بعد از تقدیم لایحه بودجه 1400 به مجلس و بررسی مفاد آن از سوی کارشناسان نمایندگان مجلس در بخشی از درآمدهای دولت به موضوع درآمد دو هزار میلیارد تومانی دولت از واردات خودرو اشاره شده بود موضوعی که باعث شد عده ای گمان کنند قرار است بعد از گذشت سه سال از ممنوعیت واردات خودرو، این ممنوعیت برای سال 1400 لغو شود.
پایگاه خبری تحلیلی بصیرت برای بررسی این موضوع با دکتر امیر حسین کاکایی کارشناس صنعت خودرو و عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت به گفتگو نشسته است. کاکایی معتقد است: رقمی که تحت عنوان درآمد دو هزار میلیارد تومانی دولت از واردات خودور در لایحه بودجه 1400 آمده احتمالا همان عوارضی است که دولت قصد دارد از ورود حدود 4 هزار خودرویی که طی سال های گذشته ثبت سفارش و وارد کشور شده اما در گمرک دپو شده است دریافت شود و خبری از واردات جدید خودرو به کشور نیست.
آقای دکتر در لایحه بودجه 1400 درآمدی حدود 2 هزار میلیارد تومان از محل واردات خودرو پیش بینی شده است. این در حالی است که از سال 97 به بعد رسما واردات خودرو به کشور ممنوع اعلام شده است.
اولا عدد 2 هزار میلیارد تومان در بازار خودرو عدد قابل توجهی نیست. ارزش بازار خودرو در ایران چیزی حدود 150 تا 200 هزار میلیارد تومان است. ضمن اینکه این رقمی که تحت عنوان درآمد دو هزار میلیارد تومانی دولت در لایحه بودجه 1400 آمده است احتمالا همان عوارضی است که دولت قصد دارد از ورود حدود 4 هزار خودرویی که طی سال های گذشته ثبت سفارش و وارد کشور شده اما در گمرک دپو شده است دریافت کند. علت این موضوع این است که در مرداد ماه 96 و قبل از اینکه بحث تحریم های مجدد و خروج آمریکا از برجام مطرح باشد دولت طی ابلاغیه ای واردات خودرو را ممنوع اعلام کرد.
چرا دولت چنین تصمیمی گرفت؟
دولت دید واردات در حال افزایش است از طرفی برای کنترل نرخ ارز یعنی عدم خروج ارز از کشور برای واردات خودرو تصمیم گرفت جلوی واردات خودرو را بگیرد اما در این میان چون در زمان و نحوه اعلام این موضوع بد عمل شد چیزی حدود 15 هزار خودرو ثبت سفارش و وارد کشور شدند که عملا در گمرکات ماندند. برای همین دولت گویا در مقابل یک عمل انجام شده قرار گرفت. این 15 هزار خودرو طی این سال ها به تدریج آزاد و وارد کشور شدند. در حال حاضر چیزی حدود 3 تا 4 هزار خودرو در گمرک مانده اند که احتمالا دولت می خواهد آن ها را آزاد کند تا وارد جریان مصرف کشور شود. این دو هزار میلیارد تومان مطرح شده در لایحه بودجه 1400 نیز احتمال از این موضوع است وگرنه امکان ندارد با این درآمدهای ارزی و شرایط تحریمی کشور، واردات خودروی جدیدی رخ دهد لذا این درآمد مربوط به واردات خودروهای دپو شده در گمرک است و تاثیری نیز بر قیمت خودرو در بازار نخواهد داشت.
یعنی آزاد شدن همین 3 تا 4 هزار خودرو هیچ تاثیری در کاهش قیمت خودروهای خارجی نخواهد داشت؟
بازار خودروهای خارجی در ایران خیلی حبابی است. یعنی در خیلی مواقع 20 تا 30 درصد اضافه قیمت دارد. اگر هم کاهش قیمتی رخ دهد اینگونه خواهد بود که مثلا قیمت خودرویی که الان 2.5 میلیارد تومان است به دو میلیارد تومان کاهش می یابد. اما بعد از گذشت چند وقت دوباره به همان 2.5 میلیارد تومان خواهد رسید لذا به نظرم استفاده از عبارت کاهش قیمت عبارت درستی نیست. واقعا برای مردم عادی تفاوتی ندارد که قیمت یک خودروی بی ام و، 2 میلیارد تومان یا 9میلیارد تومان باشد. می خواهم بگویم اینکه بگوییم فلان خودروی لاکچری 9 میلیارد تومان بود اما حالا به 6 میلیارد تومان کاهش یافته واقعا برای مردم عادی مهم نیست و عملا بی تاثیر است. چون خودروهایی که در گمرک است عموما ماشین های گران قیمت هستند ضمن اینکه مالک برخی از این خودروها نیز مشخص است. یعنی خودروهای دپو شده در گمرک دارای صاحب هستند لذا بعید است ورود این خودروها به بازار اثر خاصی داشته باشد. بازار خودرو در ایران بازاری شکننده و نوسانی است معمولا هر چند وقت یکبار یک عده شروع به تبلیغات می کنند و قیمت ها به صورت موقت پایین می آید اما چون میزان این کاهش معنی دار نیست، قیمت ها به سر جای خودشان بر می گردند. در این میان فقط دلال ها سود خودشان را می برند. لذا نباید تصور کرد قرار است با آزادسازی واردات خودرو به آن ترتیبی که توضیح دادم اتفاق خاصی در بازار رخ دهد.
برخی از نمایندگان مجلس می گویند طرحی داریم که بر این اساس هم تولید و هم واردات خودرو با تحولاتی مواجه خواهد شد؟ مثلا برای واردات می توان به جای بازگرداندن ارز صادراتی به کشور، خودرو وارد کرد یا اشخاص می توانند با ارز خودشان این کار را انجام دهند. نظرتان در این باره چیست؟
این اتفاق هم رخ نخواهد داد. جریان این است که ما در درآمدهای ارزی مان با محدودیت مواجه ایم و یک سری نیازمندی های ارزی مانند دارو، نهاده های دامی، مواد اولیه تولید محصولات کشاورزی و... داریم که بسیار مهم تر از واردات خودرو است. همه مسئولین کشور نیز آرزو دارند که شرایط و اوضاع معیشتی مردم بهبود یابد لذا بر این اساس طرح هایی را مطرح می کنند و حرف های خوبی هم گفته می شود.
یکی از حرف های خوب همین است که هر چند وقت یکبار درباره واردات صحبت می کنند و سعی می کنند با ایجاد هیجان یک امیدواری ایجاد کنند اما واقعیت این است که اگر واردات خودرو آزاد شود همان 30 میلیارد دلار ارزی که در خارج از کشور داریم و می خواهیم وارد کشور کنیم صرف واردات کالاهای غیر ضرور مانند خودرو می شود. در این جا اتفاقی که می افتد این است که این دلارها به جای اینکه صرف واردات کالاهای اساسی شود صرف واردات خودرو می شود همین موضوع منجر به افزایش نرخ ارز خواهد شد و افزایش نرخ ارز نیز سطح عمومی قیمت ها را بالا می برد.
با این حال همه چیز به این بستگی دارد که چه اتفاقاتی در سال آینده بیفتد؟ من بعید می دانم سال آینده نیز واردات خودرو آزاد شده و به کسانی که صادرات داشته اند اجازه واردات خودرو داده شود. بلکه به صادرکنندگان اجازه خواهند داد که کالاهای اساسی مورد نیاز کشور را وارد کنند چرا که منطقی نیست در جنگ تمام عیار اقتصادی ما اجازه دهیم عده ای خودروهای لوکس وارد کشور کنند.
ضمن اینکه برخی گمان می کنند اگر واردات خودرو آزاد شود واردکنندگان، خودروهای 1000 سی سی با قیمت هفت هزار دلار وارد می کنند در حالی که حداقل طی یک دهه گذشته به عینه شاهد بودیم که چون وارد کنندگان خودرو به دنبال سود خود هستند خودروهایی را وارد می کنند که صرفا افراد دو دهک بالای درآمدی کشور بتوانند آن را خریداری کنند.
قیمت چنین خودروهایی نیز حداقل 20 هزار دلار به بالا است. در واقع حتی اگر واردات خودرو نیز آزاد شود هیچ فرقی برای عموم مردم نمی کند. این حرف ها و مطرح کردن این موضوعات که با واردات خودروهای خارجی قیمت خودرو کاهش خواهد یافت به بازی گرفتن افکار عمومی است. در سال 91 و در تحریم ها واردات خودرو آزاد بود همین الان هم از نگاه آمریکایی ها واردات خودرو به ایران آزاد است و ایرادی ندارد اما در آن سال ها نیز به هیچ وجه کوییک یا سوزوکی ارزان قیمت وارد کشور نمی شد آنچه وارد شد سانتافه و خودروهای 20 هزار دلاری به بالا بود. در واقع می خواهم بگویم الان ما در وسط جنگ اقتصادی هستیم بنابراین باید این موضوع را بدانیم و بپذیریم.
ولا عدد 2 هزار میلیارد تومان در بازار خودرو عدد قابل توجهی نیست. ارزش بازار خودرو در ایران چیزی حدود 150 تا 200 هزار میلیارد تومان است. 
