افغانستان در کانون توجهات

بحث تحولات افغانستان و اتفاقات رخ‌داده همچنان کانون توجهات منطقه‌ای و بین‌المللی است و در این راستا برخی سؤالات پیرامون تحولات اخیر وجود دارد که برای روشن شدن موضوعات باید به آن‌ها پرداخته شود.

گزاره‌های تحلیلی: 1- بسیاری بر این عقیده هستند که طالبان نسبت به گذشته تغییر وضعیت و موضع داده است. در پاسخ به این سؤال باید گفت که فقه مدنظر طالبان همان فقه حنفی است. در بسیاری از موارد این گروه انعطاف‌پذیری‌های خاصی از خود نشان داده است، اما بنیادگرایی آن کاملاً مشهود است. به‌طور مثال طالبان برخلاف گذشته خواهان حضور زنان در ادارات و دانشگاه است، اما بر اساس موازین خود باید با پوشش کامل حضور داشته باشند. یا اینکه طالبان اعلام کرد که از این به بعد کلاس مختلط در دانشگاه‌ها وجود نخواهد داشت و کلاس‌ها به‌صورت تفکیکی است. 2- طالبان در مقطع فعلی به دنبال آرام‌سازی فضای داخلی افغانستان است. بیانیه‌های این گروه در رابطه با عدم تشویش مردم و فراخوان کارمندان و کارکنان دولت در این راستا قابل ارزیابی است. متشنج شدن فضای داخلی بیش از همه به ضرر خود طالبان است. البته اکنون طالبان با مشکلات بسیاری دست‌وپنجه نرم می‌کند که یکی از آن‌ها عدم مقبولیت بین‌المللی است و هنوز دولت‌ها این گروه را به‌طور رسمی به رسمیت نشناخته‌اند. چنانچه این عامل با عدم مقبولیت داخلی ترکیب شود، شرایط برای طالبان بسیار دشوار خواهد بود. 3- طالبان در تشکیل دولت آینده یک نگاه حداکثری خواهد داشت؛ یعنی دولتی متشکل از طالبان با سایر جریان‌ها. البته اکنون جریان خاصی به‌غیراز عبدالله عبدالله و کرزی وجود ندارد و همین عاملی در جهت تشکیل دولتی کاملاً وابسته به طالبان است. پس می‌توان گفت آینده تشکیل دولت در افغانستان به‌صورت انحصاری در اختیار طالبان خواهد بود. 4- طالبان به دنبال تنش‌زدایی منطقه‌ای است. موضع‌گیری‌های سخنگوی این گروه و اعلام اینکه طالبان با هیچ‌کس جنگ نخواهد کرد و با هیچ کشوری سر جنگ‌ ندارد، در این راستا قابل ارزیابی است. 5- رابطه طالبان با ایران و شیعیان افغانستانی هنوز در هاله‌ای از ابهام است؛ این گروه امنیت مراسم عزاداری محرم در افغانستان را تضمین کرد و مولوی‌های طالبان در مراسمات اخیر شیعیان این کشور حضور داشتند و به ایراد سخنرانی پرداختند؛ اما در رابطه با ارتباطات سیاسی و اقتصادی با ایران، طالبان هنوز موضع خاصی نگرفته است. از سویی این گروه اعلام کرد که متحد اصلی ما در بازسازی افغانستان چین و ترکیه است و از سوی دیگر اعلام کرد که خواهان روابط گسترده با همسایگان است؛ پس فعلاً در این رابطه زود است که قضاوت شود. 6- طالبان برای به رسمیت شناخته شدن خود، نیاز به ارتباط با بازیگران مخالف دارد. بر این مبنا احتمالاً طالبان رویکرد تعامل‌گرایی را در دستور کار خواهد داشت؛ یعنی تعامل با بازیگران مختلف، اعم از منطقه‌ای و غربی.