نگاهی به ضرورت تولید زیست‌بوم دیجیتالی ایرانی‌ـ اسلامی به بهانه ماجرای حذف روبیکا به وسیله گوگل
امروزه، تلفن‌های همراه هوشمند و دستیارهای دیجیتال به بخش جدایی‌ناپذیری از زیست انسان مدرن بدل شده‌اند؛ چرا که توسعه فناوری اطلاعات و افزایش دسترس‌پذیری این نوع فناوری موجب الکترونیکی شدن بخش‌های زیادی از خدمات مورد نیاز بشر شده است[...]
امروزه، تلفن‌های همراه هوشمند و دستیارهای دیجیتال به بخش جدایی‌ناپذیری از زیست انسان مدرن بدل شده‌اند؛ چرا که توسعه فناوری اطلاعات و افزایش دسترس‌پذیری این نوع فناوری موجب الکترونیکی شدن بخش‌های زیادی از خدمات مورد نیاز بشر شده است و بر اساس برآوردها، رشد سریع این فرآیند منجر به خلق زیست بوم گسترده و عمیقی خواهد شد که از آن می‌توان با عناوینی مانند متاورس یاد کرد.
بدون شک، شکل‌دهی یک زیست بوم مجازی نیازمند تجمیع خدمات و ظرفیت‌ها در یک بستر ارتباطی و تعاملی واحد است و پراکندگی خدمات در بسترهای مختلف مانع از تحقق این هدف شده و خواهد شد؛ از این رو امروزه اجرای پروژه‌هایی با عنوان سوپر اپلیکیشن‌ها به منزله یکی از راهبردهای تحقق این هدف در نظر گرفته شده است.
اهمیت این موضوع به حدی است که ایلان ماسک، کارآفرین مشهور آمریکایی در توئیتی اعلام کرد، خرید توئیتر برای شتاب دادن به برنامه ساخت X است. وی در توضیح این برنامه آن را یک اپلیکیشن جامع یا به اصطلاح سوپر اپلیکیشن معرفی کرده است. اگرچه او اطلاعات بیشتری در این باره ارائه نکرده است، اما سر بسته اظهار داشت که این معامله برنامه X را پنج سال جلو می‌اندازد. جالب است که بدانید ایکس همچنین نام شرکتی است که ماسک از آن برای خرید توئیتر استفاده کرده است.
برنامه جامع X ظاهرا با الهام از رویکرد چین در ساخت آپ WeChat تولید خواهد شد؛ چرا که ایلان ماسک در بدو خرید توئیتر و در دیداری با کارمندان این شرکت آمریکایی گفته بود، این پلتفرم باید شبیه WeChat باشد که امکان پیام‌رسانی، تعامل در یک شبکه اجتماعی و پرداخت‌های موبایلی را فراهم کند. ماسک حتی با تأکید بر اینکه مردم چین عملاً در WeChat زندگی می‌کنند، گفته بود: «اگر بتوانیم چنین چیزی را با توئیتر بازآفرینی کنیم، به موفقیت بزرگی می‌رسیم.»
همانگونه که مشخص است، هدف ماسک از خرید توئیتر و طراحی پروژه ایکس تسریع فرآیند خلق زیست بوم مجازی اختصاصی خود است. در واقع احتمالاً ایلان ماسک قصد دارد با تکیه بر شبکه جهانی اینترنت ماهواره‌ای خود یک زیست‌گاه دیجیتالی ویژه خلق کرده و از آن برای توسعه کسب‌وکارش بهره‌برداری کند. این ایده در واقع همان طرح متاورس شرکت متا یا همان فیس‌بوک سابق است که این بار از سوی ایلان ماسک در حال اجراست.
پر واضح است که زیست بوم دیجیتالی خلق شده به دست آمریکایی‌ها سازگاری چندانی با ارزش‌های کشورهای مستقل و آزاده‌ای، همچون جمهوری اسلامی ایران نخواهد داشت؛ بنابراین، کشور ما باید هر چه سریع‌تر در مسیر خلق زیست بوم دیجیتالی مطلوب خود حرکت کند. به همین دلیل نیز در شرایط فعلی، جمهوری اسلامی ایران باید با تکیه بر توان متخصصان داخلی و شرکت‌های دانش‌بنیان به سمت توسعه برنامه‌های جامع یا همان سوپراپلیکیشن‌های اختصاصی خود حرکت کند.
حالا که موضوع اصلی بحث ما ضرورت توسعه برنامه‌های جامع یا همان سوپر اپلیکیشن‌هاست، لازم است به این نکته اشاره شود که «مایک لازاریدیس» بنیانگذار برند بلک‌بری، برای نخستین بار در سال ۲۰۱۰ میلادی از پدیده‌ای صحبت کرد که به نظر نمی‌رسید در آن سال‌ها تحقق آن ممکن باشد. وی معتقد بود، در آینده‌ای بسیار نزدیک، توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها به این نتیجه می‌رسند که باید همه نیازهای کاربران‌شان را در یک برنامه واحد فراهم کنند و چند پارگی خدمات عملاً مطلوب کاربران آینده نخواهد بود. او حدود 12 سال قبل از اکوسیستمی یکپارچه‌ای سخن می‌گفت که در عرصه انتخاب و دریافت خدمات آزادی عمل بی‌بدیلی به کاربران می‌داد، اما حالا پس از گذشت بیش از یک دهه، مفهوم سوپر اپلیکیشن که آن ایام مفهوم دور از دسترس بود، در دنیای نرم‌افزارها متداول شده‌اند.
همانگونه که مایک لازاریدیس انتظار داشت، توسعه فناوری‌های نرم‌افزاری و ارتباطی موجب شد تا خلق بهترین تجربه کاربری به یکی از مهم‌ترین اولویت‌های برنامه نویسان بدل شود؛ به همین دلیل به مرور زمان شاهد توسعه نرم افزارهایی هستیم که کاربری آنها ساده‌تر، جذاب‌تر و البته کارآمدتر است. قطعاً فراموش نکرده‌اید که در گذشته برای دریافت خدمات مختلف لازم بود که در پایگاه‌ها و نرم‌افزارهای مختلف نام‌نویسی کنیم؛ اما خوشبختانه امروز کمتر درگیر نام‌نویسی در سامانه‌های گوناگون هستیم و تمام خدمات مورد نیاز ما عمدتاً در درگاه‌های واحد تأمین می‌شود. برای نمونه، امروز با استفاده از همان اپلیکیشن درخواست تاکسی اینترنتی امکان سفارش نان و سبزی یا رزرو هتل را هم داریم!
در خلاصه‌ترین تعریف، سوپر اپلیکیشن نرم‌افزاری است که همه خدمات ممکن در یک حوزه مشخص را به کاربر ارائه می‌دهد. سوپر اپلیکیشن‌ها کار چندین نرم‌افزار را در یک بستر واحد دنبال می‌کنند. به این ترتیب، کاربران به اپلیکیشن‌های گوناگون نیازی ندارند. بدون شک، نرم‌افزار «وی چت» یکی از معروف‌ترین نمونه‌های سوپر اپلیکیشن امروز جهان است. وی چت متعلق به یک مجموعه چینی به نام «تنسنت» است که در حوزه‌های گوناگون فناوری‌های دیجیتال فعالیت می‌کند. عمده کاربران وی چت در کشور چین ساکن هستند و به همین دلیل این نرم‌افزار بیشتر از یک میلیارد و دویست میلیون کاربر دارد. به عبارت دیگر، بیشتر از ۷۵ درصد شهروندان چینی از وی چت استفاده می‌کنند. وی چت در ابتدا فقط یک پیام‌رسان هوشمند بود، اما به مرور زمان تصمیم گرفت امکانات بیشتری به کاربران خود ارائه دهد و حالا محبوب‌تر از همیشه به نظر می‌رسد. حتی دولت چین نیز بسیاری از خدمات مورد نیاز شهروندان این کشور را از طریق وی چت به آنها ارائه می‌دهد.
همانگونه که مشخص است با توجه به مسدود شدن پیام‌رسان‌های خارجی و افزایش اقبال به پیام‌رسان‌های داخلی، به ویژه روبیکا به نظر می‌رسد، یکی از مهم‌ترین دلایل حذف این اپلیکیشن از طریق سپر دفاعی گوگل مقابله با فرآیند تبدیل شدن روبیکا به یک سوپر اپلیکیشن مشابه وی چت است؛ چرا که شکل‌گیری یک سوپر اپلیکیشن عظیم ایرانی در حد وی چت عملاً توانایی ایجاد زیست بوم دیجیتالی سازگار با ارزش‌های اسلامی را برای نظام اسلامی کشورمان فراهم خواهد کرد و دیگر زیست بوم‌های دیجیتالی تزریق شده از سوی کشورهایی، مانند آمریکا مجالی برای مخاطب‌گیری در کشور ما نخواهند داشت. از این‌رو باید فرآیند تبدیل روبیکا به یک سوپیر اپلیکیشن هر چه سریع‌تر دنبال شود.
