شکاف در ائتلاف سعودی؛ جنگ یمن پیچیده‌تر می‌شود

(روزنامه اطلاعات ـ 1396/12/10 ـ شماره 26953 ـ صفحه 12)

پایان یافتن فرصت یک هفته ای «شورای انتقالی جنوب» مورد حمایت امارات برای دولت متواری «عبدربه منصور‌هادی» به منظور برکنار کردن «احمد عبید بن دغر» نخست وزیر و چاره اندیشی برای فساد نزدیکان او، چند روز پیش موجب شد عدن به صحنه درگیری‌های خونین میان نیروهای مورد حمایت عربستان و نیروهای تحت پشتیبانی امارات مبدل شود. ائتلاف نظامی به رهبری عربستان که از فروردین ماه ۱۳۹۴ یمن را هدف حمله‌های پیاپی قرار داده، خود از نیروهای منسجم و همگون تشکیل نشده است. به همین خاطر، بن‌بست جنگ یمن، فرسایشی شدن آن و زیاده خواهی‌های عربستان، زمینه‌های بروز اختلافات و شکاف در صف ائتلاف را ایجاد کرد.

درگیری‌های خونین عدن در روزهای گذشته با به جا گذاشتن ده‌ها کشته و زخمی، این واقعیت را روشن کرد که یمن به باتلاقی برای نیروهای ائتلاف عربی به ویژه عربستان بدل شده است؛ باتلاقی که بیرون رفتن از آن بدون تحمل هزینه‌های گزاف ممکن نیست. عربستان و امارات هرچند برای مبارزه با نیروهای انصارالله با یکدیگر متحد شدند، ولی خود در یمن منافع متفاوتی را جستجو می کنند. عربستان در تهاجم به یمن و حمایت قاطع از منصورهادی، خواهان بازگشت به دوره نفوذ بر همسایه جنوبی و سال‌های دیکتاتوری «علی عبدالله صالح» است. ریاض می خواهد با شکست نیروهای انصارالله و بازگرداندن‌هادی، یمن را بار دیگر به حیات خلوت خود مبدل سازد و به زعم خود از نفوذ ایران به عنوان رقیب منطقه در یمن جلوگیری کند. امارات اما منصورهادی را عامل فساد دانسته و به او به عنوان بخشی از مشکل و نه راه حل بحران یمن نگریسته است.

همپیمانی‌هادی با شاخه اخوان‌المسلمین در یمن موسوم به حزب «اصلاح» هم بیش از پیش اسباب نگرانی امارات را که هرگز به اخوان المسلمین خوشبین نبوده، فراهم کرده است. برقراری ثبات و آرامش در جنوب یمن از دیگر اهداف مهم اعلانی امارات است. موقعیت استراتژیک عدن و اشراف آن بر تنگه «باب المندب»، به عنوان مسیر اصلی عبور و مرور کشتی‌های اماراتی، برای ابوظبی مولفه ای مهمتر از شکست دادن انصارالله است. این در حالی است که عربستان به دلیل بهره مندی از سواحل خود در دریای سرخ، به ثبات و امنیت در باب المندب اهمیت چندانی نمی دهد. این اختلاف منافع، صف بندی نیروهای معارض در یمن را در روزهای گذشته بیش از پیش زیر تاثیر قرار داده است. شورای انتقالی جنوب مورد حمایت امارات، این روزها خواستار سرنگونی دولت مستعفی‌هادی است؛ دولتی که عربستان تمام قد از آن دفاع می‌کند.

جدایی طلبان جنوب که از زمان الحاق دو یمن جنوبی و شمالی در دهه ۱۹۹۰ ، هرگز از خواسته‌های خود دست برنداشته‌اند، در جریان حمله ائتلاف نظامی عربی علیه انصارالله با نیروهای منصورهادی متحد شدند و به صورت مشروط از او حمایت کردند. چندی بعد فساد نزدیکان بن دغر نخست وزیر، به مطالبات گسترده جنوبی‌ها برای برکناری وی از سوی‌هادی دامن زد؛ مطالباتی که نه تنها بن دغر را سرنگون نکرد بلکه برکناری «عیدروس الزبیدی» استاندار عدن را به دنبال داشت. الزبیدی پس از برکناری در کنار «بن بریک» معاون خود و برخی وزیران پیشین، شورای انتقالی جنوب را تشکیل داد؛ شورایی که قرار شد اداره استان‌های جنوبی و نمایندگی این استان‌ها در داخل و خارج یمن را بر عهده بگیرد. پایان یافتن ضرب الاجل یک هفته‌ای شورای انتقالی برای برکناری نخست وزیر در هفته نخست بهمن ماه ۹۶ اما آتش برخورد مسلحانه در عدن را روشن کرد؛ آتشی که زبانه‌های آن دامن عربستان را گرفته است. سه سال از تهاجم نظامی نیروهای ائتلاف به یمن می گذرد و این روزها امیدهای عربستان برای ثمر دادن تهاجم سه ساله کم رمق شده است. نتیجه سال‌ها جنگ در یمن چیزی جز نابودی بخش عظیمی از زیرساخت‌ها، تشدید اختلافات طایفه ای، قحطی، فقر، بیماری و آوارگی در این کشور نبوده است.

استیصال نماینده پیشین سازمان ملل در امور یمن و جایگزینی او با «مارتین گریفیتس» دیپلمات انگلیسی، از دشواری خروج از بحران یمن نشان دارد؛ بحرانی که جز از طریق پیشبرد روندهای سیاسی، مذاکره میان طرف‌های درگیر و بدون دخالت خارجی ممکن نیست. اگر قرار بر حل بحران یمن به روش‌های قهری و صرف هزینه‌های نظامی بود، اکنون باید «طوفان قاطعیت» عربستان پس از سه سال به نتیجه می رسید. این در حالی است که یمن این روزها شرایط پیچیده تر و بحرانی‌تری را نسبت به سه سال پیش تجربه می کند. بر اساس گزارش‌های سازمان ملل، یمن با جدی‌ترین بحران انسانی حال حاضر مواجه است و نزدیک به هشت میلیون نفر از جمعیت بیست و دومیلیون نفری این کشور فقیر عربی در معرض قحطی مطلق قرار دارند. در این شرایط، تداوم تجاوزگری‌های سعودی و مداخلات خارجی جز اینکه زمینه‌های گسترش و نفوذ گروه‌های افراطی و تندرو را بیش از پیش فراهم و مردم این کشور را قربان جنگ و قحطی سازد نتیجه ای در بر نخواهد داشت.

حرکت چراغ‎ خاموش انگلیس برای پایان آبرومند جنگ یمن

دولت انگلیس از ابتدای سال ۲۰۱۸، تحرکات خود را با چراغ سبز عربستان سعودی با هدف توقف جنگ علیه یمن و آغاز مذاکرات سیاسی آغاز کرده است که در این صورت، انگلیس باید فروش سلاح‎های خود به عربستان را متوقف کند.به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری فارس، دولت انگلیس که از فروشندگان عمده سلاح به عربستان در جنگ یمن است، از اواخر سال ۲۰۱۷ و اوایل سال ۲۰۱۸ تحرکاتی را که به نظر می رسد در راستای پایان جنگ عربستان علیه یمن باشد، آغاز کرده است؛ هر چند فروش سلاح‎‌های انگلیسی به عربستان برای بمباران مردم یمن و تاسیسات زیربنایی این کشور همچنان ادامه دارد.اولین گامی که انگلیس با همکاری سازمان ملل برای تحقق این امر برداشته است، عدم تمدید ماموریت «اسماعیل ولد الشیخ» نماینده سازمان ملل در امور یمن و جایگزینی یک تبعه انگلیسی به نام «مارتین گریفیتس» است که قرار است تا پایان ماه فوریه این جابجایی صورت بگیرد.

«آنتونی گوترش» دبیرکل سازمان ملل اخیرا یک تبعه انگلیسی به نام «مارتین گریفیتس» را به عنوان نماینده جدید سازمان ملل در امور یمن به جای «اسماعیل ولد الشیخ» معرفی کرده است. گام بعدی که لندن برای ورود به عرصه سیاسی تحولات یمن برداشته است، سفر منطقه‌‎ای «بوریس جانسون» وزیر خارجه انگلیس به کشورهای ایران، عربستان و عمان قبل از آغاز سال نوی میلادی است؛ هر چند برخی از تحلیگران، مهمترین هدف انگلیس در سفر جانسون به عربستان را دستیابی به منابع اقتصادی و انعقاد قرارداد فروش سلاح به این کشور عنوان کردند، اما بدون شک علت اصلی سفر جانسون به عمان و ایران مسایل منطقه از جمله تحولات یمن بوده است.نکته مهم این است که سفر وزیر خارجه بریتانیا دو روز بعد از تعیین «مارتین گریفیتس» انگلیسی به عنوان نماینده سازمان ملل در امور یمن صورت گرفته است که همین مساله نیز موضوع یمن را در سفر جانسون به عمان و عربستان برجسته ساخته بود. جانسون پیش از سفر به ایران در حضور جمع خبرنگاران گفته بود که اولین سفر من به ایران فرصتی برای گفت‌وگوهای بیشتر درخصوص برخی مسائل حساس از جمله چگونگی یافتن راه‌حلی برای پایان درگیری ویرانگر یمن و تضمین دسترسی بیشتر نهادهای امداد‌رسانی برای کاهش رنج شدیدی است که مردم آن کشور متحمل می‌شوند.بوریس جانسون پس از پایان سفرش به ایران و به محض ورود به ریاض با مجری شبکه العربیه علیه ایران اظهاراتی را مطرح کرده است و در آن ایران را منشأ تامین موشک برای «حوثی‌‎ها» توصیف کرده است. حال، صرف نظر از هرگونه اظهارات ضد ایرانی جانسون وی در پاسخ به سوال خبرنگاری درباره اینکه «شما در بریتانیا چه کار می‌توانید به حل بحران یمن کمک کنید؟» گفت: «اولین و مهم‌ترین چیزی که باید گفت آن است که همگان این موضوع را بفهمند که ائتلاف عربی (ضد یمن) در حال طرح موضوعی درست هستند مبنی بر اینکه یک دولت مشروع در یمن حذف شد و عربستان سعودی حق دفاع از خود در برابر حملات را دارد. همه این موضوع را می‌فهمند و مردم بریتانیا هم می‌فهمند اما آنها همچنین این موضوع را می‌دانند که مردم یمن نباید با قحطی، گرسنگی و شیوع وبا مواجه باشند و بنادر الحدیده و صلیف باید باز باشند. این موضوع را باید صادقانه گفت که دستیابی به یک راه حل نظامی در یمن موضوعی بسیار سخت است.

مسئولان جمهوری اسلامی ایران نیز همزمان با سفر جانسون به تهران با اشاره به فروش سلاح به کشورهایی که در منطقه مرتکب جنایت می‌شوند، اعلام کرده بودند که: کشورهای غربی نه‌تنها اجازه نمی‌دهند که نهادهای بین‌المللی به وظیفه خود در شناسایی جنایات عربستان در یمن و پیگرد مسئولیت آن اقدام کنند؛ بلکه حاضر نیستند روند فروش و انتقال سلاح به عربستان را متوقف کنند.

درخواست مردم و مسئولان انگلیس برای توقف فروش سلاح به عربستان

ده‌ها انگلیسی مخالف فروش جنگ‌افزار از سوی دولت انگلیس به عربستان مقابل سفارت سعودی در لندن تجمع کردند. «ایان پکاک» سخنگوی سازمان مردم نهاد «کات» به اسپوتینک گفت: دولت انگلیس از زمان آغاز جنگ در مارس ۲۰۱۵ بیش از ۲ میلیارد دلار جنگ افزار به رژیم سعودی فروخته است. ما از دولت خواستاریم به خاطر کشتارها و تخریب‌های رخ داده‌ در یکی از فقیرترین کشورهای جهان به این سودآوری خاتمه دهد.پیشتر جان مارتین مک دانل عضو مجلس انگلیس از حزب کارگر در مصاحبه با شبکه تلویزیونی راشا تودی گفته بود که دولت انگلیس باید فروش تسلیحات به عربستان سعودی را متوقف کند.مک دانل افزود: ما می‌گوییم که انگلیس صنعت اسلحه سازی دارد. اگر قرار است که فروش تسلیحات صورت گیرد، این موضوع باید به طور شفاف بررسی شود که این تسلیحات به کشورهایی فروخته نشوند که از آن‌ها برای نقض حقوق بشر استفاده می کنند. به نوشته خبرگزاری «اسپوتینک» این تجمع اعتراضی به دعوت یک سازمان مردم نهاد انگلیسی(CAAT) که مخالف تجارت جهانی اسلحه است ،صورت گرفت. حاضران در این تجمع خشم خود از تداوم فروش تسلیحات ساخت انگلیس به عربستان سعودی که ائتلافی بین‌المللی علیه یمن و شیعیان این کشور را از سال ۲۰۱۵ به این سو شکل داده و منجر به کشته شدن هزاران نفر شده، بیان کردند.پایگاه اینترنتی ایندیپندنت نوشت که انگلیس از آغاز جنگ ویرانگر یمن در سال ۲۰۱۵ میلادی، ۳٫۶ میلیارد پوند تسلیحات نظامی به عربستان سعودی فروخته است.

روزنامه انگلیسی «تایمز» با انتشار گزارشی درباره جنگ یمن نوشت: انگلیس اگرچه از محمد بن سلمان ولیعهد سعودی و وزیر دفاع عربستان در انجام اصلاحات اقتصادی و اجتماعی حمایت می‏کند، اما از وی می خواهد که به جنگ علیه یمن پایان دهد.«سایمون شرکلیف» سفیر انگلیس در یمن نیز ضمن انتقاد از محاصره عربستان علیه یمن اعلام کرد که برای حل بحران و پایان جنگ، هیچ گزینه‎ای به غیر از مذاکره با انصارالله وجود ندارد .سفیر انگلیس در یمن که به پایان ماموریتش نزدیک است، اعلام کرد که هیچ گزینه‎ای در یمن به غیر از مذاکره با انصارالله وجود ندارد .شرکلیف با تاکید بر آمادگی کشورش برای دستیابی به راه‎حل سیاسی بحران یمن افزود: درگیری در یمن با حل و فصل سیاسی پایان خواهد یافت؛ بدین ترتیب که با «حوثی‎ها» مذاکره صورت بگیرد.وی همچنین محاصره عربستان علیه یمن به بهانه منع ورود سلاح به این کشور را غیر قابل قبول خواند و اعلام کرد که برای مقابله با قاچاق باید اقدام بهتری صورت بگیرد و آن متوقف کردن هر چیزی که وارد یک کشور می‌شود، نیست.

http://www.ettelaat.com/etiran/?p=350354

ش.د9605228