه در سال ۲۰۱۶ رسید و برآورد می‌شود که هزینه تولید آن در سال ۲۰۱۸ اندکی بیش از سال ۲۰۱۷ باشد، با این حال میانگین آن کمتر از ۴۰ دلار در بشکه خواهد بود.

موازنه بازار در سال ۲۰۱۸

میزان مازاد یا کمبود عرضه مهم‌ترین عامل تاثیرگذار بر قیمت نفت است. چنانکه در سال‌های ۲۰۱۴، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ به ترتیب ۶ر۰ ، ۶ر۱ و ۵ر۰ میلیون بشکه در روز مازاد عرضه در بازار وجود داشت که دلیل اصلی سقوط قیمت‌های نفت بود، اما در سال ۲۰۱۷ وضع متفاوت شده است. بر اساس متوسط برآوردهای اوپک، آژانس بین‌المللی انرژی و اداره اطلاعات انرژی آمریکا، در فصل اول ۲۰۱۷ حدود ۲۰۰ هزار بشکه در روز مازاد عرضه در بازار وجود داشته، اما در فصول دوم و سوم ۲۰۱۷ بازار با ۶۰۰ هزار بشکه در روز کمبود عرضه مواجه بوده و در فصل چهارم کمبود عرضه حدود ۳۰۰ هزار بشکه در روز برآورد شده است.

به طور کلی در طول سال ۲۰۱۷ بازار با کمبود عرضه۳۰۰ هزار بشکه‌ای در روز مواجه بوده و روند کاهشی سطح ذخیره‌سازی‌های تجاری در سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) هم تاییدکننده این برآورد است.

برآوردها برای سال ۲۰۱۸ هم حاکی است که در فصل اول و دوم به ترتیب ۳۰۰ و ۱۰۰ هزار بشکه در روز مازاد عرضه در بازار وجود داشته باشد، اما در فصل سوم و چهارم، بازار با ۸۰۰ و ۵۰۰ هزار بشکه در روز کمبود عرضه مواجه باشد و برای کل سال ۲۰۱۸ برآورد شده بازار با ۲۰۰ هزار بشکه در روز کمبود عرضه داشته باشد. البته این برآوردها با فرض ادامه شرایط کنونی بازار است.

وضع ذخیره‏‌سازی‌های تجاری

در حال حاضر سطح ذخیره‌سازی‌‏ها بالاتر از میانگین پنج سال گذشته است. از اواسط سال ۲۰۱۶ مجموع ذخیره‌سازی‌های تجاری نفت کشورهای عضو OECD روندی نزولی را تجربه کرده و در ماه اکتبر ۲۰۱۷ به ۲۹۴۸ میلیون بشکه رسید که ۱۰۷ میلیون بشکه کمتر از سطح آن در سال گذشته در همین مقطع زمانی است، اما حدود ۱۳۷ میلیون بشکه بالاتر از میانگین پنج سال گذشته است.

آژانس بین‌المللی انرژی هم برآورد کرده که در ماه اکتبر مجموع ذخیره‌سازی‌های تجاری نفت کشورهای عضو OECD2940 میلیون بشکه بوده و ۱۱۱ میلیون بشکه بالاتر از میانگین پنج سال گذشته است.

بعد از توافق اوپک در ۳۰ نوامبر ۲۰۱۶ وزیر نفت عربستان یکی از اهداف توافق اوپک را بازگرداندن سطح ذخیره‌سازی‌های تجاری OECDبه سطح متوسط پنج سال گذشته اعلام کرد. در آن زمان ذخیره‌سازی‎ها بیش از ۳۰۰ میلیون بشکه بالاتر از میانگین پنج سال گذشته بود و روند کاهشی آن اگرچه سبب شد مازاد آن نسبت به میانگین پنج سال گذشته به کمتر از نصف برسد، اما هنوز بالاتر از میانگین پنج سال گذشته است و احتمالا در ماه‌های نوامبر، دسامبر و ژانویه ۲۰۱۸ هم از آن برداشت خواهد شد، اما با کاهش رشد تقاضا از اواخر فصل اول ۲۰۱۸ و فصل دوم ۲۰۱۸ و آغاز عملیات‌ تعمیر و نگهداری در پالایشگاه‌ها برای سوئیچ کردن از تولید سوخت‌های زمستانی به سوخت‌های تابستانی، روند نزولی آن متوقف شده و احتمالا تا پایان فصل دوم ۲۰۱۸ افزایش یابد.

پایبندی به توافق کاهش سطح تولید

اعضای اوپک در اجلاس ۱۷۱ این سازمان تصمیم گرفتند ۲ر۱ میلیون بشکه در روز تولید خود را کاهش دهند. این تصمیم به منظور شتاب در روند کاهش مازاد عرضه و با هدف ایجاد توازن دوباره در بازار نفت اتخاذ شد که از ابتدای ژانویه ۲۰۱۷ به اجرا درآمد.اندونزی کاهش سطح تولید را نپذیرفت و عضویت این کشور در اوپک به حالت تعلیق درآمد. کشورهای لیبی و نیجریه هم از تصمیم اوپک مستثنی شدند. علاوه بر این، در ۹ دسامبر کشورهای غیراوپک هم توافق کردند روزانه ۵۵۸ هزار بشکه از تولید خود بکاهند که ۳۰۰ هزار بشکه از آن سهم روسیه است. مسئله پایبندی اوپک و غیراوپک به توافق انجام شده به یکی از عوامل تاثیرگذار بر بازار تبدیل شده است. ادامه دارد...

http://www.ettelaat.com/etiran/?p=343849

ش.د9604912