دکترین بازدارندگی در عرصه آب‎‏راه‏های آزاد جهانی

عرصه دریایی یکی از مهم‌ترین آوردگاه‎های قدرت برای کشورهاست و داشتن ساحل آب‎های آزاد جهان برای بسیاری از کشورها زمینه‌ساز رونق اقتصاد و افزایش قدرت آنهاست. تاریخ زندگی بشر هم نشان داده یکی از دلایل قدرت‎گیری و ایجاد امپراتوری‎های جهانی در طول تاریخ دسترسی آنها به آب‌های آزاد بوده است که با همین ظرفیت و ایجاد قوای دریایی، بزرگ قلمرو حکمرانی ابرقدرت‌های طول تاریخ بشر شکل گرفته‌اند. در واقع این قاعده مهم و جاری در تاریخ بشر است که قدرت‌گیری تا سر حد ایجاد یک قدرت جهانی نیاز به دسترسی به آب‌های آزاد دارد.

دریا اصلی‌ترین مسیر تجارت

در این حوزه در عصر حاضر اصلی‎ترین دلیل دسترسی به آب‌های آزاد جهان سهولت مبادلات تجاری بزرگ در قالب شناورهای عظیم است. در واقع عمده تجارت جهانی به خاطر سهولت بیشتر و هزینه کمتر از طریق همین شناورهای عظیم‌الجثه انجام می‎شود. اما این همه ماجرا نیست. هرجا که منفعتی وجود دارد دشمنی هم هست و دشمن در مسیر این منفعت ایجاد نا امنی خواهد کرد. بر این اساس دسترسی به آب‎های آزاد برای قدرت‌های بزرگ همراه با ایجاد یگان‌های دریایی مقتدر در مسیر آبراهه‌های جهانی هم است.

نیروهای دریایی راهبردی

رهبر معظم انقلاب همواره نیروی دریایی را یک نیروی راهبردی در نیروهای مسلح می‎‏دانند. راز این راهبردی بودن را می‏توان در دسترسی این نیرو به همه آب‎های آزاد دنیا و امنیت گذرگاه‎های تجاری دانست. ماجرای دزدان دریایی خلیج عدن، اعزام محموله‎های بنزینی به ونزوئلا، مقابله با دزدی دریایی انگلستان در باب‌المندب، مقابله تعرض و عملیات تروریستی علیه برخی کشتی‌های تجاری کشور در آب‌های آزاد جهان و... همه و همه خبر از یک نیاز اساسی در حوزه دفاعی برای کشور می‎دهند و آن ایجاد و گسترش نیروهای دریایی راهبردی در کشور است.

بر این اساس دیر زمانی نیست که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به این عرصه وارد شده و تا کنون توانسته با بازآماد تجهیزات گذشته و مجهز شدن به ادوات و تسلیحات بومی جدید بیش از 70 مورد اعزام ناوگروه به مأموریت‎های مختلف در آب‌های آزاد داشته باشد.

مأموریت سپاه در آب‎های آزاد

سردار دریادار علیرضا تنگسیری فرمانده نیروی دریایی سپاه سال گذشته در گفت‎وگو با صبح صادق خبر از ورود تجهیزات جدید و سرعت‌بخشی تجهیز نیروی دریایی سپاه برای انجام مأموریت‎های راهبردی در آب‎های آزاد به ویژه اقیانوس هند را داد، وی با بیان این که قرار است نیروی دریایی سپاه در کنار برادران خود در نیروی دریایی ارتش در آب‎های آزاد حضور داشته باشد، تلویحا شروع یک تحول عظیم در نیروی دریایی سپاه را خبر داد. تحولی که حجم مأموریت این نیرو را به میزان زیادی افزایش خواهد داد.

بسیج دریایی در گام دوم انقلاب

نیروی دریایی سپاه در سال‏های اخیر با ایجاد بسیج دریایی اولین گام مهم خود را برداشت. در گام‌های بعدی نیز علاوه بر عملیات‎های موفق دفاعی و مقابله با تعرضات یگان‎های دریایی فرامنطقه‎ای بارها برای شناورهای دشمن در آب‎های کشور شاخ و شانه کشید و به همه دنیا فهماند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی لحظه به لحظه آنها را رصد می‏کند و باید پاسخگوی هرگونه اقدامی در تنگه هرمز و خلیج‌فارس باشند. به طور حتم یکی از صحنه‌های تهدید جدی دشمن برای حمله به کشور از آب‌های جنوبی بوده است.

شناور شهید ناظری آغاز راه

اولین تحرکات مهم در نیروی دریایی سپاه در حوزه تغییر راهبرد و تجهیزات با رونمایی از شناور شهید ناظری شروع شد. شناورهای بزرگ و تندرو با قابلیت نشست و برخاست بالگرد و تداوم عملیاتی بالا در آب‎های آزاد. اما اولین سال گام دوم انقلاب با تشکیل بسیج دریایی گام جدید این نیرو رونمایی شد و بسیج دریایی توانست با مردمی‌سازی امنیت در آب‎های ساحلی و فراساحلی و نیز فعالیت در مردم یاری و محرومیت‌زدایی، فعالیت‎هایی در خور تقدیر ارائه دهد.

رونمایی رگباری

اما سال 1399 آغاز رگباری رونمایی و الحاق تجهیزات جدید رزم دریایی به این نیرو بود. در این میان در حالی که روزهای آخر حیات سیاسی دونالد ترامپ در کاخ سفید رقم می‎خورد بخش عظیمی از تجهیزات مختلف از جمله شناورهای تندرو، ناوها، ناوچه‌ها، زیر دریایی‎های بدون سرنشین، موشک‏ها و شهرهای موشکی ساحلی و دریایی و شناورهای عظیم‌الجثه، پهپادها، تجهیزات نوین جنگ الکترونیک و... رونمایی شد و خبر از تحویل به مرور تجهیزات جدید به این نیرو داده شد. انواع جدیدی از شناورهای بزرگ و تندرو و با بدنه خاص در دو کلاس به نام‏های شهید سلیمانی و شهید ابوالمهدی المهندس که مختص عملیات در آب‎های آزاد است به همراه شناورهای بزرگ پشتیبانی به منزله پایگاه‎های عملیات و پشتیبانی دریایی موسوم به شناورهای شهید رودکی، گستره عملیاتی نیروی دریایی سپاه را به تمامی آب‏های آزاد جهان خواهد رساند.

بازدارندگی دریایی

بر این اساس دکترین بازدارندگی پس از استحکام در عرصه‎های هوایی و زمینی و مأیوس‌سازی دشمن از این دو حوزه در دهه سوم و چهارم انقلاب، در آغاز گام دوم و در دهه پنجم با حفظ و تقویت دو عرصه زمینی و هوایی بر عرصه دریایی متمرکز شده است و محصولات این بازدارندگی به خوبی در مقابله با تحریم‏ها و تبادلات تجاری دریایی ایران با سایر کشورها به خوبی دیده شده است.