ظهور مجدد طالبان، چه تهدیدها و فرصت‌هایی برای ایران در پی دارد؟

تا زمان حاضر، هیچ تهدید یا فرصت جدیدی ناشی از تحرکات طالبان در افغانستان برای ایران ایجاد نشده است و وضعیت فعلاً به کیفیت سابق است. با این حال، شکل‌گیری تهدیدها و فرصت‌هایی برای ایران، باتوجه به وضعیت آینده افغانستان و کیفیت رویکردها و جهت‌گیری‌های دولت آینده این کشور مشخص می‌شود. با وجود این، باید به چند محور اشاره کرد:
الف ـ تهدیدات
1. احتمال شکل‌گیری کانون‌های جدید افراط‌گرایی در افغانستان باتوجه به اینکه هنوز لایه‌هایی از طالبان، گرایش‌های افراطی دارند.
2. احتمال مداخله مجدد نظامی آمریکا در افغانستان(هرچند احتمال آن بسیار کم است).
3. احتمال شکل‌گیری درگیری‌های داخلی در افغانستان و بنابراین، شکل گیری کانون‌های جدید ناامنی در شرق کشور.
4. احتمال ایجاد مشکل در برخی نقل و انتقال‌های ارزی، باتوجه به احتمال تشدید تحریم‌های آمریکا علیه طالبان و نقشی که صرافی‌های هرات در زمینه نقل و انتقالات ارزی برای ایران ایفا می‌کنند.
5. افزایش قدرت طالبان به تنهایی تهدید دیگر است؛ زیرا ممکن است این گروه برای تثبیت موقعیت خود اقداماتی خلاف برخی فعالیت‌های کنونی انجام دهد.
6. با توجه به نیاز افغانستان به مسائل زیرساختی و اقتصادی این احتمال وجود دارد که رویکرد طالبان به سمت سایر بازیگران چرخش کند. کما اینکه این بحث در سخنان سخنگوی این گروه وجود داشت. این امر منجر به انزوای ایران در تحولات کنونی و پرکردن جای ایران از سوی سایر بازیگران خواهد شد. در این حالت، بهترین اقدام تقویت دیپلماسی اقتصادی در قبال افغانستان است.
7. تهدید دیگر، نوع تعامل طالبان با شیعیان است. طالبان تاکنون با شیعیان افغانستان تعامل خوبی داشته است، اما این گروه به هیچ عنوان اجازه گسترش فعالیت فقه جعفری را نخواهد داد. همچنین شیعیان در تشکیل حکومت سهم جدیدی کسب نخواهند کرد.
ب ـ فرصت‌های احتمالی
1. بهبود و توسعه‌ روابط اقتصادی افغانستان با ایران؛
2. در صورت همگرایی نسبی دولت آینده افغانستان با ایران، تسریع خارج کردن آمریکا از منطقه؛
3. اخراج یا فرار مفتضحانه آمریکا و اثبات این گزاره که اعتماد به این کشور مساوی است با عقب‌ماندگی. این گزاره هم اکنون هم در سطح تصمیم‌گیران داخلی و بیش از همه در سطح افکار عمومی افغانستان دیده می‌شود.
4. کاهش چالش‌های امنیتی برای ایران. آمریکا مراکز و مناطق متعدد نظامی در افغانستان داشت و از این مراکز در جهت ایجاد ناامنی در داخل ایران استفاده می‌کرد. این چالش اکنون برای کشور از بین رفته است.
5. تحولات کنونی این فرصت را برای ایران به وجود آورده که به عنوان یک بازیگر تأثیرگذار در افغانستان ابراز وجود کند. ایران تاکنون در صحنه تحولات افغانستان بازیگری با قدرت تأثیرگذاری پایین بوده و اکنون این فرصت به وجود آمده که به یک بازیگر فعال تبدیل شود.
6. ایران از تحولات کنونی باید به سمت ائتلاف‌سازی با سایر کشورها برود. این ائتلاف‌ها منجر به تثبیت و افزایش قدرت ایران و محور ائتلافی در برابر اقدامات مخرب آمریکا در منطقه خواهد شد.