از پروژه ۲۰۴۰ استنفورد تا آمارهای بین‌المللی که پیشرفت‌های علمی ایران را فریاد می‌زنند

 در بیست و سومین روز از ماه مبارک رمضان جمعی از اساتید، اعضای هیئت‌های علمی و پژوهشگران دانشگاه‌ها و مراکز علمی با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی دیدار کردند.
رهبر انقلاب اسلامی در این دیدار گفتند: « حرکت علمی و پیشرفت‌های دانشگاه‌ها در دهه‌های اخیر به معنی واقعی کلمه چشمگیر و برجسته است اما جریانی با سرمنشأ خارجی و با امتداد داخلی سعی دارد با بی‌ارزش نشان دادن و یا کوچک شمردن حرکت علمی کشور و پیشرفت‌های به‌دست آمده، مردم و جوانان را ناامید کند.»
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با تأکید بر سازمان یافته بودن این جریان افزودند: « یک نمونه از این جریان، «پروژه 2040 دانشگاه استنفورد برای ایران» است که هدف آن، زیر سؤال بردن پیشرفت‌های علمی و دانشگاهی است و متأسفانه عده‌ای هم در داخل در حرکتی مرکب از خباثت و خیانت با آنها هم‌صدایی می‌کنند.»
حضرت آیت الله خامنه ای با اشاره به برخی اقدامات و تبلیغاتِ جریانی که به دنبال کم سواد نشان دادن نخبگان و اساتید ایرانی است، گفتند: « اگر دانشگاه‌ها و محققان و اساتید ما کم عمق هستند، پس پیشرفت‌های خیره کننده در نانو، علوم هسته ای و غنی سازی بیست درصد و سلول‌های بنیادی را چه کسانی انجام داده اند؟»
ایشان افزودند: «پیشرفت‌های علمی کشور به گونه ای است که افراد به ظاهر غیرسیاسی ولی با باطن سیاسی نیز مجبور به اعتراف به این پیشرفت‌ها شده‌اند.»

اما «پروژه 2040 دانشگاه استنفورد برای ایران» که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند، چیست و چه می‌کند؟
در سال ۲۰۱۶ در دانشگاه استنفورد پروژه‌ای کلید خورد که به ظاهر هدف آن بررسی کمی وضعیت ایران در آینده یا به عبارتی پیش بینی ایران تا سال ۲۰۴۰ در حوزه‌های مختلف بود. این پروژه دانشگاهی بر اساس تحلیل داده‌های کمی و با استفاده از نگاهی آینده نگارانه به بررسی روندهای حاکم بر ایران در حوزه‌های جمعیت شناسی، اقتصاد، انرژی، آب، کشاورزی و سیستم های مالی پرداخته است و تاکید بر سیاسی نبودن برآوردها دارد و این در حالی است که در واقعیت تحقیقی برای زیرسؤال بردن پیشرفت‌های کمی و کیفی ایران است.
قصه از زمانی آغاز شد که خبر پیشرفت‌های علمی ایران هر روز پررنگ و پررنگ‌تر مطرح  می‌شد و در عین حال سهم قابل توجهی از مقالات مردود شده به آمریکا اختصاص می‌یافت.
تخریب دانشمندان و روند رشد علمی ایران در حالی صورت می‌پذیرد که طبق اطلاعات منتشر شده پایگاه‌های علمی دنیا، ایران طی 5 سال گذشته روند رو به رشدی در جایگاه علمی را طی کرده و هر سال به تعداد دانشگاه‌هایی که در لیست تایمز قرار دارند، افزوده شده است.
در سال 2015 تنها دو دانشگاه صنعتی شریف و صنعتی اصفهان در رتبه بندی تایمز حضور داشتند؛ در سال 2016 تعداد این دانشگاه‌ها به 8 مورد، در سال 2017 به 13 دانشگاه و در 2018 این تعداد به 18 دانشگاه افزایش یافته است و این در حالی است که در رتبه بندی اخیر تایمز که مربوط به سال 2019 می‌شود با ورود 11 دانشگاه جدید شمار دانشگاه‌های ایران  به 29 دانشگاه افزایش یافته و بدین ترتیب دانشگاه‌‌های ایران میان 1258 دانشگاه رتبه‌بندی شده تایمز پرچم‌دار پیشرفت هستند.
دانشگاه های کاشان، علوم پزشکی مشهد، صنعتی شیراز، شهید مدنی آذربایجان، علوم پزشکی ایران، مازندران، علوم پزشکی شهید بهشتی، خوارزمی، شهید باهنر کرمان، صنعتی شاهرود و ارومیه برای اولین بار در رتبه بندی 2019 تایمز حضوریافته‌اند.
* نام 26 دانشگاه ایران در میان برترین‌های جهان
از سوی دیگر لایدن نیز رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان را در سال 2019 میلادی منتشر کرد که بر اساس اطلاعات ارایه شده؛ در میان مؤثرترین دانشگاه‌های دنیا نام 26 دانشگاه ایران وجود دارد.
نظام رتبه‌بندی لایدن که از سال 2007 شروع به کار کرده است، براساس هشت شاخص مؤسسات آموزش عالی را ارزیابی می‌کند. براساس آنچه که این رتبه‌بندی منتشر کرده 26 دانشگاه ایران در میان 963 مؤسسه آموزش عالی برتر جهان حضور پررنگ دارند.
دانشگاه‌های تهران، صنعتی امیرکبیر، علوم‌پزشکی تهران، تربیت مدرس، صنعتی شریف، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، فردوسی مشهد، شیراز و تبریز به عنوان 10 دانشگاه ممتاز در بحث تأثیر علمی شناخته شده‌اند.
دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، دانشگاه شهید بهشتی، واحد علوم و تحقیقات آزاد اسلامی، صنعتی خواجه نصیر، اصفهان، علوم پزشکی تبریز، گیلان، کاشان، علوم پزشکی شیراز، علوم پزشکی مشهد، علوم پزشکی اصفهان، شهید باهنر کرمان، بوعلی‌سینا، رازی، سمنان و دانشگاه پیام نور به ترتیب در رتبه‌های بعد از 10 دانشگاه نخست قرار گرفته‌اند و رتبه‌های 11 تا 26 را به خود اختصاص داده‌اند.
بر اساس آنچه که نظام رتبه‌بندی لایدن منتشر کرده دانشگاه‌های تهران، علوم پزشکی تهران، امیرکبیر، تربیت مدرس، شریف، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، علوم پزشکی شهید بهشتی، واحد علوم و تحقیقات آزاد اسلامی، فردوسی مشهد، دانشگاه شیراز، تبریز، شهید بهشتی، صنعتی خواجه نصیر، علوم پزشکی تبریز، علوم پزشکی مشهد، اصفهان، علوم پزشکی شیراز، علوم پزشکی اصفهان، گیلان، پیام نور، کاشان، رازی، باهنر کرمان، بوعلی‌سینا و دانشگاه سمنان در شاخص همکاری‌های علمی بین‌المللی در میان  دانشگاه‌های برتر جهان قرار گرفته‌اند.

تجزیه و تحلیل آمار و ارقام ۵ سال گذشته نظام رتبه‌بندی سایمگو نیز علاوه بر اینکه پیشرفت دانشمندان ایرانی در تولید و ارائه مقالات علمی در آسیای غربی را نشان می‌دهد، حکایت از صدرنشینی ایران در سال‌های پیاپی دارد.
همچنین بر اساس آمار و ارقامی که توسط نظام رتبه‌بندی سایمگو در سال 2017 منتشر شده، ایران با ارائه و انتشار بیش از ۴۳۸۸ سند علمی در صدر جدول کشورهای غرب آسیا قرار گرفته است.

۱۶ دانشمند ایرانی در جمع محققان پراستناد دنیا
براساس این گزارش، پایگاه استنادی وب آو ساینس (WOS) هر ساله فهرست پر استنادترین پژوهشگران دنیا را در فرآورده‌ای به نام پژوهشگران پر استناد (Highly Cited Researchers) منتشر می‌کند. در این فهرست پژوهشگران تاثیرگذار در سطح دنیا که با دریافت میزان استناد بالا، نقش پر رنگی در انتقال علم و دانش در عرصه بین‌المللی ایفا می‌کنند، مشخص و معرفی می‌شوند. این فهرست تنها مقالات پراستناد در مجلات حوزه علوم و علوم اجتماعی را مورد بررسی قرار می‌دهد که در پایگاه وب.آو.ساینس در بازه زمانی ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ منتشر شده و مورد استناد قرار گرفته‌اند. این مقالات از پایگاه شاخص‌های اساسی علم Essential Science Indicators (ESI) استخراج می‌شوند و تنها درصدی از نویسندگان برتری که دارای مقاله در این پایگاه باشند، در فهرست نویسندگان پراستناد ظاهر می‌شوند.
در لیست منتشر شده از پراستنادترین دانشمندان جهان، از کشور ایران نام ۱۶ پژوهشگر دیده می‌شود که نسبت به تعداد دانشمندان پراستناد در سال ۲۰۱۷ این تعداد به بیش از دو برابر رسیده است.
* ایران رتبه اول تولید علم نانو در کشورهای اسلامی
 طبق آمار تولید مقالات علمی، با در نظر گرفتن تعداد دانشگاه‌هایی که هر کدام بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۸ بیش از ۱۰۰ مقاله فناوری نانو تولید کرده‌اند، ایران، ترکیه و مالزی کشورهای برتر اسلامی هستند که رتبه‌های اول تا سوم تولید علم را در این حوزه موضوعی به خود اختصاص داده‌اند.
* ایران رتبه پنجم جهان در رشد علمی را دارد
 براساس گزارشی که توسط معاونت پایش، ارزیابی و نظارت علم و فناوری ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور تهیه شده است با اشاره به انتشار 53286 مستند علمی کشورمان در پایگاه استنادی وب آو ساینس در سال 1397، ارتقای رتبه کشورمان از رتبه 19 در سال 1394 به رتبه 16 در سال 1397 نیز مورد اشاره قرار گرفته است.
در ادامه گزارش پایشی وضعیت شاخص‌های علم، فناوری و نوآوری جمهوری اسلامی ایران و براساس آمار منتشر شده در پایگاه Science & Engineering Indicators 2018" " عنوان شده رتبه رشد علمی کشورمان در سال 1397 رتبه 5 در جهان، رتبه تولید علم کشورمان رتبه 15 در جهان و سهم جهانی کشورمان از تولید علم در همین سال 1.8 درصد است.
براساس این گزارش، در سال 1395 کشورمان با 15 درخواست ثبت اختراع در جهان رتبه 65 را به دست آورده و از نظر اختراعات گرنت شده نیز با تعداد 44 اختراع دارای رتبه 79 در جهان است.
* ایران یکی از 5 کشور برتر از نظر رشد کارآفرینی در جهان است
این گزارش در بخش مهم مربوط به استارت آپ‌ها با اشاره به این موضوع که زیست بوم استارت آپی از افراد نوآور، کارآفرین، سرمایه‌گذاران، مشاوران و سازمان‌های مختلف تشکیل شده، می‌افزاید: از جمله نهادهایی که در سال گذشته به پویایی زیست بوم استارت آپی کمک کرده‌اند؛ نهادهای ترویجی و آموزشی هستند و کشورمان با این بسترسازی مناسب توانسته در سال 1397 به یکی از 5 کشور برتر از نظر رشد کارآفرینی تبدیل شود.
به گزارش خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، در حالی پروژه 2040 دانشگاهاستنفورد رشد علمی ایران را کمی مطرح می‌کند که آمار بین‌المللی از رشد بسیار خوب کیفی دانشگاه‌های ایران خبر می‌دهد و اندیشمندان مطرح دنیا نیز به آن اذعان می‌کنند. 
گلن شوایتزر مدیر دفتر پیشبرد علوم آمریکا در اروپا و آسیا در نشست شورای آتلانتیک با بیان اینکه ارتباط علمی با ایران برای آمریکا برد محسوب می‌شود؛ می‌گوید: ما می‌دانیم که ایرانی‌ها از نظر علمی قوی هستند؛ ما می‌خواهیم آن‌ها دانش خود را با بقیه جهان به اشتراک بگذارند تا ما از آن نفع ببریم.
از سوی دیگر ریچارد استون مدیر بین‌الملل مجله آمریکایی ساینس  نیز تاکید می‌کند که علی رغم تحریم‌هایی که جامعه ایران زیر فشارهای آنها تاب آورده است،‌ جامعه علمی ایران در غلبه بر محدودیت‌ها خلاقیت و انعطاف زیادی از خود نشان داده است و پیشرفت‌های اخیر در انتشار مقالات علمی در ایران واقعا من را تحت تاثیر قرار داده است.