موانع تولید ریشه در مراجع مختلفی دارد، قوانین دست و پاگیر و مجلس شورای اسلامی، سطوح عالی اجرایی، سطوح میانی مدیریتی، مشکلات بین المللی و ... در این میان نقش دولت و مجلس در حل این مشکل بسیار برجسته است. مجلس باید بسیاری از قوانین را اصلاح کند و دولت نیز باید موانع تولید داخلی اعم از بروکراسی ناکارآمد، نظام مالیاتی برای صنایع تولیداتی نوپا، بیمه و ... را برطرف نماید.
سال 97 در حالی توسط مقام معظم رهبری به عنوان سال حمایت از کالای ایرانی نامگذاری گردید که طی سال ها گذشته نیز این مفهوم به صورتی کاملاً روشن در نامگذاری ها مدنظر قرار گرفته بود. اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل بدون حمایت از کالای ایرانی معنا و مفهومی ندارد و دو سال پیش نیز در تبیین شعار سال یکی از محورهای مهم آن حمایت از کالای ایرانی و تولید داخلی بود، در سال گذشته نیز «اقتصاد مقاومتی تولید و اشتغال» در صورت تحقق منجر به افزایش تولید داخلی و کالای ایرانی می گردید و لازمه چنین تحولی نیز حمایت از تولید داخل و کالای داخلی است. بنابراین از یک نگاه نامگذاری امسال نیز با نام حمایت از کالای ایرانی ادامه روندی است که تا رسیدن به نقطه مورد انتظار مسیری طولانی در پیش دارد.
ویژگی مهم شعار امسال را می توان تمرکز آن بر روی نقطه ثقل اقتصاد مقاومتی یعنی حمایت از تولید داخلی دانست. در حقیقت مقام معظم رهبری با این نامگذاری به صورت کاملاً شفاف مهمترین بند اقتصاد مقاومتی را مطالبه کرده اند و در این میان وظایف دولت و مسئولان از یک طرف و مردم را از طرف دیگر مشخص کرده اند. در این نوشتار بر آنیم برخی از الزامات دولت برای تحقق شعار امسال را فهرست وار بیان کنیم؛ وظایفی که اگرچه امسال نیز آن را ذکر می کنیم ولی چندان جدید به نظر نمی رسد و این الزامات به دلیل کم توجهی مسئولین در سالهای گذشته بوده است.
1- رفع موانع تولید داخلی در تمام سطوح مدیریتی: موانع تولید ریشه در مراجع مختلفی دارد، قوانین دست و پاگیر و مجلس شورای اسلامی، سطوح عالی اجرایی، سطوح میانی مدیریتی، مشکلات بین المللی و ... در این میان نقش دولت و مجلس در حل این مشکل بسیار برجسته است. مجلس باید بسیاری از قوانین را اصلاح کند و دولت نیز باید موانع تولید داخلی اعم از بروکراسی ناکارآمد، نظام مالیاتی برای صنایع تولیداتی نوپا، بیمه و ... را برطرف نماید. نکته مهم در این میان این است که برای رفع موانع تولید در سطوح عالی اقدامات خوبی انجام گرفته است ولی به دلیل عدم همراهی سطوح میانی، تولیدکننده از مواهب آن برخوردار نشده است ولذا نباید سطوح میانی مدیریتی را نیز فراموش کرد.
2- جلوگیری از قاچاق گسترده کالا: قاچاق کالا در شرایطی که مشابه داخلی آن وجود دارد صنعت داخلی را نابود می کند این اتفاق زمانی شکل حاد پیدا می کند که صنعت داخلی به هر دلیلی توان رقابت با صنایع خارجی را ندارد. با توجه به اینکه بخش اعظم قاچاق کالا از مبادی رسمی وارد کشور می شود جلوگیری از این اتفاق به صورت خاص وظیفه دولت است. البته برخی اقدامات صورت گرفته در این راستا مؤثر بوده است که باید ادامه پیدا کند. یک نمونه از طرح رجیستری موبایل است و یا نرم افزارهای کنترل یکپارچه واردات و ...
3- کنترل واردات کالا چه از طرف بخش خصوصی و چه از طرف دولت: واردات کالا حتی اگر به شکل قانونی و غیرقاچاق نیز وارد شود در صورتی که وضعیت تولید کننده داخلی توجه نشود می تواند صدمات جبران ناپذیری به تولید وارد کند. در حالی که تولید کننده پوشاک داخلی، می تواند نیاز بازار را تأمین کند، ورود پوشاک خارجی و عدم کنترل آن توسط دولت مشکل آفرین است از طرف دیگر دولت باید با اهرم واردات جلوی انحصار را بگیرد و لذا دولت می تواند با کنترل هوشمند واردات بخش تولید را تقویت کند.
4- بهره برداری از ظرفیت های داخلی و منطقه ای در راستای گسترش تولید داخلی: وزارات بازرگانی و خارجه در بازاریابی برای تولیدات داخلی به ویژه در کشورهای همسایه و منطقه غرب آسیا می توانند به مراتب فعالتر عمل کنند. کشورهای همسایه ما از یک طرف نیازمند توسعه هستند و از طرف دیگر ثروت های خدادی زیادی دارند و لذا جمهوری اسلامی ایران می تواند با تلاش بیشتر ارتباطات منطقه ای را افزایش داده و ضمن کمک به کشورهای همسایه برای رشد و پیشرفت بخشی از مشکلات خودش را نیز مرتفع سازد. ظرفیت های داخلی ایران بسیار گسترده اند مانند نیروی انسانی جوان و با استعداد، منابع انرژی زیرزمینی، تنوع آب و هوایی، موقعیت ژئوپلتیک و ...
5- بسیج منابع و امکانات در حمایت از صنایع داخلی و کالای ایرانی مانند منابع بانکی و ...: زمانی دولت می تواند ادعای حمایت از کالای ایرانی را داشته باشد که محور برخی ا ز اقدمات دولت حمایت از تولید باشد، افزایش منابع بانکی و مالی برای تولید و سهل الوصول بودن آن، فعال نمودن ستادهای پشتیبانی از تولید داخلی در استانداری ها، افزایش سهم تولید در فرآیند بودجه ریزی و ...
6- نظارت و کنترل بر کیفیت کالای ایرانی و برگرداندن اعتماد جامعه به کالای داخلی: حمایت دامنه دار از تولید داخلی زمانی صورت می گیرد که بازار داخلی و خارجی نسبت به کالای ایرانی اعتماد داشته باشد و این مهم اتفاق نمی افتد مگر اینکه نظارت سختگیرانه ای بر کیفیت کالای داخلی صورت گیرد. شاید تولید کننده ها در ابتدای امر سختگیری در کیفیت کالا را به عنوان مانعی برای تولید لحاظ کنند ولی اعمال این نظارت و ارتقاء سطح کیفیت می تواند باعث برند سازی و اعتماد مشتریان به کالاهای ایرانی باشد. در برخی کالاها مانند شیرآلات، لوازم صنعتی برق ساختمان و ... این اتفاق افتاده است که باید به سایر حوزه ها نیز تسری پیدا کند.
7- نمادسازی مسئولین برای استفاده از کالای ایرانی: حوزه دیگری که دولت و صداوسیما می توانند نقش مهمی در حمایت از کالای ایرانی ایفا کنند به حوزه تبلیغات بر می گردد. عدم تبلیغ کالاهای خارجی و تبلیغات هوشمند و صادقانه نسبت به تولیدات داخل بسیار مهم می باشد؛ اما مهمتر از آن نقش مسئولین در شکل گیری افکار عمومی است. زمانی که مسئولین کشور در ظاهر و باطن زندگی خود از کالاهای تولید داخل استفاده کنند و مثلاً به عنوان نمونه از خودروی ایرانی برای تردد استفاده کنند می توانند از مردم بخواهند که کالای ایرانی استفاده کنید و لذا پیشگامی دولت و مسئولین کشور در استفاده از کالای داخل یکی از وظایفی است که بار روانی سنگینی برای تحقق شعار سال فراهم می آورد.
