امید به آینده مردم را پای صندوق می‌آورد

کمتر از چهار ماه به انتخابات سیزدهمین دوره ریاست‌جمهوری باقی مانده است؛ انتخاباتی که برخی‌ها نگران میزان مشارکت در آن هستند. در این میان عده‌ای بر این نظرند که برای افزایش مشارکت باید اقدامات اساسی صورت گیرد. در همین باره خبرنگار صبح صادق با دکتر امیر محبیان، تحلیلگر مسائل سیاسی و اجتماعی گفت‌وگو کرده است:

فضای انتخابات سال آینده را چطور ارزیابی می‌کنید و چگونه می توانیم انتخابات پرشوری داشته باشیم؟

انتخابات برای پرشور بودن نیازمند چند شاخص اصلی و اساسی است و نیازمند عواملی است که آنها باید تأمین شود تا انتخابات پرشور شود. اولین شاخص این است که باید نوعی از رقابت جدی مابین کاندیداها وجود داشته باشد. این رقابت جدی بین کاندیداها می‌تواند سبب ایجاد نوعی شور انتخاباتی شود. دومین شاخص، افرادی که به عنوان کاندیدا مطرح می‌شوند از میزان مطلوبی از شناخته شدن یا محبوب بودن برخوردار باشند. اگر افرادی ناشناخته یا نامحبوب کاندیدا باشند، طبیعتاً انگیزه لازم برای حضور مردم به وجود نمی‌آید. یکی از موارد دیگری که می‌تواند به منزله شاخص در نظر گرفته شود، میزان امید است، یعنی وقتی افراد به پای صندوق‌های رأی می‌روند، هدف این است که با انتخاب فرد یا یک گرایش فکری تحولی در وضعیت کنونی خود ایجاد کنند. اگر این احساس امید به وجود نیاید، انگیزه حضور پای صندوق رأی ممکن است کاهش یابد. به نظر می‌رسد با ظهور کاندیداهای جدید یا کاندیداهایی که جریان‌ها روی آنها به توافق می‌رسند و طبیعتاً شاخصه‌هایی داشته باشند، فضای انتخاباتی از حالت رکود خارج شده و نوعی از شور و حرارت ایجاد می‌شود.

برخی‌ها بر این باورند با توجه به مشکلات اقتصادی  مشارکت در انتخابات 1400 پایین  خواهدبود . تحلیل شما چیست؟

قضاوت هنوز زود است. انتخابات مجلس قدری با انتخابات ریاست‌جمهوری تفاوت دارد. در انتخابات ریاست‌جمهوری با توجه به اینکه رئیس‌جمهور اختیارات گسترده‌ای دارد، تصمیمات آن می‌تواند بر وضعیت زندگی مردم تأثیر بگذارد. اگر شاخصه‌های بیان شده محقق شود، احتمال اینکه میزان مشارکت افزون شود وجود دارد.

این امکان وجود دارد همین مواردی که بیان کردید، اجرایی شود ؟

چهره‌های شاخصی که در انتخابات حضور دارند، می‌توانند این شرایط را تأمین کنند؛ اما الآن این چهره‌های شاخص به دلیل فضای تخریبی که وجود دارد، علاقه‌ای به طرح زودهنگام خود ندارند؛ یعنی دوست ندارند خود را زود مطرح کنند تا سیبل یا هدف تهاجمات رقیب شوند. برای همین به نظر من هر چه به صحنه و زمان انتخابات نزدیک‌تر شویم، حتی شکل و نحوه اعلام حضور افرادی که حاضر می‌شوند نیز تغییر می‌کند و برخی از افرادی که الآن تردید دارند ممکن است حضور یابند و با حضور خود ممکن است نوعی از وفاق بین جریان‌ها ایجاد کنند که در نهایت فضای دوقطبی را که می‌تواند به شور و حرارت انتخابات منتج شود، ایجاد کند.

چنین استدلالی را قبول دارید که اگر مشارکت بالا باشد، احتمال پیروزی اصلاح‌طلبان زیاد است و اگر چنین نباشد، اصولگرایان  پیروز می‌شوند؟

این تحلیل زیاد بیان می‌شود و مبنا این است که می‌گویند چون اصولگرایان معمولاً اعتقادی رأی می‌دهند و فارغ از فضای اجتماعی است و وقتی انتخابات صورت می‌گیرد به عنوان یک تکلیف پای صندوق حاضر می‌شوند؛ اما برای اصلاح‌طلبان انگیزه‌های دیگری مطرح است که اگر آن شرایط ایجاد نشود، پای صندوق حاضر نمی‌شوند. از این رو حضور تعداد کم رأی‌دهندگان غلظت آرای اصولگرایان را بالا می‌برد و از میزان رأی اصلاح‌طلبان می‌کاهد. بر همین اساس معتقد هستند اصولگرایان اول وقت رأی می‌دهند و اصلاح‌طلبان آخر وقت و با توجه به شرایط رأی می‌دهند. بعضاً برخی از نشانه‌ها ممکن است چنین تحلیلی را تأیید کند؛ اما به نظر من در انتخابات آتی صرف بحث اصلاح‌طلب و اصولگرا نیست، یعنی فارغ از شاخصه‌های تشکیلاتی و گرایش‌های سیاسی مؤلفه‌های دیگری از جمله امید به ایجاد تحول به ویژه در وضعیت اقتصادی کشور سبب می‌شود میزان مشارکت رقم بخورد؛ یعنی به عبارتی مردم احساس کنند این فردی که می‌خواهد بیاید فارغ از اینکه اصلاح‌طلب و اصولگراست تا چه حد امکان و قدرت ایجاد تحول در وضعیت اقتصادی موجود را دارد.