صبح صادق >>  نگاه >> یادداشت مخاطبین
تاریخ انتشار : ۱۲ خرداد ۱۳۹۸ - ۱۰:۵۲  ، 
کد خبر : ۳۱۵۲۲۹

پرهیز‭ ‬از‭ ‬نگاه‭ ‬ابزاری‭ ‬به‭ ‬جوانان

پایگاه بصیرت / حمزه‭ ‬عالمی
موضوعیّت‭ ‬یافتن‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬و‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬سیاست‭ ‬پدیده‌ای‭ ‬نسبتاً‭ ‬جدید‭ ‬محسوب‭ ‬می‌شود‭. ‬هرچند‭ ‬ریشه‌های‭ ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬را‭ ‬می‌توان‭ ‬در‭ ‬چگونگی‭ ‬تعامل‭ ‬سقراط‭ ‬با‭ ‬جوانان‭ ‬پیگیری‭ ‬کرد،‭ ‬اما‭ ‬اندیشه‭ ‬سیاسی‭ ‬در‭ ‬دوره‭ ‬مدرن‭ ‬تا‭ ‬نیمه‌‌های‭ ‬قرن‭ ‬بیستم‭ ‬توجه‭ ‬چندانی‭ ‬به‭ ‬موضوع‭ ‬جوانان‭ ‬نداشت‭ ‬و‭ ‬اگر‭ ‬اندک‭ ‬توجهی‭ ‬هم‭ ‬وجود‭ ‬داشت،‭ ‬بیشتر‭ ‬از‭ ‬منظر‭ ‬چگونگی‭ ‬حل‭ ‬بزه‌کاری‌های‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬بود‭. ‬در‭ ‬واقع‭ ‬عقلانیت‭ ‬دوره‭ ‬مدرن‭ ‬جوان‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬منظر‭ ‬ابژکتیو‭ ‬مطالعه‭ ‬می‌کرد‭ ‬و‭ ‬عاملیت‭ ‬و‭ ‬سوژگی‭ ‬فرد‭ ‬جوان‭ ‬را‭ ‬نسبتاً‭ ‬تهدیدی‭ ‬علیه‭ ‬نظم‭ ‬مدرن‭ ‬می‌دانست‭. ‬این‭ ‬موضوع‭ ‬را‭ ‬می‌توان‭ ‬در‭ ‬شیوه‭ ‬برخورد‭ ‬با‭ ‬اعتراضات‭ ‬دانشجویی‭ ‬در‭ ‬فرانسه‭ ‬در‭ ‬دهه‌های‭ ‬60‭ ‬و‭ ‬70‭ ‬قرن‭ ‬بیستم‭ ‬مشاهده‭ ‬کرد‭. ‬البته‭ ‬تفکر‭ ‬کنونی‭ ‬غرب‭ ‬ضرورت‭ ‬اصلاح‭ ‬این‭ ‬نگاه‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬صورت‭ ‬جدّی‭ ‬در‭ ‬دستور‭ ‬کار‭ ‬قرار‭ ‬داده‭ ‬است،‭ ‬حال‭ ‬آنکه‭ ‬در‭ ‬آموزه‌های‭ ‬اسلامی‭ ‬از‭ ‬همان‭ ‬ابتدا‭ ‬نگاه‭ ‬سازنده‌تری‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬جوانان‭ ‬وجود‭ ‬داشت‭.‬
وقتی‭ ‬به‭ ‬سیره‭ ‬و‭ ‬سنّت‭ ‬پیامبر‭ ‬اکرم‭(‬ص‭)‬،‭ ‬امام‭ ‬علی‭(‬ع‭) ‬و‭ ‬دیگر‭ ‬ائمه‭ ‬اطهار‭ ‬می‌نگریم،‭ ‬درمی‌یابیم‭ ‬آنان‭ ‬نگاهی‭ ‬ویژه‭ ‬به‭ ‬جوانان‭ ‬داشته،‭ ‬یعنی‭ ‬جوانان‭ ‬را‭ ‬از‭ ‬منظر‭ ‬داشتن‭ ‬زمینه‭ ‬مناسب‌تر‭ ‬برای‭ ‬رشد‭ ‬اخلاقی‭ ‬و‭ ‬معنوی‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬قرار‭ ‬می‌دادند‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬باره‭ ‬احادیث‭ ‬بسیاری‭ ‬از‭ ‬پیامبر‭(‬ص‭) ‬و‭ ‬ائمه‭ ‬معصوم‭(‬ع‭) ‬وجود‭ ‬دارد‭. ‬از‭ ‬جمله‭ ‬پیامبر‭ ‬اکرم‭(‬ص‭) ‬در‭ ‬حدیثی‭ ‬ضمن‭ ‬بیان‭ ‬این‭ ‬موضوع،‭ ‬بر‭ ‬نقش‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬گسترش‭ ‬دعوت‭ ‬خویش‭ ‬نیز‭ ‬اشاره‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬می‌فرمایند‭: ‬‮«‬به‭ ‬شما‭ ‬درباره‭ ‬نوجوانان‭ ‬و‭ ‬جوانان‭ ‬به‭ ‬نیکی‭ ‬سفارش‭ ‬می‌کنم،‭ ‬که‭ ‬آنها‭ ‬دلی‭ ‬دقیق‌تر‭ ‬و‭ ‬قلبی‭ ‬فضیلت‌پذیرتر‭ ‬دارند،‭ ‬خداوند‭ ‬مرا‭ ‬به‭ ‬پیامبری‭ ‬برانگیخت‭ ‬تا‭ ‬مردم‭ ‬را‭ ‬به‭ ‬رحمت‭ ‬الهی‭ ‬بشارت‭ ‬دهم‭ ‬و‭ ‬از‭ ‬عذابش‭ ‬بترسانم،‭ ‬جوانان‭ ‬سخنان‭ ‬مرا‭ ‬پذیرفتند‭ ‬و‭ ‬با‭ ‬من‭ ‬پیمان‭ ‬محبت‭ ‬بستند‭ ‬ولی‭ ‬پیران‭ ‬از‭ ‬قبول‭ ‬دعوتم‭ ‬سر‭ ‬باز‭ ‬زدند‭ ‬و‭ ‬به‭ ‬مخالفتم‭ ‬برخاستند‭.‬‮»‬‭ (‬محمدتقی‭ ‬فلسفی،‭ ‬جوان‭ ‬از‭ ‬نظر‭ ‬عقل‭ ‬و‭ ‬احساس،‭ ‬ص‭ ‬248‭) ‬
این‭ ‬دست‭ ‬از‭ ‬روایات‭ ‬که‭ ‬فراوان‭ ‬هم‭ ‬هستند،‭ ‬گویای‭ ‬نگاه‭ ‬انسانی‭ ‬اسلام‭ ‬به‭ ‬جوان‭ ‬و‭ ‬فرصت‭ ‬دانستن‭ ‬این‭ ‬مقطع‭ ‬سِنّی‭ ‬برای‭ ‬رشد‭ ‬و‭ ‬تعالی‭ ‬است،‭ ‬نه‭ ‬نگاهی‭ ‬ابزاری‭ ‬و‭ ‬تهدیدآمیز‭ ‬به‭ ‬فرد‭ ‬جوان‭. ‬اندیشه‭ ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭) ‬که‭ ‬در‭ ‬آموزه‌های‭ ‬اسلامی‭ ‬ریشه‭ ‬دارد‭ ‬نیز‭ ‬از‭ ‬همین‭ ‬منظر‭ ‬به‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬و‭ ‬جوانان‭ ‬می‌نگرد،‭ ‬ضمن‭ ‬اینکه‭ ‬نقش‭ ‬رهبری‭ ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭) ‬در‭ ‬انقلاب‭ ‬اسلامی‭ ‬ایران‭ ‬و‭ ‬توجه‭ ‬ایشان‭ ‬به‭ ‬نقش‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬حرکت،‭ ‬امکان‌‭ ‬رشد‭ ‬و‭ ‬شکوفایی‭ ‬فرد‭ ‬جوان‭ ‬در‭ ‬آموزه‌های‭ ‬اسلامی‭ ‬را‭ ‬بیشتر‭ ‬احیا‭ ‬می‌کند‭. ‬در‭ ‬مجموع‭ ‬سیره‭ ‬عملی‭ ‬و‭ ‬سنّت‭ ‬فکری‭ ‬حضرت‭ ‬امام،‭ ‬ویژگی‌ها‭ ‬و‭ ‬امکان‌های‭ ‬ذیل‭ ‬را‭ ‬برای‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬فراهم‭ ‬کرده‭ ‬است‭:‬
1ـ‭ ‬همانند‭ ‬نگاهی‭ ‬که‭ ‬ائمه‭ ‬معصوم‭(‬ع‭) ‬به‭ ‬فرد‭ ‬جوان‭ ‬دارند،‭ ‬حضرت‭ ‬امام‭(‬ره‭) ‬نیز‭ ‬سنین‭ ‬جوانی‭ ‬را‭ ‬فرصت‭ ‬مهمی‭ ‬برای‭ ‬نهادینه‌سازی‭ ‬معنویت‭ ‬و‭ ‬تقوی‭ ‬دانسته‭ ‬و‭ ‬اراده‭ ‬فرد‭ ‬جوان‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬این‭ ‬زمینه‭ ‬قوی‌تر‭ ‬می‌دانند‭. ‬ایشان‭ ‬در‭ ‬بیانات‭ ‬متعددی‭ ‬از‭ ‬جوانان‭ ‬می‌خواهند‭ ‬قدر‭ ‬این‭ ‬فرصت‭ ‬را‭ ‬بدانند؛‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬می‌گویند‭: ‬‮«‬تا‭ ‬جوانی‭ ‬در‭ ‬‏‎‎‏دست‭ ‬تو‭ ‬است‭ ‬کوشش‭ ‬کن‭ ‬در‭ ‬عمل‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬تهذیب‭ ‬قلب‭ ‬و‭ ‬در‭ ‬شکستن‭ ‬‏‎‎‏اقفال‭ ‬و‭ ‬رفع‭ ‬حُجُب،‭ ‬که‭ ‬هزاران‭ ‬جوان‭ ‬که‭ ‬به‭ ‬افق‭ ‬ملکوت‭ ‬نزدیک‌ترند‏‭ ‬موفق‭ ‬می‌شوند‭ ‬و‭ ‬یک‭ ‬پیر‭ ‬موفق‭ ‬نمی‌شود‭. ‬قید‭ ‬و‭ ‬بندها‭ ‬و‭ ‬اقفال‭ ‬‏‎‎‏شیطانی‭ ‬اگر‭ ‬در‭ ‬جوانی‭ ‬غفلت‭ ‬از‭ ‬آنها‭ ‬شود،‭ ‬هر‭ ‬روز‭ ‬که‭ ‬از‭ ‬عمر‭ ‬‏‎‎‏بگذرد‭ ‬ریشه‭ ‬دارتر‭ ‬و‭ ‬قوی‌تر‭ ‬شوند‭.‬‮»‬‭ (‬جوانان‭ ‬از‭ ‬دیدگاه‭ ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭)‬،‭ ‬1385،‭ ‬ص‭ ‬24‭)‬
2‌ـ‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬توجه‭ ‬دادن‭ ‬به‭ ‬تهذیب‭ ‬و‭ ‬تزکیه‭ ‬نفس‭ ‬در‭ ‬جوانی،‭ ‬آنچه‭ ‬نگرش‭ ‬اسلام‭ ‬به‭ ‬فرد‭ ‬جوان‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬آموزه‌های‭ ‬حضرت‭ ‬امام‭ ‬بیشتر‭ ‬احیا‭ ‬می‌کند،‭ ‬نقش‌یابی‭ ‬سیاسی‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬سایه‭ ‬رهبری‭ ‬ایشان‭ ‬است‭. ‬این‭ ‬مهم‭ ‬که‭ ‬جزئی‭ ‬از‭ ‬سیره‭ ‬و‭ ‬سنّت‭ ‬پیامبر‭ ‬اسلام‭(‬ص‭) ‬و‭ ‬امام‭ ‬علی‭(‬ع‭) ‬بود،‭ ‬در‭ ‬نظام‭ ‬سیاسی‭ ‬خلافت‭ ‬چندان‭ ‬جایگاهی‭ ‬نداشت‭ ‬و‭ ‬اتفاقاً‭ ‬یکی‭ ‬از‭ ‬دلایل‭ ‬اهل‭ ‬سقیفه‭ ‬در‭ ‬نپذیرفتن‭ ‬جانشینی‭ ‬امام‭ ‬علی‭(‬ع‭) ‬این‭ ‬بود‭ ‬که‭ ‬وی‭ ‬نسبت‭ ‬به‭ ‬دیگران‭ ‬جوان‌تر‭ ‬است‭. ‬در‭ ‬دوره‌های‭ ‬بعد‭ ‬نیز‭ ‬مخالفان‭ ‬مذهب‭ ‬تشیع،‭ ‬گاه‭ ‬جوان‭ ‬بودن‭ ‬برخی‭ ‬از‭ ‬ائمه،‭ ‬همچون‭ ‬امام‭ ‬جواد‭(‬ع‭) ‬را‭ ‬دلیلی‭ ‬بر‭ ‬نپذیرفتن‭ ‬ولایت‭ ‬ایشان‭ ‬عنوان‭ ‬می‌کردند،‭ ‬بنابراین‭ ‬با‭ ‬عبور‭ ‬از‭ ‬حکومت‭ ‬پیامبر‭(‬ص‭) ‬و‭ ‬امام‭ ‬علی‭(‬ع‭)‬،‭ ‬موضوع‭ ‬جوان‭ ‬و‭ ‬سیاست‭ ‬در‭ ‬اندیشه‭ ‬سیاسی‭ ‬اسلام‭ ‬تا‭ ‬حدود‭ ‬زیادی‭ ‬رنگ‭ ‬باخت،‭ ‬تا‭ ‬اینکه‭ ‬رهبری‭ ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭) ‬در‭ ‬انقلاب‭ ‬اسلامی‭ ‬این‭ ‬مجال‭ ‬را‭ ‬بار‭ ‬دیگر‭ ‬احیا‭ ‬کرد‭. ‬اساساً‭ ‬حرکت‭ ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭) ‬و‭ ‬به‭ ‬میان‭ ‬آوردن‭ ‬اندیشه‭ ‬ولایت‭ ‬فقیه‭ ‬از‭ ‬آنجا‭ ‬که‭ ‬در‭ ‬تقابل‭ ‬با‭ ‬تحجّر‭ ‬دینی‭ ‬بود،‭ ‬روحانیون‭ ‬جوان‭ ‬و‭ ‬سپس‭ ‬اکثریت‭ ‬جوانان‭ ‬اسلامی‭ ‬را‭ ‬جذب‭ ‬می‌کرد‭ ‬و‭ ‬نسلی‭ ‬که‭ ‬بیش‭ ‬از‭ ‬همه‭ ‬در‭ ‬گسترش‭ ‬آموزه‌های‭ ‬حضرت‭ ‬امام‭ ‬در‭ ‬کشور‭ ‬نقش‭ ‬ایفا‭ ‬کرد،‭ ‬جوانان‭ ‬و‭ ‬روحانیون‭ ‬جوان‭ ‬بودند‭. ‬از‭ ‬این‭ ‬منظر‭ ‬نوعی‭ ‬رابطه‭ ‬دو‭ ‬طرفه‭ ‬میان‭ ‬تفکر‭ ‬امام‭ ‬و‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬در‭ ‬دهه‌های‭ ‬40‭ ‬و‭ ‬50‭ ‬شمسی‭ ‬شکل‭ ‬گرفت،‭ ‬به‭ ‬این‭ ‬معنا‭ ‬که‭ ‬جوانان‭ ‬اندیشه‭ ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭) ‬را‭ ‬فرصتی‭ ‬برای‭ ‬ظهور‭ ‬خود‭ ‬در‭ ‬سپهر‭ ‬سیاسی‭ ‬ایران‭ ‬می‌دیدند‭ ‬و‭ ‬اندیشه‭ ‬امام‭ ‬نیز‭ ‬با‭ ‬نقش‌یابی‭ ‬سیاسی‭ ‬آنان‭ ‬در‭ ‬جامعه‭ ‬گسترش‭ ‬یافت‭ ‬و‭ ‬نهادینه‭ ‬شد‭. ‬امام‭ ‬خمینی‭(‬ره‭) ‬حضور‭ ‬جوانان‭ ‬در‭ ‬سیاست‭ ‬و‭ ‬برعهده‭ ‬گرفتن‭ ‬مسئولیت‌های‭ ‬کلان‭ ‬جمهوری‭ ‬اسلامی‭ ‬را‭ ‬در‭ ‬بیانات‭ ‬متعددی‭ ‬مورد‭ ‬توجه‭ ‬قرار‭ ‬داده‌اند؛‭ ‬از‭ ‬جمله‭ ‬می‌فرمایند‭: ‬‮«‬شما‭ ‬جوان‌ها‌ـ‭ ‬شما‭ ‬جوان‌های‭ ‬محصل‌ـ‭ ‬سایر‭ ‬جوان‌ها‭ ‬امید‭ ‬من‭ ‬هستید،‭ ‬نوید‭ ‬من‭ ‬هستید‭. ‬‏‎‎‏امید‭ ‬من‭ ‬به‭ ‬شما‭ ‬تودۀ‭ ‬جوان‭ ‬است،‭ ‬به‭ ‬شما‭ ‬تودۀ‭ ‬محصل‭ ‬است‭. ‬من‭ ‬امید‭ ‬این‭ ‬را‭ ‬دارم‭ ‬که‭ ‬‏‎‎‏مقدرات‭ ‬مملکت‭ ‬ما‭ ‬بعد‭ ‬از‭ ‬این‭ ‬به‭ ‬دست‭ ‬شما‭ ‬عزیزان‭ ‬بیفتد‭ ‬و‭ ‬مملکت‭ ‬ما‭ ‬را‭ ‬شما‭ ‬عزیزان‭ ‬‏‎‎‏حفظ‭ ‬کنید،‭ ‬من‭ ‬امید‭ ‬آن‭ ‬را‭ ‬دارم‭ ‬که‭ ‬شماها‭ ‬با‭ ‬علم‭ ‬و‭ ‬عمل،‭ ‬با‭ ‬علم‭ ‬و‭ ‬تهذیب‭ ‬نفس،‭ ‬با‭ ‬علم‭ ‬و‭ ‬‏‎‎‏عمل‭ ‬صالح،‭ ‬بر‭ ‬مشکلات‭ ‬خودتان‭ ‬غلبه‭ ‬کنید‭.‬‮»‬‭ (‬صحیفه‭ ‬امام‭(‬ره‭)‬،‭ ‬ج‭ ‬6،‭ ‬ص‭ ‬350‭)‬
این‭ ‬بیان‭ ‬که‭ ‬جوانان‭ ‬را‭ ‬با‭ ‬توجه‭ ‬به‭ ‬تهذیب‭ ‬نفس،‭ ‬صاحب‭ ‬نقشی‭ ‬فعّال‭ ‬در‭ ‬حوزه‭ ‬سیاست‭ ‬می‌کند،‭ ‬مجال‭ ‬هویت‌یابی‭ ‬نسل‭ ‬جوان‭ ‬را‭ ‬فراهم‭ ‬کرده‭ ‬و‭ ‬بر‭ ‬عاملیّت‭ ‬و‭ ‬سوژگی‭ ‬او‭ ‬مبتنی‭ ‬بر‭ ‬تهذیب‭ ‬و‭ ‬تزکیه‭ ‬نفس‭ ‬تأکید‭ ‬دارد،‭ ‬حال‭ ‬آنکه‭ ‬اندیشه‭ ‬سیاسی‭ ‬غرب‭ ‬تا‭ ‬نیمه‌های‭ ‬قرن‭ ‬بیستم‭ ‬در‭ ‬تقابل‭ ‬با‭ ‬این‭ ‬نگاه‭ ‬به‭ ‬جوانان‭ ‬بود‭.‬
نظرات بینندگان
ارسال خبرنامه
برای عضویت در خبرنامه سایت ایمیل خود را وارد نمایید.
نشریات