دشمن در کمین

روند تقویم تاریخ انقلاب اسلامی در اواخر شهریورماه سال ۱۳۵۹ منجر به تأسیس نهاد نخست‌وزیری و تشکیل کابینه دولت شد. با وجود اختلافات بین رئیس‌جمهور با نخست‌وزیر و مجلس اداره امور کشور در حال سامان گرفتن بود که 31 شهریور 1359 رژیم بعث حاکم بر عراق تجاوز همه‌جانبه خود را شروع کرد. اگرچه این رژیم پس از پیروزی انقلاب به دنبال بهانه بود تا به نحوی استان خوزستان را به اشغال درآورد. طبق آمار وزارت خارجه ، دولت عراق از ۱۳ فروردین ۱۳۵۸ تا پایان مرداد ۱۳۵۹ در مدت بیش از ۱۶ ماه ۳۷۹ بار به مرزهای زمینی، دریایی و هوایی ایران تجاوز کرد که فقط در شهریور ۱۳۵۹ تعداد تجاوزات دولت عراق به مرزهای ایران در هوا، زمین و دریا به تنهایی بالغ بر ۲۵۷ مورد بوده است. طبق آمار فوق، تعداد تجاوزات عراق در ۱۶ شهریور ۲۴ بار، ۱۷ شهریور ۱۱ بار، ۱۸ شهریور ۲۵ بار و ۱۹ شهریور علاوه بر سایر تجاوزات هشت تهاجم همه‌جانبه به پاسگاه‌های مرزی ایران انجام داده بود. البته ارتش بعث عراق تهاجم سراسری به خاک ایران را با نام رمز «یوم الرعد» آغاز کرد و در همان روز نام عملیات از سوی رهبری رژیم بعث به کلیه واحدهای ارتش عراق ابلاغ شد. نیروی هوایی ارتش بعث عراق که حدود ۳۵۰ فروند جنگنده از انواع میگ سوخو و توپولوف داشت، با ۱۹۲ فروند هواپیمای جنگی در سه موج حملات متوالی، تهاجم شدید خود را به پایگاه‌های هوایی و فرودگاه‌های ایران آغاز کرد و بیشتر باند‌های کشور را مورد اصابت قرار داد. پس از اتمام موج اول حملات هوایی به نیروی هوایی ایران، تهاجم قوای زمینی عراق به خاک ایران آغاز شد. ارتش نیروی زمینی عراق در حالی مهم‌ترین تهاجم خود را با به کارگیری ۳۷ تیپ رزمی و با عبور از خط مرزی به منظور اشغال بخش‌هایی از خاک ایران در یک جنگ زمینی آغاز کرد که بخش عمده‌ای ‌از قوای ایران در پادگان‌های خود در خارج از مرزها به سر می‌بردند. بر اساس اسناد متعدد، رژیم بعث عراق از همان روزهای اول پیروزی انقلاب از حمایت‌های آمریکا و شوروی سابق و حمایت‌های مالی کشورهای عربی منطقه خلیج‌فارس و کشورهایی، نظیر مصر و اردن ( ۵۶ کشور) برخوردار بود. محاسبات رژیم بعث عراق و صدام این بود که با توجه به شرایط نابسامان ایران در عرصه داخلی و بین‌المللی به سرعت و به آسانی به اهداف خود در جنگ دست خواهد یافت؛ چرا که ایران آمادگی ورود به یک جنگ تمام‌عیار را نداشت؛ ارتش در بحران مدیریتی و فرماندهی به سر می‌برد؛ سپاه پاسداران هم در حال تأسیس بود و ساختار و سازمان نظامی و تجهیزات جنگی نداشت؛ بسیج تازه مطرح شده بود و در سطح تصمیم‌گیری ملی اختلاف‌های سیاسی گسترده‌ای وجود داشت که مدیریت کشور را فلج کرده بود. همچنین، دولت شهید رجایی با رئیس‌جمهور ابوالحسن بنی‌صدر در چالش بود و بسیاری از وزرا، از جمله وزیر امور خارجه و تعدادی از مدیران کشور انتخاب نشده بودند. از سوی دیگر در برخی استان‌های کشور درگیری‌های مسلحانه‌ای بین برخی از گرو‌ه‌های مورد حمایت عراق با جمهوری اسلامی در جریان بود. در چنین شرایطی رژیم بعث با تصور پیروزی سریع با تهاجمی برق‌آسا به خاک ایران حمله‌ور شد.