وقتی یک وسیله نوین ارتباط جمعی پا به عرصه زندگی ما میگذارد، در پنج مؤلفه اساسی، کشورها را مورد هجوم و حمله قرار میدهد؛ ۱. تضعیف فرهنگ بومی کشورها ۲. ترویج محصولات فرهنگی وارداتی و همسو کردن ملتهای هدف با فرهنگ تولید کننده محصول ۳. ایجاد بدبینی نسبت به آینده کشور در کشورهای هدف و امید آفرینی کاذب در آنها به کشور تولید کننده این محصولات فرهنگی ۴. الگوسازی و تقویت نمادها و عناوین و برندسازی همسو با کشور تولید کننده محصولات رسانهای و فرهنگی ۵. نابودی خرده فرهنگها و ایجاد وابستگی فرهنگی با جهانی سازی.
با گسترش وسایل ارتباط جمعی شکل جدیدی از تعاملات و مراودات اجتماعی را شاهد هستیم. اگر نگاهی اجمالی به سبک زندگی ایرانی اسلامی بیاندازیم، از اواخر دهه ۷۰ و با آمدن ویدئوها و ماهوارهها میفهمیم که سبک زندگی ما چقدر دچار تغییر و دگرگونی حاصل از این تکنولوژیهای جدید شده است.
در واقع وقتی یک وسیله نوین ارتباط جمعی پا به عرصه زندگی ما میگذارد، در پنج مؤلفه اساسی، کشورها را مورد هجوم و حمله قرار میدهد؛ ۱. تضعیف فرهنگ بومی کشورها ۲. ترویج محصولات فرهنگی وارداتی و همسو کردن ملتهای هدف با فرهنگ تولید کننده محصول ۳. ایجاد بدبینی نسبت به آینده کشور در کشورهای هدف و امید آفرینی کاذب در آنها به کشور تولید کننده این محصولات فرهنگی ۴. الگوسازی و تقویت نمادها و عناوین و برندسازی همسو با کشور تولید کننده محصولات رسانهای و فرهنگی ۵. نابودی خرده فرهنگها و ایجاد وابستگی فرهنگی با جهانی سازی.
اثر ماهوارهها در روستاها:
طی بررسیهای انجام شده، ماهوارهها در روستاها، جوانان را به سمت مسائل غیراخلاقی و مصرف گرایی سوق داده و رفته رفته در بلند مدت علاقه مندی به زندگی در شهر و کاهش علاقه به کشاورزی را در بین آنان عملیاتی کرده است.
تحقیقات در این حوزه نشان میدهد؛ افرادی که بیشتر در معرض ماهواره قرار گرفته اند از کشاورزی بدشان آمده و زندگی شهرنشینی را به زندگی روستایی ترجیح داده اند و در گام دوم از تلاش بیشتر برای زندگی بهتر در روستاها دوری جسته اند و به کارهایی روی آورده اند که بیشترین سود را داشته باشد، هرچند با عرف و فرهنگ بومی هماهنگی نداشته باشد.
اثر ماهوارهها در شهرها:
تحقیقات نشان میدهد؛ افراد شهری که بیشتر در معرض ماهوارهها قرار گرفته اند، به جای کسب مهارت و دانش افزایی بیشتر، غالباً از آن به عنوان سپری کردن اوقات فراغت استفاده میکنند.
سوغات این نوع وسایل در شهرها؛
۱. رشد مصرف گرایی
۲. تجمل گرایی
۳. رونق فساد
۴. بی بند و باری
۵.مشغول کردن جوانان با تفریحات زاید و غیر بازده
در مقاطع بعدی، رفته رفته قدرت ماهواره برای جذب افکار عمومی کاهش یافته و بازیگر دیگری پا به عرصه گذاشت و آن تلفنهای همراه و هوشمند است که دنیای وسیع و همه کارکردهای مجموعه شنیداری و دیداری و ارتباط با فراسرزمین را به راحتی برای هر فرد مهیا کرده است. مهمترین مولفههای هدف گذاری گوشیهای هوشمند برای جوانان عبارتند از؛ ۱ سرگرم کردن جوانان
۲. احاطه کامل برجوانان
۳. گرفتن تصمیم از جوان
۴. تنزل علم
۵. بیماریهای روحی و روانی.۶ تنبلی
جامعه شناسان معتقدند سبکی که این وسایل در زندگی ما داشته و دارد انسان را به خشونت، تجاوز و کارهای ناشایست اجتماعی عادت داده و همچنین اثر تخریبی این نوع رفتار را نیز در چشم مردم کمرنگ جلوه میدهد.
مهمترین پدیدههایی که از این فضای جدید رشد یافته اند عبارتند از:
الف) ازدواج سفید
یک سبک زندگی غربی است که نام دیگر آن سامبو میباشد. در این نوع ازدواج، زندگی مشترک مرسوم که دارای پایههای محکم زن و شوهری برای تشکیل خانواده است، کاملاً سست و مضر برای افراد معرفی میشود.
هدف از این ازدواج: حذف پدر و مادر از تصمیم گیری؛ حذف مسئولیت پذیری و کمرنگ شدن توصیهها و آموزههای دینی؛ بهره کشی جنسی و حذف سنتهای دینی و ملی؛ عادی سازی روابط نامشروع و بدون محدودیت، بخصوص برای جوانان؛ کمرنگ شدن ازدواجهای شرعی و اسلامی؛ رواج بی بند و باری و تولید فحشا
ب) شبکههای اجتماعی
این شبکهها از سال ۱۳۷۶ وارد عرصه جهانی شده و از سال ۱۳۹۲ وارد ایران شده و گسترش یافته است. با توجه به سازندگان مختلف این شبکههای اجتماعی، مهمترین هدف در آن، خلق هر نوع لذت با هدف تغییر سبک زندگیها در راستای همان جهانی سازی است.
مهمترین آسیبهای شبکههای اجتماعی؛ عدم پایبندی به ازدواج؛ بالا رفتن آمار طلاق؛ دوست یابی نامحدود؛ ازدواج اینترنتی؛ ازهم پاشیدگی بنیان خانواده ها؛ بلوغ زودرس در نوجوانان؛ اختلالات جسمانی و فکری؛ تنبلی، بی حوصلگی، ضعف بینایی، تبعات روحی و روانی، پرخاشگری و ...
ج) تولید و توزیع مخدرهای دیجیتالی و شنیداری
فایلهای صوتی با فرکانسهای متفاوت برای هرگوش تأثیر خاصی بر بخشهای مختلف مغز میگذارد که اثرات و محرکهای آن همچون مواد مخدر عمل میکند. عملکرد این امواج در مغز؛ توهم زایی، دلخوشی کاذب، تشنج و حالتهای غیر طبیعی را رقم میزند.
د) قدرت فضای مجازی
امریکا تمام مدیریت خود را براین عرصه گذاشته و شدیداً سرمایه گذاری کلانی را انجام داده است. طبق اسنادی که از وزارت خارجه امریکا رسیده، ایران، چین و روسیه به عنوان کشورهای مخل جریان آزاد اطلاعات معرفی شده اند و این کشور با بهره گیری از قدرت فضای مجازی به تحلیل رفتار، خلقیات و علاقه مندی ملتهای این کشورها با تجمیع اطلاعات شخصی افراد آن اقدام میکند و با تحلیل این اطلاعات، روشهای نفوذ مختلفی را بر علیه این کشورها به اجرا میگذارد.
و) فرهنگ بسته بندی شده مدرن
امروزه ما با فرهنگهایی روبه رو هستیم که به هیچ وجه با دنیا و سبک زندگی ما هم خوانی نداشته و ندارد و با ترویج تکنولوژیهای جدید روز به روز تغییر افکار و عقاید و به نوعی جابجایی سبکها را در زندگی روزمره شاهد خواهیم بود.
مهمترین مولفههای کنونی فرهنگ بسته بندی شده مدرن در کشور ما عبارتند از؛ جشن طلاق، حیوان پرستی، شیطان پرستی، بازیهای مخرب و خشونت زا، بازی نهنگ آبی، مدهای البسه غیر همخوان با فرهنگ بومی مثل شلوارهای پاره، مانتوهای جلو باز و ...، چهارشنبههای بدون حجاب، دوست اجتماعی که هدفش قبح شکنی و دوست یابی الکترونیکی و تبدیل آن به دوست اجتماعی و همراه میباشد و بیشتر در پی حذف و یا متلاشی کردن خانواده اصیل ایرانی است. متاسفانه امروزه در جامعه شاهدیم برخی افراد متأهل با این که تعهد و مسئولیتی نسبت به همسر خود باید داشته باشند، با پدیده دوست اجتماعی نیز همراه شده و با این پدیده زشت نیز گرایش پیدا کرده اند.
راهکارهای مقابله با این همه تهدیدات:
- افزایش سواد رسانه ای؛ استفاده از بسترهای مجازی بومی؛ اعمال محدودیت زمانی و مکانی برای استفاده از فضای مجازی؛ عدم انتشار اطلاعات محرمانه و شخصی در فضای مجازی؛ آگاهی بخشی به شهروندان؛ توجه به کارکردهای مفید فضای مجازی ...
با توجه به این مسائل و اهمیت این دنیای الکترونیکی که از دنیای واقعی به دور نبوده و نیست، هدف تمام این پدیدهها در دو نکته متمرکز میشوند:۱. تغییر ذهنها ۲. نابودی نگرشهای انسان دوستانه؛ و آوردگاه آنها سبک غربی، تفکر غربی و معناسازی و هویتی است که در حال شکل گیری به سمت غربی و پویش و نابودی تدریجی خرده فرهنگها و علی الخصوص اسلام تدارک دیده شده است.