تداوم مشی سلطان قابوس

سلطان قابوس‌بن‌سعید که به بی‌طرفی در سیاست‌های منطقه‌ای و همچنین میانه‌روی در سیاست‌ورزی شناخته شده بود، پس از 50 سال سلطنت درگذشت؛ شخصیتی که عمان عقب‌افتاده و منزوی در آغاز زمامداری‌اش در دهه 1970 میلادی را با وجود نظام سیاسی بسته به سوی پیشرفت و مدرنیزاسیون اقتصادی هدایت کرد و خود به یکی از محبوب‌ترین حکام در جوامع عربی تبدیل شد.

با اعلام مرگ سلطان قابوس، همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، بحث تعیین سلطان جدید بدون هرگونه حاشیه‌ای و به سرعت پیش رفت و در نهایت دیوان سلطنتی این کشور «هیثم بن‌طارق آل سعید» پسرعموی 65 ساله پادشاه فقید عمان و وزیر فرهنگ این کشور را که نامحتمل‌ترین گزینه بود، به پادشاهی عمان برگزید. هیثم برای مدتی طولانی‌ یکی از گزینه‌های مطرح برای جانشینی بود.

بن‌طارق پادشاه جدید، متولد ۱۳ اکتبر ۱۹۵۴ (21 مهر 1333) در مسقط، پایتخت عمان و از اعضای شناخته شده خاندان سلطنتی «آل بو سعیدی» است. وی دانش‌آموخته دانشگاه آکسفورد انگلیس در سال 1979 میلادی (1357) شمسی است. سلطان هیثم از سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۲۰ به مدت 18 سال منصب وزارت فرهنگ را در این کشور بر عهده داشت و در دهه هشتاد نیز در بخش ورزش و جوانان فعال بود.

یکی از پرسش‌های مهمی که کم و بیش مطرح می‌شود، این است که آیا تعیین سلطان هیثم به‌ پادشاهی عمان، آن‌ هم در وضعیتی که نام برخی دیگر، از جمله «بن‌علوی» وزیر خارجه فعلی برای پادشاهی مطرح بود، می‌تواند در آینده نزدیک یا دور به چالش یا رقابت قدرت در این کشور منجر شود؟ پاسخ این پرسش فعلاً و بنابر دلایل روشنی منفی است؛ چرا که اولاً، ساختار و نظام سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عمان یک نظام محافظه‌کارانه است، به این معنا که فرد منتخب و کسی که قدرت را به دست گرفته به آسانی در جامعه و سیاست و فرهنگ پذیرفته می‌شود. ثانیاً، با توجه به اینکه عمان یک کشور ذره‌ای و محصور و منزوی از نظر جغرافیایی و مذهبی است، به نظر نمی‌رسد افکار عمومی و چهره‌های شاخص سیاسی تمایل چندانی به تنش و ایجاد رقابت و درگیری سیاسی داشته باشند، کمااینکه پادشاه جدید نیز نمی‌تواند سیاست یا مسیری مستقل از آنچه سلطان قابوس در عرصه‌های داخلی و خارجی داشت و اتفاقاً نیز سیاست‌های موفقی بود، در پیش بگیرد. تنها خلائی که در زمینه سلطان جدید عمان احساس می‌شود، نداشتن یک شخصیت کاریزما به مثابه آنچه سلطان قابوس داشت، است.

درباره ایران نیز با توجه به اینکه سلطان هیثم همچنان که خودش نیز اعلام داشته است در حوزه سیاست خارجی منش و مشی و رویکرد سلطان قابوس را ادامه خواهد داد، از این‌رو نگاه مثبت و رویکرد اصولی و سازنده‌ای به ایران خواهد داشت.

در مجموع به نظر می‌رسد، در دوران پادشاهی جدید عمان، این کشور به ویژه در سیاست خارجی و مناسبات منطقه‌ای همان مسیری را خواهد پیمود که سلطان قابوس بنا نهاد؛ یعنی سیاست بی‌طرفی، راهبرد عمل‌گرایانه در دیپلماسی و تلاش‌های میانجی‌گرایانه.