حراجش کردم؟

یکی بخر دو تا ببر، 70 درصد تخفیف آخر فصل، جمعه شگفت‌انگیز، حراج سیاه، 80 درصد تخفیف ویژه شما و...، جملاتی است که این روزها همه ما حداقل یک بار با آن مواجه شده‌ایم. پیامک‌‎های فروش زمین در شمال کشور با تخفیف و به صورت اقساط بلندمدت، حراجی یک برند خاص با 90 درصد تخفیف و... گاه و بیگاه تلفن‌ همراه ما را به صدا در می‌‎آورد. کم و بیش همه صفحات اینستاگرام و کانال‌های ایتا، تلگرام، سروش و... مملو از پیام‌های تبلیغاتی است که مخاطب را به خرید ترغیب می‌کند. از دمنوش‌های لاغری گرفته تا شکستن طلسم و فروش پوشاک و طالع‌بینی و مشاوره و تقریبا از شیر مرغ تا جان آدمیزاد را می‌توان در فضای شبکه‌های اجتماعی برای خرید یافت! اما آیا باید به چنین تبلیغات و شیوه‌های جذب مشتری توجه کرد؟ آیا همه برای فروش کالا و خدمات خود در فضای مجازی راست می‌گویند؟ اصلاً فروش کالا در فضای مجازی چه مخاطراتی می‌تواند داشته باشد؟ روزگاری که سایت‌های مطرح فروش دیجیتال کشور هنوز به غول خرده‌فروشی کشور تبدیل نشده بود، در حدود 15 سال پیش، تنها بستر خرید و فروش کالا و خدمات حضور فیزیکی در بازارها بود. بازارهای سنتی هر شهری، محلی بود تا کاسب‌ها کالاهای خود را به مشتریان عرضه کنند و در کنار آنها کاسب‌های محل، تقریباً خرده‌فروش‌های برخط فعلی بودند که فروش کالا و رفع نیاز مردم، تنها یکی از کارکردهای آنها بود. با حضور دیجی‌کالا و موفقیت این استارتاپ در آن زمان، رفته رفته پای دیگر خرده‌فروشی‌های برخط به زندگی مردم باز شد تا جایی که دیگر در حال حاضر شاید خیلی از مردم آخرین باری را که برای خرید به مغازه‌ای رفته‌اند، به یاد نداشته باشند!

با رونق گرفتن کار فروشندگی در فضای مجازی، مانند همیشه فرهنگ‌سازی و در این مورد بیشتر آگاه‌سازی مردم مورد غفلت قرار گرفت و زمینه‌ساز حضور سودجویان در این فضا شد تا جایی که رئیس مرکز پیشگیری پلیس فتا اعلام می‌کند کلاهبرداری در فضای شبکه‌های مجازی و به خصوص اینستاگرام به معضل اول آنها تبدیل شده است! پیش از این خالی کردن حساب با فیشینگ و به دست آوردن رمز دوم، بیشترین قربانی را در فضای مجازی داشته است که با استفاده از رمز پویا با این موضوع مقابله شد، اما اکنون کلاهبرداری از مشتریان، مشکل عمده پلیس فتاست؛ مشکلی که تنها با توجه بیشتر خود کاربران فضای مجازی رفع خواهد شد. در هنگام خرید برخط، اولویت بررسی امکان پرداخت درب منزل و بعد از رویت کالاست. اگر فروشنده‌ای به هر نحوی از پرداخت درب منزل طفره می‌رود، از خرید آن کالا منصرف شوید. البته در صورتی که به فروشنده اطمینان دارید و از یک فروشگاه اینترنتی معتبر خرید می‌کنید و نه یک صفحه اینستاگرامی، می‌توانید با بررسی مجوزهای فروش آن فروشگاه، در صورتی که از اصالت فروشنده مطمئن شدید، پرداخت را قبل از دریافت انجام دهید. اما حتی در هنگام خرید از فروشگاه‌های معتبری، مانند دیجی‌کالا هم چنین کاری نکنید و هنگام تحویل کالا وجه را پرداخت کنید، زیرا بارها دیده شده است که کالایی را خریده‌اید و مبلغ آن را پرداخت کرده‌اید، اما بعد از مدت‌ها، سفارش شما لغو شده است و در صف بازگشت پول قرار گرفته‌اید! بنابراین همیشه پرداخت را آخرین مرحله قرار دهید.

جذب تخفیف‌های 70ـ80 درصدی شدن یکی دیگر از تله‌‎هایی است که برای شما ممکن است گذاشته شود. هیچ فروشنده عاقلی کالای خود را با چنین تخفیفی نخواهد فروخت! تخفیف‌های دروغین و قیمت‌گذاری‌های نادرست، یکی از شگردهایی است که فروشندگان برای جذب خریداران انجام می‌دهند. حتی اگر کالای یک میلیون تومانی را 200 هزار تومان بخرید و به دست شما برسد، خواهد دید که آن‌قدرها هم نمی‌ارزد و اسیر تخفیف‌های دروغین شده‌اید. چنین ترفندهایی در فروشندگان معتبر پوشاک بسیار دیده می‌شود و در کنار آن بسیاری از صفحات مجازی و کانال‌های تلگرامی با همین ترفند، مشغول کلاهبرداری هستند! تخفیف‌های زیاد شاید از عهده یک فروشگاه‌ معتبر با زنجیره تأمین گسترده به دلیل خرید عمده آن هم در برخی از زمان‌های خاص از سال بربیاید، اما یک صفحه اینستاگرامی که انبار قوی‌ای ندارد و... توان چنین تخفیفی را نخواهد داشت و باید نسبت به چنین خریدهایی حساس باشید. همانطور که رئیس مرکز پیشگیری پلیس فتا می‌گوید، پنیر رایگان در تله ‌موش است و هیچ فروشنده‌ای حاضر نیست کالایی را زیر قیمت اصلی آن بفروشد، بنابراین نسبت به پولی که با زحمت به دست آورده‌اید، حساس باشید تا طعمه کلاهبرداران فضای مجازی نشوید. یکی از نکات مهمی که همیشه باید در ذهن داشته باشید، این است که هیچ چیز ارزانی روی زمین نمی‌‎ماند! اگر پیامکی دریافت کرده‌اید که چند هزار متر زمین زیر قیمت به صورت اقساط در بهترین نقطه شمال کشور به فروش می‌رسد، مطمئن باشید اگر زمینی ارزشمند بود، برای فروش آن به تبلیغ نیاز نمی‌شد! قبل از ورود به چنین معامله‌های بهتر است بدانید که نصف جرایم مالی، مربوط به کلاهبرداری‌های فضای مجازی است.  اما یکی از خطرناک‌ترین جرم‌هایی که در بستر فروش برخط کالا رخ می‌دهد، فروش کالاهای ممنوعه و ارائه خدمات غیرمجاز است. اعتماد به دمنوشی که در یک هفته شما را 10 کیلو لاغر کند، چیزی جز آسیب‌های جسمی برای‌تان نخواهد داشت. رفع طلسم و طالع‌بینی و سرکتاب و... نه تنها در فضای مجازی عایدی برای شما نخواهد داشت؛ بلکه به سمت چنین مواردی در دنیای واقعی رفتن هم نتیجه‌ای در بر نخواهد داشت و بسیاری از استادهایی که در اینستاگرام مشغول باز کردن بخت افراد هستند، نوجوانانی چند ساله‌اند که از اعتماد مردم سوءاستفاده کرده و از آنها کلاهبرداری می‌کنند. فضای مجازی که با شیوع کرونا، یکی از اهرم‌های رفع بسیاری از نیازهای مردم بوده‌ است؛ به دلیل ناآگاهی مردم، متأسفانه به بستری برای جولان سودجویان تبدیل شده است. فروش کالا و خدماتی که ممنوع است و کلاهبرداری، از بیشترین علل آسیب دیدن کاربران است و تنها با رعایت خود کاربران می‌توان آمار جرایم مربوط به کلاهبرداری‌های اینترنتی را کاهش داد.