ساده و بی‌حاشیه

«چهل‌تیکه در ابتدا یک برنامه ۱۵ دقیقه‌ای بود که اینقدر رشد کرد و به یک برنامه شبانه شبکه نسیم تبدیل شد. ما در چهل‌تیکه، در حقیقت تاریخ شفاهی تلویزیون را جمع‌آوری می‌کنیم.» این گفته «الهام حاتمی» کارگردان و تهیه‌کننده برنامه تلویزیونی «چهل‌تیکه» است، برنامه‌ای که مدتی است هر شب از شبکه نسیم بر روی آنتن می‌رود و همان طور که خودِ حاتمی گفته، گذری است بر آنچه در دهه‌های گذشته به ویژه پس از انقلاب، بر تلویزیون و هنرمندانش گذشته است و این کار را هم با دعوت از مهمان‌هایی انجام می‌دهد که خودشان، تاریخ‌ساز آن برهه بوده‌اند.

چهل تیکه از تیکه‌های خاطره‌ساز و نوستالژی‌هایی است که همه‌مان آنها را خوب به یاد داریم و با بسیاری از آنها زندگی کرده‌ایم. باید باور کنیم که بخش اعظمی از روزگار ما انسان‌ها از زمانی که تلویزیون به خانه‌های‌مان راه پیدا کرد، با برنامه‌های این قاب جادویی رقم خورده است، بنابراین پاسداشتِ کسانی که با عشق به کارهای هنری، توانستند آن برنامه‌ها و فیلم‌ها را بسازند، جزئی از همان چهل تیکه‌های خاطره‌آفرین هستند.اما چرا مخاطبان از این برنامه تا این حد استقبال کرده‌اند؟

ساده و صمیمی

شاید بتوان دلیل اصلی این موفقیت را در این نکته دانست که چهل تیکه خودش حال و هوا، صداقت و سادگی همان تیکه‌هایی را دارد که از آنها نقل و روایت می‌کند.در این برنامه نه از مجری سلبریتی خبری است و نه از مهمان‌های سلبریتی. محمدرضا علیمردانی (مجری) از جنس مردم است و به گونه‌‌ای برنامه را اجرا می‌کند که در آن هیچ‌گونه بازی و ادا و اصولی دیده نمی‌شود.مهمان‌ها نیز هنرمند هستند، نه سلبریتی! هنرمندانی در قرابت با مردم که حرف‌های‌شان نیز از جنس همین مردم است. چهل تیکه هر چند در اوج سادگی است؛اما این سادگی سبب نشده است تا از کیفیت کارش کاسته شود. دکور این برنامه یکی از بهترین دکورهایی است که بدون زرق و برق، گویای حال و هوای برنامه است و سبب تحسین بسیاری از هنرمندانی شده که به عنوان مهمان در برنامه حضور داشته‌اند؛ دکوری که تهران قدیم را نشان می‌دهد و همان حالت نوستالژیک برنامه را نیز بیش از پیش تداعی می‌کند. هر چند تکراری بودن سؤالات مجری برنامه از مهمانان، کمی از جذابیت برنامه کم می‌کند؛ اما هیچ یک از این سؤال‌ها بی‌محتوا نیستند. آرشیوهایی هم که در برنامه از کارهای گذشته هنرمندان به نمایش گذاشته می‌شود، گاهی آنچنان قوی و هنرمندانه انتخاب شده است که مورد تعجب خود آنها نیز واقع می‌شود؛ به گونه‌ای که گاهی حتی خود شخص نیز آن فیلم یا برنامه را که سال‌ها پیش در آن بازی یا اجرا کرده است، به یاد نمی‌آورد.

برنامه‌ای در خدمت هنرمندان

چهل تیکه، تیکه‌هایی است از تمام آنچه نه بر هنرمندان، بلکه بر مردم ایران گذشته است، در روزگاری که گاهی با شادی و گاهی با غم همراه بوده، از جشن‌های نوروزی گرفته تا روزهای زیر بمباران دشمن. این برنامه را می‌توان یادآوری هنر واقعی و هنرمندان واقعی دانست؛ هنرمندانی که نه جدای از مردم، بلکه در بطن مردم زندگی می‌کردند. آن روزها نام‌شان سلبریتی نبود؛ فقط همین بود، «هنرمند»؛ رسالت خودشان را نیز در تزریق هنر و انسانیت می‌دانستند. ارج نهادن و زنده نگه داشتن یاد و خاطره این نسل، سبب می‌شود تا باردیگر هنر ناب و زلال نیز زنده شود. محتوای خوب چهل تیکه نیز یکی از برگ‌های برنده این مجموعه برنامه تلویزیونی است. چیزهای خوبی که می‌توان در گفت‌وگوی بین مجری و یک هنرمند کهنه کار یاد گرفت، قطعاً بسیار جذاب‌تر و مفیدتر از کپشن‌هایی است که این روزها سلبریتی‌ها در صفحات شخصی خود آن را پخش می‌کنند. گاهی مهمانانی در این برنامه دعوت می‌شوند که ممکن است سال‌ها قبل از خاطرمان رفته باشند و با مرور مجدد فعالیت‌های هنری‌شان، قدرشناسی نسبت به هنر متعهد و جامعه‌ساز به نسل دیروز، امروز و فردا آموخته می‌شود.

نمونه‌ای که می‌تواند الگو شود

«چله تیکه» را می توان از  نقاط قوت برنامه‌سازی رسانه ملی دانست و از آن به منزله الگوهای موفق و اثرگذار برنامه‌سازی یاد کرد که فرصت دور هم بودن خانواده‌های ایرانی را بیش از قبل فراهم می‌کند.