ورود موشک بالستیک به سازمان رزم نیروی دریایی سپاه

در آخرین روزهای سال 1399 جدیدترن سامانه رها و تجهیزات نظامی تحویل نیروی دریایی سپاه شد و همزمان از جدیدترن شهر موشکی سپاه نیز رونمایی به عمل آمد.

این اقدام در سالی که شیوع بیماری کووید-19 تقریباً تمام فعالیت‌های نوع بشر را تحت تأثیر خود قرار داده بود، یک روند جهشی در حوزه تولید سامانه‌ها و تجیهز نیروهای مسلح را به نمایش گذاشت؛ حوزه‌ای که نیروی دریایی سپاه در آن نقش پررنگی داشته است.

هفت نوبت تحویل دستاوردهای جدید که 6 مورد آن تحویل انبوه تجهیزات و تسلیحات بود سبب شد تا علاوه بر نوسازی تجهیزاتی و گسترش عملیاتی این نیرو که در بیش از 30 سال گذشته در پیشانی رودررویی با مهمترین دشمن ایران یعنی آمریکا در منطقه حساس خلیج فارس و تنگه راهبردی هرمز بوده است شاهد بهسازی و ارتقاء سامانه‌ها و توان شناورها و پهپادهای خود نیز باشد.

در جریان تحولات سال گذشته برای نیروی دریایی سپاه شهرهای موشکی ندسا در طول سواحل که از اواخر دهه 1360 توسعه آنها شروع شده بالاخره رونمایی شد.

تصاویر از بالا به پائین نوبت های اول تا چهارم تحویل تجهیزات به نیروی دریایی سپاه در سال 1399 است

در سال 99 در اولین برنامه تحویل انبوه در 8 خرداد تحویل 112 شناور تندرو در انواع مختف، 2 مهر تحویل 188 پهپاد و بالگرد حامل کروز، 29 آبان تحویل شناور اقیانوس پیما و چند منظوره شهید رودکی، 19 دی رونمایی از شهر موشکی زیرزمینی سامانه های کروز، 20 دی تحویل 340 شناور مختلف و 25 اسفند تحویل انواع موشک کروز و بالستیک و سامانه‌های جنگال به ندسا به عنوان آخرین مرحله از روند به روزرسانی و گسترش تجهیزات این نیرو صورت پذیرفت.

در تحویل پهپادها علاوه بر تنوع آنها که شامل نمونه های کوچک تا بزرگ با مأموریت های شناسایی، رزمی و انتحاری بود، نکته جالب و جدید به پرواز درآوردن پهپاد از روی شناور تندرو بود.

در واقع تعدادی از شناورهای پرسرعت سپاه به این قابلیت رسیده‌اند که بتوانند محل شروع پرواز پهپاد برای عملیات مد نظر باشند و نیازی به انتظار برای رسیدن پهپاد از سواحل یا جزایر برای منظور مورد نظر نباشد.

به گفته سردار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه «شناورهای تحویل شده به سپاه به سرعت 94 نات معادل 174 کیلومتر بر ساعت می رسند.» این مقدار، سرعت اعجاب آوری برای یک شناور نظامی است. به زودی متخصصان کشور سرعت شناورهای تندرو ایرانی را به 110 نات معادل 203.5 کیلومتر بر ساعت می رسانند.

نکته مهم دیگر در مورد شناورهای تندرو تحویلی به سپاه این است که 214 فروند از شناورهای مذکور در شرکت های دانش بنیان خصوصی ساخته شده اند. بخشی هم در صنایع مرتبط با سپاه و بقیه در سازمان صنایع دریایی وزارت دفاع.

این نشان می‌دهد که گسترش تأمین کنندگان و نیز اعتماد به بخش خصوصی برای تأمین تجهیزات نیرویی که هر روز مستقیماً رو در رو با آمریکا قرار دارد صورت گرفته است که اتفاق مهم و مثبتی است.

هر چند که پرداختن به برخی از شناورها و پهپادهای دریافتی این نیرو در چند مرحله قبلی را به آینده موکول کرده‌ایم اما آخرین نوبت از این برنامه های الحاق تجهیزات حائز نکات مهمی بود که در این گزارش مرور می‌شود.

موشک‌های کروز

طی 20 سال گذشته موشک‌های کروز بومی ایرانی در سه رده اصلی به خدمت نیروی دریایی سپاه و ارتش در آمده‌اند. این سه رده شامل جرم کمتر از 120 کیلوگرم و برد کمتر از 25 کیلومتر، جرم کمتر از 400 کیلوگرم و برد کمتر از 40 کیلومتر و جرم کمتر از 800 کیلوگرم و برد بیش از 120 کیلومتر بوده است.

در دسته اول، نمونه شاخص و در واقع آخرین نمونه، موشک ظفر است که به طور گسترده روی شناورهای تندرو نصب شده و پرتابگرهای زمینی خودرویی در حد خوروی ون نیز برای آن توسعه داده شده است.

در رده دوم، موشک‌های نصر-1، نصر بصیر و نصیر قرار دارند که موشک نصیر هر چند وزن بالاتری دارد اما برد آن نیز بیش از 90 کیلومتر است.

در رده سوم، موشک‌های نور، قادر و قدیر جای می‌گیرند که تا برد 300 کیلومتر را پوشش می‌دهند. این موشک‌ها علاوه بر امکان شلیک از فواصل دور از ساحل به جای خط ساحلی در نمونه‌های جدید از نظر مقاومت در برابر جنگ الکترونیک دشمن و نیز دقت هدفگیری بسیار بهبود یافته‌اند.

پرتابگرهای جدید موشک های نور و قادر در تحویل اخیر به نیروی دریایی سپاه

در جریان تحویل اخیر موشک‌های کروز به نیروی دریایی سپاه (ندسا) هر چند موشک‌ها از انواع نصر، نور و قادر بودند اما نکته مهم تحویل خودروهای پرتابگر جدید بود که حائز چند ویژگی مهم بودند.

اولاً از نظر پدافند غیرعامل خودروهای پرتابگر جدید علاوه بر نمونه‌های قبلی که با پوشش برزنتی شبیه به کامیون‌های تجاری می‌شدند، در پرتابگرهای جدید نوع دیگری از خودروهای تجاری هم مشابه سازی شده است.

پرتابگرهای چهار فروندی موشک های نصر که قابلیت چرخش در دو زاویه را دارند و در ظاهر کامیون های تجاری استتار شده اند

نکته دیگر قابلیت چرخش 360 درجه‌ای سکوی پرتابگر نصب شده روی کامیون است. در گذشته برخی از پرتابگرهای در اختیار سپاه فقط از تنظیم زاویه عمودی برخوردار بود اما با افزودن قابلیت تغییر زاویه افقی، بدون نیاز به جابجایی خودرو امکان تنظیم زاویه مناسبت‌تر برای هدفگیری و برداشتن بار تغییر مسیر از روی موشک ممکن شده است.

بی نیاز شدن از جابجایی خودرو پیش از پرتاب به واسطه قابلیت تغییر گسترده زاویه‌های افقی و عمودی سکوی پرتاب از نظر تطابق با اصول پدافند غیر عامل نیز مطلوب‌تر است.

موشک های کروز نصر در محل انبار در شهر زیرزمینی موشکی نیروی دریایی سپاه

یکی از نکات مطرح شده در مورد قابلیت‌های جدید سامانه‌های افزوده شده در مراسم اخیر به نیروی دریایی سپاه توانایی شلیک در حال حرکت است.

پیش از این، موشک‌های کروزی که از روی شناور شلیک می‌شدند همگی از توانایی شلیک در حال حرکت برخوردار بودند در نتیجه مطرح شدن این مورد برای پرتابگرهای زمینی به معنی اعمال ساز و کار لازم برای امکان شلیک از روی پرتابگرهای کامیونی مشاهده شده در تحویل دهی اخیر است. یعنی طراحی و ساخت تمام مکانیزم‌های لازم برای اینکه خودروی پرتابگر بدون توقف و تنظیمات لازم برای هدفگیری و مهار ضربه شلیک بتواند در حال حرکت عمل شلیک موشک را انجام دهد.

یک مزیت مهم افزوده شدن این قابلیت به پرتابگرهای زمینی را باز هم می‌توان در بحث پدافند غیرعامل ارزیابی کرد. با توجه به اینکه قطعاً خطوط ساحلی کشور تحت پایش ماهواره‌ها و سایر حسگرهای جاسوسی دشمن قرار دارد، در صورت مستقر شدن پرتابگر در یک نقطه برای اجرای فرایند شلیک، عملاً یک وجه تمایز به نرم افزارهای تحلیلگر رفتار اهداف که در لایه های زیرین سامانه های جاسوسی دشمن فعال هستند داده شده تا بتواند راحت‌تر پرتابگر موشکی را از خودروی تجاری مشابه شناسایی کند.

با حذف این وجه تمایز و عدم نیاز به استقرار در ساحل، کار دشمن برای شناسایی پرتابگر موشکی سخت‌تر می‌شود.

موشک‌های ضد کشتی نور یا قادر/قدیر در محل انبار در شهر زیرزمینی موشکی ندسا

مزیت دیگر، افزایش سرعت عمل پرتابگر در شلیک موشک در حال حرکت به سمت هدف و فاصله گرفتن از محل شلیک است در مقایسه با پرتابگری که باید مستقر شود و سپس شلیک کند.

ماهواره‌های جاسوسی می‌توانند اثرات حرارتی ناشی از شلیک موشک‌ها را بسته به میزان این اثرات شلیک بیابند. در نتیجه یافتن موقعیت پرتابگر امکان انهدام آن را به دشمن می‌دهد. در این شرایط سرعت خروج پرتابگر از موقعیت شلیک بسیار مهم است. بدیهی است پرتابگری که قابلیت شلیک در حال حرکت را دارد از این نظر در وضعیت ممتازی قرار می‌گیرد و احتمال بقای آن در ضد حمله دشمن بالاتر می‌رود.

به نظر می‌رسد سامانه کشف امواج لیزر نیز روی پرتابگرهای موشک‌های کروز تحویل داده شده به نیروی دریایی سپاه نصب شده است. این سامانه‌ها می‌تواند فعالیت فرستنده‌های امواج لیزر مانند نشانه گذار یا مسافت یاب را کشف کرده و با اطلاع به کاربران پرتابگر آنها را برای اقدامات لازم هشیار کند.

به همراه پرتابگرهای موشک های کروز، چند نوع رادار کشف و ردگیری هدف در مراسم تحویل دهی اخیر قابل مشاهده بود. از رادارهای با آنتن های منحنی تا نمونه‌های جدید با آنتن های مسطح. رادارهای دریایی ساخت ایران مانند MVR-2 و MVR-8 که از فناوری های دیجیتال و طراحی جدید بهره می برند قبلاً در این رده معرفی شده بودند.

انواع این رادارها با باند اس و ایکس با برد 50 تا 80 کیلومتر، برخوردار از فرستنده با قطعات حالت جامد (Solid State) و توانایی کشف 200 هدف و توانایی ضد ضد جنگ الکترونیک یا ECCM در صنایع کشور ساخته شده‌اند.

انواع رادارهای مشاهده شده به همراه پرتابگرهای موشکهای کروز در مراسم تحویل تسلیحات در اسفند 99

نمونه ای از رادارهای دریایی ساخت ایران بهره مند از فناوری دیجیتال و قطعات حالت جامد

رادار جستجوی ساحلی یا CSR-X270 با برد 200 کیلومتر که راداری دو بعدی در باند ایکس با دقت بالا است از دیگر سامانه‌های راداری مشاهده شده در میان تجهیزات افزوده شده به نیروی دریایی سپاه در مراسم اخیر است.

توانایی کشف همزمان اهداف دریایی و اهداف هوایی پروازی در ارتفاع پایین تا 12000 متر، استفاده از قطعات حالت جامد و آنتن فرستنده با اتلاف و گلبرگ های جانبی کم، قابلیت ردگیری در حین جستجو یا TWS، قابلیت ECCM به دو صورت فعال و غیرفعال با شیوه‌های متنوع و قابلیت تحرک بالا و حمل با ادوات پروازی یا شناوری و زمینی و سرعت بالای آماده به کار یا آماده به راه شدن از ویژگی های این رادار چند منظوره است.

رادار چند منظوره CSR-X270

موشک‌های بالستیک

افزوده شدن پرتابه‌های بالستیک به سازمان رزم نیروی دریایی سپاه را می‌توان بارزترین وجه آخرین مرحله از تحویل تسلیحات و تجهیزات جدید به این نیرو در سال جاری دانست.

این نیرو از دیرباز از راکت‌های توپخانه‌ای فجر-3 و 5 برای طیفی از عملیات های تهاجمی استفاده می‌کرد. اما در مراسم اخیر دو نوع موشک بالستیک که دارای قابلیت هدایت و اصلاح مسیر تا فاز پایانی پرواز هستند مشاهده شد. این دو نوع از نظر ابعاد و برد با یکدیگر تفاوت دارند.

نمونه‌ای از این موشک‌ها که در شهر زیرزمینی موشکی نیروی دریایی سپاه مشاهده شد از جهات مختلف مشابه با موشک فتح است که به عنوان آخرین نمونه مشتق شده از موشک مشهور و کارامد فاتح-110 در 31 شهریور 1399 برای اولین بار مشاهده شد.

پرتابگرهای موشک بالستیک در مراسم الحاق تسلیحات جدید به ندسا در اسفند 99

پیش از این تنها نیروی هوافضای سپاه از موشک‌های مختلف مانند خلیج فارس و هرمز-1 و 2، ذوالفقار و برخی نمونه‌های دیگر برای عملیات دریایی و ضد کشتی استفاده می‌کرد.

با توجه به مسیر پروازی موشک‌های بالستیک و سرعت بسیار بالاتر آنها نسبت به نمونه‌های کروز، هر چند احتمال کشف آنها در صورت عدم استفاده از مواد جاذب امواج رادار بیشتر است اما به واسطه موارد مورد اشاره احتمال مورد اصابت قرار گرفتن آنها توسط پدافند دشمن کمتر است. همانطور که سامانه‌های دفاعی در پایگاه آمریکایی عین‌الاسد در عراق از انهدام موشک‌های فاتح-313 ناکام ماندند.

پرتابگر موشک‌های بالستیک در محل انبار در شهر موشکی زیرزمینی ندسا

علاوه بر بازتر شدن دست نیروی دریایی سپاه در تهاجم علیه استحکامات ساحلی دشمن در یک تهاجم آبی-خاکی از این موشک‌های بالستیک افزوده شده به سازمان رزم این نیرو در مأموریت های ضدکشتی نیز می‌توان استفاده کرد.

البته به صورت اصولی برای عملیات ضد کشتی وجود یک جستجوگر اپتیکی یا راداری یا ضد رادار در داخل موشک، بهترین گزینه است. اما با توجه به سرعت پائین شناورهای تجاری و ناوهای بزرگ و قابلیت اصلاح مسیر تا لحظه آخر و قابلیت ارتباط امن که از گذشته نیز بین موشک‌ها و پرتابگر وجود دارد و برای تغییر مختصات هدف قابل استفاده است، می‌توان گمانه استفاده از موشک فتح با همین ساختار فعلی را نیز در برخی مأموریت‌های ضد برخی از کشتی‌ها مطرح کرد.

با توجه به تجربه زیاد متخصصان کشور در توسعه موشک‌های بالستیک دریایی احتمال اینکه نمونه‌ای از فتح مجهز به جستجوگر مناسب نیز آماده و تحویل به نیروی دریایی سپاه شده باشد وجود دارد.

موشک بالستیک فتح

لازم به ذکر است در سخنان فرمانده نیروی دریایی سپاه به تحویل موشک‌هایی که قابلیت تغییر هدف پس از شلیک را دارند نیز اشاره شد. در صورتی که از این قابلیت برای استفاده از موشک های فتح علیه اهداف دریایی استفاده شود با توجه به دقت نقطه‌زنی این موشک‌ها که امکان اصابت به یک چادر 10 نفره را دارند، قطعاً اصابت دقیق به یک کشتی بزرگ نظامی ساده خواهد بود، در حالی که قیمت این موشک نسبت به موشک‌های دارای جستجوگر مستقل، کمتر خواهد بود.

تجهیزات جنگ الکترونیک

یک مرحله از 6 مرحله تحویل انبوه تجهیزات و تسلیحات به نیروی دریایی سپاه در سال گذشته به ادوات جنگ الکترونیک مربوط است که همزمان با تحویل سامانه‌های موشکی اطلاع رسانی شد.

تنوع بالایی از انواع سامانه‌ها در این مراسم به نمایش گذاشته شد که سبب ارتقاء جدی توانمندی‌های نیروی دریایی سپاه در نظارت و پایش محیط عملیاتی تا فواصل دور برای ردیابی هر نوع تحرک دشمن دارد.

انواع تجهیزات جنگ الکترونیک ملحق شده به نیروی دریایی سپاه در اسفند 99

این تجهیزات شامل سامانه‌های راداری، پایش الکترونیکی، کمک ناوبری، اخلالگرهای مختلف دارای قابلیت تحرک و شبیه سازهای مورد نیاز برای تمرین کار با تجهیزات پیشرفته بوده است.

به گفته سردار تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه «سامانه‌های جنگال جدید دریافت شده توسط نیروی دریایی سپاه قابلیت دریافت سیگنال های خاموش و ارتباطات داخلی دشمن را دارد.»

برخی از این تجهیزات کاملاً ناشناخته بوده و برای اولین بار تصویری از آنها مشاهده می‌شود. برخی دیگر نیز در زمره تجهیزات شناسایی جهت سیگنال‌ها، شناسایی موقعیت مکانی فرستنده‌ها و سامانه‌های شنود الکترونیکی بودند که نمونه‌هایی از آنها قبلاً مشاهده شده بود.

نمونه دیگری از تجهیزات تحویل شده به ندسا در اسفند 99

یکی از انواع پرکاربرد در میان تجهیزات الکترونیکی سامانه‌های یافتن جهت (Direction Finding) و یافتن موقعیت (Position Finding) تجهیزات منتشر کننده سیگنال است.

انواع مختلفی از این دست سامانه‌ها توسط صنایع دفاعی کشور و شرکت‌های دانش بنیان ساخته شده و در اختیار نیروهای مسلح کشور قرار گرفته است.

به کمک این سامانه‌ها می‌توان حتی در صورت وجود ارتباطات بیسیم از شناور دشمن یا روشن بودن اخلالگرهای آن، موقعیت تقریبی آن را کشف کرده و در اختیار سایر واحدها قرار داد.

نحوه عملکرد سامانه های یافتن جهت و موقعیت انتشار سیگنال

این سامانه‌ها هم پرتوهای باند باریک و هم پرتوهای مرسوم مخابراتی را ردیابی، تحلیل دسته بندی کرده و کارهایی همچون وضعیت ثابت یا متحرک بودن هدف، تشخیص باند فرکانسی عملکردی اصلی فرستنده، نمایش موقعیت روی نقشه و تعیین فاصله نسبت به چند مختصات مد نظر، افزودن سایر لایه‌های اطلاعاتی به اطلاعات پایه، ایجاد بانک داده از فرستنده‌ها و اهداف، همگام سازی اطلاعات با سایر سامانه‌های مشابه در کسری از ثانیه را به انجام می‌رسانند.

این سامانه قابلیت عملکرد به صورت بدون کاربر مستقر یا کنترل از راه دور را داشته و متوسط زمان احتمالی بین دو خرابی آن بالغ بر 2000 ساعت است.

آنتن تمام سمتی و آنتن های جهتی یک نمونه ساخت ایران از سامانه های یافتن جهت سیگنال

نوعی از این سامانه‌های کشف پرتوها، مخصوص کشف فرستندهای تصاویر ویدئویی و لینک های رادیویی کنترل پهپادها هستند. نمونه‌ای از این دست سامانه‌های ساخت داخل حتی پیش از برخاستن پهپاد دشمن قابلیت کشف ارتباطات آن را دارد. توانایی جداسازی سیگنال های واحد کنترل پهپاد با سایر امواج باند فرکانسی مشابه نیز در این سامانه ایجاد شده است.

یکی دیگر از تجهیزات الکترونیکی بسیار مهم که به تعداد زیاد در بین ادوات تحویلی به نیروی دریایی سپاه قابل مشاهده است، سامانه‌های الینت (ELINT) است.

این سامانه‌ها کار پایش عملکرد رادارهای مختلف فعال در منطقه تحت مراقبت را برعهده دارند تا با تحلیل سیگنال‌های دریافتی از این رادارها، ویژگی‌ها و خصوصیات عملکردی آنها را استخراج کنند در حالی که ده‌ها یا صدها کیلومتر از فرستنده راداری دشمن دور هستند. این رادارها هم شامل انواع جستجو و مراقبت و رهگیری و هدایت موشک‌ها است.

یک نمونه از سامانه‌های الینت ساخت ایران

چندین سامانه الینت استقراری که با نصب روی خودرو امکان جابجایی سریع را نیز دارند در کشور ساخته شده است. به عنوان مثال یکی از این سامانه‌ها که اطلاعات رسمی از آن منتشر شده دارای قابلیت پوشش محدوده فرکانسی 2 تا 18 گیگاهرتز، حداکثر قابلیت عملکرد خودکار و بدون کاربر، اندازه گیری دقیق پارامترهای سیگنال دریافتی، عملکرد سهل و تعمیرات آسان را دارد.

محدوده باند فرکانسی وسیع، دقت بالا در رهگیری سیگنال، پوشش 360 درجه، توانایی رهگیری تنوع گسترده‌ای از فرستنده‌های سیگنال، سرعت متغیر آنتن گیرنده از 1 تا 300 دور بر دقیقه و قابلیت عملکرد پیوسته و 24 ساعته بدون نیاز به خاموشی یا راه اندازی مجدد از جمله ویژگی‌های این سامانه است.

نمونه‌های سبک‌تر و راهکنشی (تاکتیکی) از سامانه‌های الینت نیز توسط صنایع کشور ساخته شده است که به راحتی قابل حمل و نقل با خودروهای معمولی هستند.

یکی دیگر از انواع سامانه‌های الکترونیکی مورد استفاده برای داشتن دست برتر در عرصه نبرد امواج، سامانه‌های ESM یا Electronic Support Measure هستند. این سامانه‌ها در زمینه شناسایی عملکرد دشمن به عنوان لایه اول عمل می کنند.

شناسایی انواع سیگنال‌های ارسالی تجهیزات دشمن و تحلیل و ارسال فوری آن به سامانه‌های لایه بعدی شامل انواع اخلالگرهای راداری و مخابراتی و مکانیابی ماهواره‌ای از وظایف این سامانه است.

با داده‌های تولید شده توسط سامانه‌های ESM می‌توان نوع هدف، موقعیت آن و زاویه ارسال سیگنال را شناسایی کرد. سامانه‌های ESM مختلفی توسط متخصصان کشور ساخته شده است که ویژگی‌های متنوعی دارند. این سامانه‌ها می توانند در محیط‌هایی با چگالی سیگنالی بالا با دقت و حساسیت زیادی عملکرده و اطلاعات را به واحدهای جنگال و اجرای آتش ارسال کنند.

آنتن و تجهیزات رابط کاربری یک نمونه از سامانه‌های ESM ساخت ایران

این سامانه‌ها انواع مختلفی از نظر ابعاد و وزن داشته و نمونه‌های ثابت و استقراری یا متحرک حتی قابل نصب روی پهپادها دارند. پوشش بازه فرکانسی 2 تا 18 یا 18 تا 40 گیگاهرتز، حساسیت فرکانسی تا مقدار 80 دسی بل، برخورداری از یک آنتن تمام جهتی و 8 آنتن جهتی، توانایی اندازه‌گیری زاویه ورودی سیگنال، فرکانس تکرار پالس و پهنای آن و سرعت چرخش آنتن رادار دشمن، سرعت بالا در تحلیل سیگنال دریافتی، امکان ایجاد حالت هشدار روی فرکانس‌های مشخص، برخورداری از 5 الگوی جستجوی محیط اطراف، محدوده دمایی وسیع عملکرد و وزن کم از ویژگی‌های نمونه‌ای صادراتی از سامانه‌های ESM ساخت داخل است.

اهمیت شهرهای زیرزمینی موشکی

به گفته سردار فدوی فرمانده سابق نیروی دریایی سپاه و جانشین فعلی فرماندهی کل سپاه، نیروی دریایی سپاه اولین نیرویی بود که اقدام به ایجاد تونل‌های مختلف زیرزمینی برای مخفی کردن تجهیزات حساس و سامانه‌های موشکی خود کرد.

این نیرو تونل‌های زیرزمینی خود را از اوائل دهه هفتاد شمسی عملیاتی کرده ولی به واسطه پراکنده بودن این اماکن در جنوب کشور و طبیعتاً نزدیک به دریا، از رونمایی آنها خودداری می‌کرد.

در سال جاری تصاویر شهر موشکی زیرزمینی این نیرو که در آن انبوهی از سامانه‌های موشکی کروز و نیز پرتابگرهای فجر-3 و 5 قرار داشتند مشاهده شد.

موشک های ضد کشتی در تونل های انبار در شهر زیرزمینی

بدیهی است که جای‌دهی سامانه‌های حساس و متحرک در مکان‌های حفاظت شده و زیرزمینی بالاترین سطح از پدافند غیرعامل برای محفوظ نگه داشتن این سامانه‌ها تا زمان بروز درگیری نظامی است.

همانند شهرهای موشکی نیروی هوافضای سپاه، در نمونه‌های متعلق به نیروی دریایی سپاه نیز مجموعه ای از تونل‌های استقرار سامانه‌های آماده به رزم و نیز تونل‌های مربوط به نگهداری پرتابگرها و موشک‌های آماده بارگذاری و نیز تونل‌های مخصوص انبار موشک هایی که هنوز مونتاژ بال‌های آنها انجام نشده قابل مشاهده هستند.

وضعیت نبرد پهپادهای انتحاری و بمب‌های هوشمند رها شونده از پهپادها در جنگ‌های اخیر سوریه، لیبی و قره باغ نشان داد که نمی‌توان به بهترین استتارهای ممکن برای حفاظت از سامانه‌های موشکی روی زمین هم اتکا کرد و مخفی کردن سامانه‌های موشکی در دل زمین راهکار بسیار بهتری است که در نیروهای مسلح ایران مانند نیروی دریایی سپاه از سه دهه پیش در دستور کار قرار داشته است.

هزینه تجهیزات دفاعی نیروی دریایی سپاه در برابر تجهیزاتی از دشمن که در صف مقابل قرار دارد بسیار کمتر است و در حالی این نیرو در حال ارتقاء سریع تجهیزات و تسلیحات است که دشمن رویاروی آن با فرسودگی ناوگان و کمبود منابع دست و پنجه نرم می‌کند و از خاموش کردن آتش ناو مهم پشتیبانی خود در بندرگاه هم عاجز است. اما جهادگران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با کمک وزارت دفاع و شرکت‌های خصوصی و مراکز دانشگاهی و پژوهشی به صورت روزانه در حال کار روی ارتقاء توانمندی های خود هستند و در همین راستا در یک جهش دیگر در سال 1400 قرار است شناور شهید سپهبد قاسم سلیمانی با قابلیت شلیک موشک‌های ضد کشتی و موشک‌های پدافند هوایی به نیروی دریایی سپاه تحویل داده شود.