ایام فاطمیه فرصتی مهم برای ترویج آموزه‌های عفاف و حجاب حضرت زهرا(س) است

یکی از راه‌های ترویج عفاف و حجاب در جامعه استفاده از ابزار شعر و داستان است؛ ابزاری که در اختیار مداحان، سخنرانان، جشنواره‌ها و... قرار می‌گیرد و فرهنگی اصیل اسلامی را در زمینه رعایت پوشش به مردم آموزش می‌دهد. اما واقعاً تا چه اندازه در ادبیات داستانی و شعرهای ایرانی به خصوص در سال‌های اخیر به موضوع عفاف و حجاب پرداخته شده است؟ آیا لازم نیست در این زمینه تجدیدنظر جدی صورت بگیرد و حتی در اشعاری که در مدح بزرگان دینی از جمله حضرت فاطمه زهرا (س) گفته می‌شود، به موضوع حجاب و حیای آن حضرت اشاره دقیق‌تری صورت بگیرد؟

خبرگزاری تسنیم در گفتگویی که با حجت‌الاسلام جواد محمدزمانی، شاعر آیینی، انجام داده به بررسی ضرورت پرداختن به موضوع عفاف و حجاب در اشعار و ادبیات داستانی پرداخته است.

از حجاب حضرت زهرا(س) غافل نشویم

موضوع عفاف و حجاب تا چه اندازه در ادبیات فارسی به خصوص در دوران امروزی، به عنوان موضوع سرودن شعر و نوشتن داستان قرار گرفته است؟

در ادبیات قدیم به این دلیل که حجاب، امری مسلم و رایج میان مسلمانان و به خصوص شیعیان بود، مردم کمتر دغدغه تذکر دادن حجاب را داشتند. به همین دلیل شاعران و نویسندگان فارسی در گذشته هرچند که مفاهیم بزرگ و اساسی مانند خداشناسی، عرفان و مدح پیغمبر اکرم صلی‌الله علیه و آله و اهل بیت علیهم‌السلام می پرداختند و تا اندازه‌ای سیره آن بزرگان را در شعر خود منعکس می‌کردند، اما دغدغه یادآوری اهمیت عفاف و حجاب را به عنوان اصل مسلم اسلامی نداشتند.

اما در دوران ما با توجه به تهاجم فرهنگی و جنگ‌های نرم که از سوی دشمنان ساخته و پرداخته می‌شود، حجاب و عفاف تا اندازه‌ای در مخاطره قرار گرفته و یکی از آسیب‌های موجود جامعه، بحث عفاف و حجاب شده است. بر همین اساس است که در شعر معاصر تا اندازه‌ای به این موضوع اشاره شده است.

درست است که اشاره‌ها و تأکیدهایی در ادبیات به موضوع عفاف و حجاب می‌شود و به عنوان مثال حجاب و حیای حضرت زهرا سلام‌الله علیها به عنوان الگوی زنان امروزی مطرح می‌شود، اما می‌خواهیم بدانیم چه اقدامات اساسی و بنیادینی برای ترویج فرهنگ حجاب در مراکز مسئول در حوزه ادبیات، شعر و داستان صورت گرفته است؟

برگزاری کنگره شعر عفاف و حجاب یکی از این اقدامات بود تا شاعران و نویسندگان را به ایده‌پردازی و نویسندگی در این حوزه تشویق کند. در بعضی از داستان‌ها و رمان‌ها هم به این موضوع اشاره‌هایی شده است.

با این وجود، اقداماتی که تا به حال انجام شده، نسبت به آنچه باید باشد و فرهنگ‌سازی که لازم است در این زمینه انجام شود، بسیار کم و محدود ارزیابی می‌شود.

کم‌کاری‌هایی در ادبیات

در زمینه فرهنگ‌سازی عفاف نیز کم‌کاری‌هایی در ادبیات فارسی دیده می‌شود. این موضوع را قبول دارید؟

همین طور است. در کنار موضوع حجاب، بحث عفاف مطرح است که در این مورد هم آن‌طور که باید، اقدامات درست و به‌جا انجام نشده. چراکه در صورت عفیف بودن افراد جامعه اعم از زن و مرد، حجاب نیز به خودی خود رعایت خواهد شد و نسل به نسل انتقال پیدا خواهد کرد. درواقع عفاف تنها به زنان اختصاص ندارد؛ هم مردان باید عفاف داشته باشند و هم زنان عفیف باشند.

همان طور که اشاره شد یکی از مواردی که رسانه‌های دشمن در تهاجم فرهنگی بسیار جدی وارد میدان شده، از بین بردن حیا در جامعه اسلامی است. در این زمینه چه اقدامات قابل قبولی انجام شده و یا باید صورت بگیرد؟

وقتی حیا در میان مردمی کم‌رنگ و کم‌اهمیت جلوه کند، بسیاری از ارزش‌های دینی نیز کم‌رنگ خواهد شد. درنهایت هم پایه‌های اعتقادی مردم سست شده و ره‌آوردی جز بی‌حجابی و آسیب‌های ضد امنیتی نخواهد داشت.

بر همین اساس است که باید تلاش شود ضمن برجسته کردن نقاط قوت فرهنگ دینی و تحکیم اعتقادات مردم، زمینه عفاف و حیا را در جامعه گسترش دهیم و پس از آن مشکلات و بحران‌های کمتری در جامعه وجود خواهد داشت.

استفاده از ظرفیت ایام مذهبی در ترویج فرهنگ حجاب

با توجه به اینکه در ایام شهادت حضرت زهرا سلام‌الله علیها قرار داریم، تا چه اندازه از ظرفیت ایام مذهبی برای پرداختن به موضوعاتی مانند حیا و عفاف در شعر فارسی بهره گرفته شده است؟

بررسی الگوهای ائمه معصومین علیهم‌السلام اهمیت بسیاری در هدایت مردم دارد. اگر این ارزش‌ها و مفاهیم به زبان رسای شعر و داستان گفته شود، درک و تأثیرگذاری آن را افزایش خواهد داد. همان طور که اشاره کردید، اگر درس‌هایی از سیره و زندگی حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها به عنوان شخصیت مسلمان کامل، با بیان روان گفته شود مؤثر خواهد بود.

چنانکه در روایت‌های مستند و معتبر نوشته شده که نمونه های مهمی از سیره آن حضرت حتی بعد از رحلت نبی مکرم اسلام مشخص شد. چهره سیاسی و اجتماعی حضرت زهرا سلام الله علیها در کنار الگو بودن در حوزه فردی و خانوادگی، درس‌های مهمی برای زندگی ما دارد.

این نکته اهمیت بسیاری دارد که یک بانوی جوان این اندازه در محراب عبادت به سر ببرد و اهل بندگی خدا باشد. اگر این آداب در میان دختران و زنان آموزش داده شود، خود به خود عفاف را هم به دنبال خواهد داشت. درواقع زمانی که پایه‌های اعتقادی افراد را از طریق آموزه‌های گوناگون مانند شعر، داستان، نقاشی، فیلم، سخنرانی و سایر روش‌های دیگر محکم شود، عفاف و حجاب را تقویت می‌کند.

همچنین در سیره حضرت فاطمه زهرا سلام‌الله علیها می‌خوانیم که آن حضرت در مقابل نامحرمی که نابینا بود، رو می‌گرفتند و حجاب خود را حفظ می‌کردند. درست است که ما نمی‌توانیم به آن قله‌ها برسیم، اما حداقل می‌توانیم در این دامنه حرکت کنیم.

در زمینه ادبیات نیز همین‌گونه است. راهکارهایی مانند بررسی نقش زنان در دفاع مقدس که مدتی قبل هم کنگره شعر دفاع مقدس به همین موضوع پرداخت که تأثیرگذاری گسترده‌ای در جامعه دارد.

یکی دیگر از موقعیت‌هایی که برای تبیین این گونه موضوعات در جامعه وجود دارد، استفاده از ظرفیت هیئات و جلسات مذهبی است. اما باز هم ضرورت دارد مداح شعرهای مرتبط با موضوع عفاف و حجاب را در اختیار داشته و سخنران در این زمینه، پژوهش مفید و مؤثری انجام داده باشد.

درست است. در صورتی که ما شعر خوب و پرمحتوا در زمینه ارزش‌های دینی در اختیار نداشته باشیم، طبیعی است که مداحان نیز در این زمینه دست‌خالی خواهند بود. اما در عین حال منابع اصیل و مستند خوبی در این‌گونه موارد وجود دارند که موضوعات عفاف و حجاب را به‌خوبی در سیره اهل بیت علیهم‌السلام تبیین کرده‌اند. سخنرانان مذهبی و مداحان به‌خوبی می‌توانند از این منابع استفاده کنند و آموزه‌های آن را به مخاطب انتقال بدهند.

منبع: تسنیم